به گزارش وسائل، پایان نامه دکتری "وجوه فقهی نقش مردم در حکومت دینی" توسط سید محسن طباطبایی؛ دانشجوی علوم سیاسی نگاشته شده است که حجت الاسلام والمسلمین نورالدین شریعتمدار استاد راهنمای این پایان نامه را در دانشگاه باقرالعلوم (ع) برعهده داشته است.
چکیده
تأسیس جمهوری اسلامی در ایران و تأکید بر توأمانی وجوه جمهوریت و اسلامیت نظام با یکدیگر، پدیدآورنده پرسش هایی در زمینه چگونگی همنشـینی ایـن دو مفهـوم بـا یکـدیگر است. با توجه به پس زمینه فقـه محـور جامعـه ایرانـی و ارائـه سـئوالات گونـاگون فـردی و اجتماعی به فقه و توقـع شـنیدن پاسـخ از متولیـان آن؛ بررسـی نظریـه فقهـی نقـش مـردم در حکومت، از اهمیت غیرقابل تأخیری برخوردار است. اینکه رویکردهای اجتهادی چه امکانـات و نقشی در تدارک وجوه فقهی نقش مردم در حکومت دارند؟
دو دسته پاسخ در فقه قابل ردیابی می باشد، نخست رویکردی که درباره حضور مردم در حکومت نظر خوبی نداشته و تلاش می کند مبانی این عرصه مانند حق، آزادی، مساوات و عقل را به گونه ای تفسیر کند که با نظریه نصب حاکم و محدودیت اجتماعی مردم سازگار باشد. بـر این اساس، مفاهیم مطرح در فقه مانند: بیعت، شورا، وکالت و امر به معروف و نهی از منکر نیز به گونهای تحلیل می شوند که در خدمت حاکمیت باشند. از آثار و لوازم ایـن رویکـرد، قبـول نقش کارکردی مردم در حکومت و پذیرش شرع به مثابه قانون اساسی حکومت دینی می باشد.
رویکرد دوم با التزام به روش اجتهادی و منابع فقهـی، تـلاش دارد برداشـت تـازه ای از مبانی موجود در فقه مانند: حق، آزادی، مساوات و عقـل، در زمینـه نقـش مـردم در حکومـت داشته باشد. این رویکرد با تسری دیدگاه خود به مفاهیمی مانند بیعت، وکالت، شورا و امر بـه معروف و نهی از منکر، از ظرفیت آنها برای فـراهم آوری نظریـه مـردم سـالار دینـی اسـتفاده می کند. براساس این رویکرد متون فقهی نقشی اصالی برای حضور مردم در حکومت قائل بوده و عرصه هایی برای قانونگذاری عرفی بر مبنای وکالت از مردم، قابل شناسایی می باشد.
این نوشتار ضمن تبیین دیدگاه های دو رویکرد فوق، در سه عرصه مبانی، مفاهیم، لـوازم و آثار، نقاط همپوشانی و افتراق آنهـا را شناسـایی و نهایتـاً تأکیـد مـی کنـد کـه هـر یـک از رویکردهای فقهی، بنا بر نوع برداشتی که از متون فقهی داشته اند، سطحی از حضور مردم را به رسمیت شناخته اند.
علاقه مندان می توانند چند صفحه نخست این پایان نامه را از اینجا دانلود نمایید./ف