vasael.ir

به گزارش خبرنگار وسائل، امروزه تبلیغات بخش مهم و اعظمی از تولیدات رسانه ای را تشکیل می دهند. قاعده کلی این است که یک برنامه تدوین یافته و گزینش شده توسط یک رسانه دینی شامل اخبار، تبلیغات، آموزش و ... به طور اقتضایی، حاوی پیام های مفید و سازنده برای متوسط مخاطبان باشد، به بیان دیگر، اگر مفید نیست، دست کم مضر هم نباشد.

نظارت شرعی، یک الگوی فرآیندی

این پژوهش اکتشافی به طراحی الگویی جامع به منظور نظارت شرعی موثر بر تبلیغات رسانه ها پرداخته است. نظارت شرعی فرآیندی است که بر اساس آن کلیه امور تبلیغات در رسانه ها توسط ناظران شرعی نظارت شده، تا آگهی های تبلیغاتی عرضه شده به مخاطبین با موازین و الگوهای مورد نظر برای یک رسانه دینی که بر اساس احکام اسلامی عمل می نماید، مغایرت نداشته باشد.

بدین منظور بررسی تأثیر مولفه های کشف شده تعداد ۴۰۰ پرسشنامه در میان مخاطبان رسانه توزیع و ۳۸۶ عدد جمع آوری و با روش معادلات یابی ساختاری با بکارگیری نرم افزار ایموس گرافیک مورد تایید قرار گرفت. مدل اکشتافی بدست آمده و نتایج تحلیل روابط، حاکی از آن است که پنج مولفه دست آورد معنوی تبلیغات، نظام هنجاری، سبد مصرفی رسانه، هنجارهای ارزشی و نظارت در رسانه در این باب تاثیرگذار هستند.

تقریبا دو سوم از زمان بیداری ما یعنی تقریبا ده ساعت و نیم در روز با رسانه می گذرد، به شکلی که مصرف رسانه نه فقط برای کسب اطلاعات از محیط، بلکه به عنوان بخشی از زندگی مطرح شده است. این میزان توجه، رسانه را به محملی بسیار مطلوب برای تبلیغ کالاهای تجاری تبدیل کرده است.

با توجه به حضور رسانه های نوین که غالبا بر بستر شبکه اینترنت به نقش آفرینی می پردازند، نحوه مصرف رسانه ای تغییر یافته است. به وضوح بخش بزرگی از مصرف رسانه ای به سمت این رسانه ها منتقل شده است و جوانان در این بین استفاده بیشتری از این رسانه ها دارند.

نقش بسیار مهم رسانه در فرهنگ سازی

رسانه های جمعی با توجه به نقش ممتاز آنها در شکل دهی به افکار عمومی و قدرت فرهنگ سازی بایستی همواره و از جمیع ابعاد بر عملکرد خود نظارت کنند. رسانه، که همزمان مجموعه ای از عناصر بیانی را در ارتباط خویش با مخاطب به کار می گیرد، محکوم به رعایت همه قواعد هنجاری ناظر به افعال زبانی است. به بیان یکی از اندیشمندان: روزنامه، مجله، کتاب، تئاتر، فیلم، کاریکاتور، رادیو، تلویزیون، اینترنت و ... همگی در واقع، گونه های مختلف بیان، هستند.

حساسیت بسیار زیاد اسلام در موضوعات فکری، تربیتی و اخلاقی و نقش بسیار مهم رسانه در فرهنگ سازی، جامعه پذیری و تصرفهای گسترده و عمیق آن در دنیای ذهنی و روانی مخاطبان توده ای، ضرورت سامان یابی در چارچوب یک الگوی هنجاری متناسب و دستورالعمل های رفتاری هدایتگر را صد چندان می کند.

به بیان یکی از اندیشمندان معاصر: در فرهنگ اسلامی، ویروس های فکری به مراتب خطرناک تر و جدی تر از آفات و بیماری های جسمانی تلقی می شوند. ضررها و آسیب هایی که میکروب ها و ویروس های فکری می توانند وارد کنند، به مراتب خطرناک تر، مهلک تر و جدی تر از آسیب های ناشی از عوامل بیماری زای جسمانی است... آیا ویروس و میکروبی که زندگی پنجاه ساله انسان را به مخاطره می اندازد، خطرناک تر است یا عقیده و اندیشه ای که موجب تباه شدن زندگی هزاران میلیون سالی و ابدی انسان می گردد؟ (مصباح یزدی، نظریه حقوقی اسلام).

در چند سال اخیر ورود رسانه های نوین و افزایش تعداد کانال های ارتباطی در دسترس افراد جامعه، سبب شده که عصر تک رسانه ای به سر بیاید و امروزه مخاطبان معمولا با چندین رسانه در تعاملند و دیگر مصرف کننده انحصاری یک رسانه نیستند، بلکه ترکیبی از رسانه های مطلوب خود را ایجاد می کنند.

کارکردها و ویژگی های رسانه اسلامی

رسانه های اسلامی در مقایسه با دیگر رسانه ها، کارکردهای مشابه با مبنایی متفاوت دارند. رسانه دینی رسانه ای است که به طور مشخص و تخصصی به مسائل دینی می پردازد از این رو خودش را در مقابل خداوند مسوول می داند، نه در مقابل آگهی دهندگان، مشتریان یا دولت. چنین رسانه ای حتی برای جذب مخاطب هم در جهت رضایت خداوند عمل می کند.

رسانه دینی بر مبنای اقتصاد بازار آزاد با رسانه تجاری عمل نمی کند. بی شک، تعهد و مسئولیت ارباب رسانه و پیام آفرینان در مقابل خداوند، یکی از مؤلفههای کلیدی هر نوع الگوی هنجاری دارای مبانی دینی است. روشن است که طراحی الگوی هنجاری امری فرایندی و دارای ماهیت پویا است. از اینرو، نمی توان یک بار و برای همیشه الگویی مطلوب را متناسب با انتظارات طراحی و تدوین نمود.

در گام های اولیه داشتن الگوهای حداقلی نیز برای تأمین نیازهای عاجل مغتنم خواهد بود. بی شک، به کارگیری این الگوها و آزمون آنها در پرتو تجربیات عملی، زمینه مناسبی برای ارائه الگوهای جامع و کارآمد بوجود خواهد آورد. نظریه هنجاری اسلام برای هدایت رفتاری رسانه، می تواند ترکیبی از برخی اصول مندرج در نظریه های موجود، به همراه اصول اختصاصی برگرفته از جهان بینی، نظام ارزشی و هنجاری، و اهداف و آرمان های خود باشد.

رسانه، که همزمان مجموعه ای از عناصر بیانی را در ارتباط خویش با مخاطب به کار می گیرد، محکوم به رعایت همه قواعد هنجاری ناظر به افعال زبانی است. به بیان یکی از اندیشمندان: روزنامه، مجله، کتاب، تئاتر، فیلم، | کاریکاتور، رادیو، تلویزیون، اینترنت و... همگی در واقع، گونه های مختلف بیان، هستند.

هر حکم حقوقی، که بیان و گفتار داشته باشد، می توان به آنها نیز سرایت داد. اگر جایی «گفتاری» اخلاق مذموم دانسته شده، بیان آن از طریق رسانه های دیگر نیز اخلاقأ مذموم است. اگر جایی گفتاری حرام شده، بیان آن از هر طریق دیگر نیز حرام است (مصباح یزدی، نظریه حقوقی اسلام).

با توجه به آنچه در فوق بیان گردید به این نتیجه دست می یابیم که رسانه ها همواره سهم بزرگی از تبلیغات داشته اند و نه فقط بازار مطلوب آگهی دهندگان را شکل میدادند، بلکه خود نیز درآمد عمده ای از آن به دست می آوردند، حال با توجه به نقش و جایگاه رسانه در زندگی روزمره افراد جامعه و تاثیر آنچه در قالب های گوناگون بخصوص تبلیغات بر ذهنیت، نگرش و طرز زندگی افراد جامعه ارائه می نماید، لزوم ارائه یک الگوی مناسب برای نظارت شرعی بر روند ارائه آگهی تبلیغاتی ضروری است.

برای دانلود اصل مقاله اینجا کلیک کنید./204/241/ح