به گزارش خبرنگار وسائل، در راستای یکی از اهداف پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل مبنی بر معرفی مراکز حوزوی استانهای مختلف در کشور برآن شدیم تا در این گزارش نیم نگاهی مختصر به فعالیتهای مدرسه اسلام شناسی حضرت زهرا (س) مشهد داشته باشیم.
اگر چه در این تک نوشتار نمیتوان به صورت کامل و جامع به همه فعالیتهای گسترده و متنوع این مرکز در بخشهای مختلف فرهنگی، آموزشی و پژوهشی اشاره کرد، اما برگ سبزی است تحفه درویش؛ باشد که مورد توجه دانش پژوهان و دوستداران مراکز دینی و علمی قرار بگیرد.
در این گفتوگو به سراغ سرکار خانم صدیقه مقدسی، مدیر مدرسه اسلام شناسی حضرت زهرا (س) رفته ایم تا زبان ایشان بیشتر با فعالیتهای این مرکز آشنا شویم.
وسائل ـ مهمترینترین فعالیت مدرسه اسلام شناسی حضرت زهرا (س) در سالهای اخیر در سطح استان که به عنوان کار ویژه این مرکز محسوب میشود، چیست؟
درباره این پرسش میتوان به فعالیتهای مرکز تخصصی زن و خانواده که به صورت ویژه بر روی مباحث زنان کار میشود اشاره کرد؛ فعالیتهای مرکز تخصصی زن و خانواده از سال ۹۳ شروع شده و اساتید متفاوت از قم و تهران و از شهرستانهای دیگر مانند اصفهان و از مشهد برای برگزاری دورههای تخصصی آن دعوت شده اند.
از طرفی میتوان به کانون دانش آموختگان که از سال ۱۳۸۸ فعالیتهایش شروع شده است، اشاره کرد. کار کانون دانش آموختگان گسترده و وسیع است؛ بخشی از آن بر روی مباحث خانواده و بخش دیگر بر تربیت مشاور متمرکز است که بیش از صدها نفر در این کانون به عنوان مشاور تربیت شده اند.
وسائل ـ درباره نحوه برگزاری دورههای آموزشی در کانون دانش آموختگان بفرمایید.
درباره مسائل تربیت فرزند و همسرداری و مباحث زن و خانواده به صورت مداوم دورههای مختلفی از سوی کانون دانش آموختگان برگزار میشود؛ این دورهها شش ماهه و یکساله است که دورههای تخصصی و فوق تخصصی در سطوح مختلف برگزار شده است.
وسائل ـ مدرسه اسلام شناسی حضرت زهرا (س) ویژه بانوان حوزوی چه فعالیتهایی را دنبال میکند؟
مدرسه اسلام شناسی با توجه به اینکه زیر مجموعه مرکز مدیریت حوزههای علمیه خراسان است، بخش کارشناسی، کارشناسی ارشد و فارغ التحصیل مقطع دکترا دارد که سطح چهار است. از آنجا که مشهد برای خواهران سطح چهار ندارد طلاب علاقه مند اینجا دروس مربوط به سطح چهار را آموزش میبینند و امتحانات را در قم میگذرانند.
با توجه به اینکه هنوز سطح چهار در مشهد راه اندازی نشده است، اما قریب به ۱۰ سال است که این مرکز دانشجوی دکترا میپذیرد و دورههایی برای بانوان گذاشته شده است که برای سطح چهار آماده شوند.
در حال حاضر دانشجویانی برای سطح چهار داریم که مشغول پایان نامه نوشتن هستند و در مشهد فقط مدرسه اسلام شناسی مقطع دکترا دارد و مدارس دیگر فاقد این مقطع تحصیلی هستند.
وسائل ـ آیا برگزاری سطح چهار در مقطع دکترا در این مرکز خروجی داشته است؟
اولین دفاعیه سطح چهار مشهد فارغ التحصیل این مدرسه بود و در مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان این جلسه با حضور اساتیدی از قم برگزار شد و خانم دکتر رضائی از پایان نامه خود دفاع کرد.
این تقریبا یک بخشی از کار مدرسه است. سطح دو و سه را همه مدارس دارند، اما سطح چهار را به صورت ویژه این مدرسه دارد و بیش از سه سال است که درس خارج فقه با حضور استاد حق پناه در این مدرسه برگزار میشود.
وسائل ـ با توجه به کدام ضرورتها و اولویتها فعالیتهای این مرکز بر روی مباحث زنان و خانواده است؟
از جمله مسائل دیگر که در این عرصه مدرسه اسلام شناسی احساس مسؤولیت داشته باشد موضوع زنان و خانواده است چراکه زنان رکن اصلی خانواده و جامعه هستند؛ در جامعه نقش بسزائی دارند و در عین حال این قشر در خانواده حرف اول را میزنند.
به همین دلیل مرکز تخصصی زن و خانواده راه اندازی شد و با دو انگیزه این مرکز مشغول به فعالیت شد که انگیزه اول تربیت کارشناس در مسائل زن و خانواده بود و انگیزه دوم از آنجا به وجود آمد که دانشگاهها به حوزه علمیه مراجعه می کنند تا کارشناسان حوزه خانواده معرفی کند.
در این امر دانشگاهها مطالبه گر هستند چراکه گروههای مختلف درباره این موضوعات در دانشگاهها حضور مییابند و شبهه ایجاد میکنند و لذا این دغدغه از سوی دانشگاهها وجود دارد که چرا حوزه علمیه نیرو در این زمینه ندارد.
در راستای تحقق این دغدغه و با هدف تربیت نیرو برای دانشگاهها در اولین دوره برگزاری که سال ۹۳ بود، از بین ۱۰۰ نفر مصاحبه شونده ۴۰ نفر برای شرکت در این دورهها انتخاب شدند که هم حوزوی و هم دانشگاهی بودند. برخی از آنها ارشد و حتی دکترای دانشگاه داشتند و از حوزویان سطح سه بودند.
اولین دوره برگزاری کارشناس مشاوره خانواده با مطالعات زنان و خانواده قم با خانم علاسوند هماهنگ و برگزار شد که مدت آن یک سال و نیم طول کشید. در پایان آن یک همایش بین المللی با عنوان مادری و تزاحم نقشها برگزار شد که مربوط به دوره اول بود و دوره دوم با خانم میرخانی به مدت یکسال و نیم طول کشید.
وسائل ـ در راستای تعاملات میان مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان و مدرسه اسلام شناسی حضرت زهرا (س) چه فعالیت هائی صورت گرفته است؟
در راستای تعامل دو طرفه اخیرا مرکز مدیریت پای کارآمده است و از مدرسه اسلام شناسی خواسته است که طرحی را آماده کنند تا این طرح مورد تأیید قرار بگیرد و کارشناسی برای برگزاری دورههای زن و خانواده انجام شود.
خوشبختانه این کار را معاونت زن و خانواده مدرسه انجام داده اند و دوره در سه مقطع تدوین شده است؛ این دوره تربیت پژوهشگر در حوزه زن و خانواده شامل دورههای عمومی، تخصصی و کاربردی پژوهشی است.
این طرح تصویب شده است و ثبت نام از اسفند ماه تا خرداد ماه ادامه دارد؛ بعد از خرداد این طرح آغاز میشود که با همکاری مرکز مدیریت در حال انجام در سطح استان به صورت حضوری و مجازی است و برای کسانی که در شهرستانها هستند به صورت مجازی به صورت آنلاین و یا آفلاین برگزار خواهد شد.
این طرح استانی است و اساتید طرح و مواد درسی مشخص شده اند؛ عمده کاری که در این دوره انجام میشود غیر از کار آموزشی، فعالیتهای مطالعاتی گستردهای دارد که هر بخشی که استاد ارائه دارند نیاز است تا دانش پژوهان تقریبا ۱۰ مقاله در آن زمینه مطالعه کنند و منابع فرعی معرفی میشوند.
با توجه به اینکه کار علمی است افرادی که توانائی در این زمینه دارند میتوانند در این طرح شرکت کنند و در کنار مطالعه به مباحثه میپردازند تا تقویت شوند چراکه به عنوان کارشناس باید گروههای بعدی را آموزش دهند که از همان دورههای اول مربیانی آموزش دیده اند که برای دورههای جدید همین افراد استاد هستند و تدریس دارند.
از جمله دیگر فعالیتهای مشترک بین مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان و مدرسه اسلام شناسی حضرت زهرا (س) نشریه ای است برای اولین مرتبه از سوی مرکز مدیریت منتشر میشود که با چهار موضوع و با چهار مدرسه علمیه کار میشود که سه عنوان آن مربوط به برادران است.
بحث فقاهت آن مربوط به مدرسه عالی نواب و بحث قرآن و عترت که مربوط به مدرسه قرآن و عترت است؛ مباحث فلسفی و کلامی مربوط به مدرسه حکمت است و بحث زن و خانواده به مدرسه اسلام شناسی واگذار شده است. شماره سوم این نشریه در قالب دو فصلنامه منتشر شد و نزدیک به هشت ماه است که این کار شروع شده است.
وسائل ـ آیا همکاری با مدارس علمیه دیگر خواهران دارید؟ این همکاریها در چه سطحی و با چه اهدافی انجام میشود؟
فراخوان مقاله از سوی مدرسه اسلام شناسی به همه مدارس علمیه خواهران در سراسر استان صورت میگیرد و ما حتی از اساتید دانشگاه تهران در این نشریه مقاله منتشر کرده ایم. استاد حوزوی و یک استاد دانشگاهی مقالات را ارزیابی میکنند.
معیار این است که از هر دو گروه باشد؛ ۳۰ درصد از مقالات منتشر شده در این نشریه میتواند دانشگاهی باشد که بعد از تأیید اساتید ارزیاب آماده چاپ میشوند. مقالات فراوانی از دانشگاه برای این نشریه ارسال میشود که متقاضی چاپ هستند البته همانطور که گفته شد در این زمینه محدویت وجود دارد.
وسائل ـ مدرسه اسلام شناسی حضرت زهرا (س) فعالیتهای جنبی مانند برگزاری مسابقات و جشنواره نیز دارد؟
درباره فعالیتهای فوق برنامه این مدرسه میتوان به بخش مشاوره اشاره کرد که برای این امر ما مرکز مشاوره داریم و هر روز تعداد زیادی از افراد برای مشاوره گرفتن در این مرکز حضور دارند و این طرح موفقی است.
از طرفی درباره کار رسمی مدرسه که شامل سطح دو و سه است مسابقاتی در این بخشها صورت میگیرد که در این بخش ما یک بخش پژوهش داریم که معاون پژوهش بر عهده دارد و یک بخش فرهنگی که معاون فرهنگی بر عهده دارد.
بخش دیگر آموزشی است که معاونت آموزش بر عهده دارد و در بخش فرهنگی برنامههای گستردهای انجام میشود که برگزاری همایشها و نشستهای بصیرتی و سیاسی از سوی این قسمت برگزار می شود.
بخش تبلیغات مدرسه به صورت مجزا و جداگانه در دو بخش مشغول به فعالیت است؛ بخش تربیت مبلغ همراه با برگزاری دورهها در جهت ارتقاء آنان است و در آن مبلغ رسمی تربیت میشوند.
در عین حال طلبهها در زمینههای مبلغ شدن خود در حال فعالیت هستند که کاری بسیار وسیع و گسترده است؛ این افراد مبلغ عمومی هستند که در ایام و مناسبتهای مناسبتهای عمومی و ویژه به دانشگاهها، مدارس، روستاها و حاشیههای شهر مشهد اعزام میشوند.
بحث ارتقای مهارتهای این بانوان مبلغ مورد توجه مرکز مدیریت و مدرسه اسلام شناسی است؛ در همین راستا آموزشهای مجازی در فضای مجازی برای این کار لحاظ شده است و آنان در فضای مجازی فعال هستند تا بتوانند به صورت تخصصی در این فضا وارد شوند.
وسائل ـ مدرسه اسلام شناسی چه برنامه هائی برای فارغ التحصیلان و دانش پژوهان این مرکز دارد؟
قرار نیست فارغ التحصیلان مدرسه اسلام شناسی رها شوند بلکه این افراد باید به فعلیت برسند که بتوانند در جامعه اثرگذار باشند؛ در کانون دانش آموختگان مباحث بیشتر آموزشی است، این اساتید برای تربیت کارشناسان در دورههای آینده مورد استفاده قرار میگیرند.
وسائل ـ آیا حضور بانوان طلبه در جشنوارهها و مسابقات علمی نسبت به سالهای گذشته کمرنگتر شده است؟ دلایل این حضور متفاوت چیست؟
بخشی از فعالیتهای فوق برنامه طلبهها در این مرکز شرکت در مسابقات و جشنوارههای کشوری، استانی و مدرسهای است که به ممتازین هر گروه جوایزی اهدا میشود. خوشبختانه اساتید و طلاب در این مسابقات و جشنوارهها شرکت میکنند؛ مدرسه این تلاش را دارد که زمینه حضور حداکثری طلبهها را در این برنامه فراهم سازد.
اما دلیل اینکه در برخی موارد مشاهده میشود که حضور بانوان طلبه در این برنامههای جنبی نسبت به سالهای قبل کمتر شده این است که مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان در حال حاضر عمده فعالیتها را بر روی آموزش گذاشته است.
بنابراین برنامههای پژوهشی مدارس در مرکز مدیریت در مقام اجرا کمرنگتر شده است و ثقل کارها بر روی آموزش بنا نهاده شده است و ما معتقدیم که برای پژوهش وقت کمتری گذاشته میشود.
همچنین با توجه به اینکه کار سنگین علمی بر عهده طلاب است فرصت و زمانی برای شرکت در مسابقات و جشنوارهها ندارند؛ با وجود اینکه کارهای آموزش همه وقت طلبهها را گرفته است، در عین حال افرادی هستند که با توجه به علاقه خودشان در این برنامهها حضور مستمر دارند.
وسائل ـ با توجه به کارنامه درخشان موفقیتهای چندساله حوزه بانوان مشهد، میزان تأثیرگذاری مدرسه علمیه اسلام شناسی حضرت زهرا (س) را چطور ارزیابی می فرمایید؟
در حال حاضر از میزان تأثیرگذاری و فعالیتهای مدرسه راضی نیستیم چراکه ادعای ما بالاتر از میزان فعالیتهای فعلی است، اما مدرسه اسلام شناسی در مقایسه با سایر مدارس به اذعان دیگران در بخشهای پژوهشی و فعالیتهای مرکز تخصصی زن و خانواده و مشاوره و از نظر علمی دارای رتبه نسبتا خوبی است؛ ادعای ما این است که باید بیشتر از اینها کار شود.
وسائل ـ آیا مدرسه اسلام شناسی حضرت زهرا (س) برنامه مشخصی در جهت تحقق اهداف بلند خود برای رسیدن به نقطه ایده آل در حوزه فعالیتهای پژوهشی، علمی و فرهنگی و آموزشی دارد؟ چشم انداز آینده این مدرسه را چطور ترسیم می کنید؟
هر سال تلاش ما این است که مدرسه از لحاظ علمی و پژوهشی و بخشهای فرهنگی و آموزشی در رتبه بالاتری نسبت به سال قبل قرار بگیرد و در این راستا ارتقاء یابد به همین دلیل برنامه ریزی هائی صورت گرفته است. یکی از این برنامهها آسیب شناسی سالیانه است.
پس از برگزاری امتحانات نمرات پائینتر از ۱۵ به مدیریت اعلام میشود تا دلایل این نمرهها بررسی شود و از ابزارهای تشویقی برای ارتقای طلبههای این مدرسه استفاده میشود و از طرفی ارتقای طلبهها فقط در سطح درسی نیست بلکه در زمینههای اخلاقی و رفتاری همچنین مدنظر است.
وسائل ـ به عنوان آخرین پرسش از حضور شما اگر مطلبی از نقطه نظر بنده دور مانده است که تمایل به انعکاس آن دارید، بفرمائید.
یکی از کارهائی که ما معتقدیم باید انجام شود و در این راستا نشست مدیران مدارس علمیه خواهران در حال انجام است این مطلب است که بتوانیم هماهنگی و وحدتی بین مدارس در جهت تصمیم گیریهای واحد برقرار کنیم.
در سالهای قبل بیانیههای جداگانه از سوی مدارس صادر میشد، اما امسال در راستای تحقق این اهداف بیانیهها استانی شد و لذا در تلاش هستیم که همه مدارس علمیه خواهران استان خراسان که نیاز به حضور سیاسی آنان است فعالیتهای خود را به صورت هماهنگ و منسجم انجام دهند.
مطالبه جامعه نیز همین هماهنگی و انسجام مدارس علمیه خواهران را می طلبد؛ این هماهنگیها در جهت تصمیم و حرکت واحد با همکاری مدیران مدارس علمیه خواهران محقق میشود.
وسائل ـ از اینکه وقت خودتان را در اختیار وسائل گذاشتید سپاسگزارم./403/241/ح
تهیه و تنظیم: فاطمه ترزفان