به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل، حجت الاسلام فرج الله هدایت نیا، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان در نشست « بایسته های الگوی سوم، خانواده محوری، جامعه پذیری» که در سالن شورای دانشکده الهیات و معارف اسلامی در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، به تبیین سه الگوی شغلی و رفتاری زنان پرداخت.
وی با بیان اینکه در حوزه معارف دینی ما ادبیات فراوانی وجود دارد که جایگاه زن را خانه می داند نه جامعه گفت: براساس این الگو مستحب است که زن در چهار دیواری خانه حبس شود که البته این الگودر حال حاضر مدافعانی هم دارد.
این محقق و پژوهشگر حوزوی با طرح این پرسش که چرا بعضی از الگوی خانه نشینی زن دفاع می کنند، اظهارکرد: این نظریه مبانی فقهی و کلامی دارد و به باور این موضوع برمی گردد که مرد اصل است و زن برای آرامش مرد خلق شده است در حالی که به راستی زن و مرد برای آرامش یکدیگر آفریده شده اند.
این نویسنده کتاب با بیان اینکه نظریه آفرینش زن برای مرد تأثیر خود را درباره قوانین و مقررات گذاشته است، تصریح کرد: این تفسیر سال های طولانی در منابع ما بوده است اما جامعه چندان پذیرای این نظریه نیست.
وی با بیان اینکه در مبانی فقهی چند دلیل وجود دارد که روایت هایی وجود دارد که حضور اجتماعی زن را نقد کرده است، تصریح کرد: در روایتی از حضرت زهرا(س) آمده است که برای زن بهتر است که مردی او را نبیند و زن هم مردی را نبیند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان با اشاره به این مطلب که دیوارهای خانه های جدید دیگر نمی تواند امنیت زن را تأمین کند، تصریح کرد: رسانه های مجازی زمینه های این ارتباطات را خارج از چهار دیواری منزل فراهم کرده است.
وی درادامه با طرح این پرسش که اگر زن بخواهد فعالیت چشمگیر اجتماعی داشته باشد چطور می تواند با مسؤولیت های مادری و همسری جمع کند، گفت: در واقع این موضوع کار سختی است که یک زن علاوه بر مسؤولیت های خانوادگی، شغل اداری تمام وقت داشته باشد و از طرفی کانون خانواده را نیز گرم نگه دارد.
حجت الاسلام هدایت نیا افزود: مطالعات نشان می دهد اگر همسران نخواهند لوازم زندگی با یک خانم شاغل را قبول کنند حضور اجتماعی زن هم برای خودش آسیب زا است و هم برای دیگران که این موضوع مبنای کلامی دارد و براساس این امر است که زن برای مرد آفریده شده است و باید همیشه در دسترس باشد.
نظریه بالادستی مردان و پایین دستی زنان قابل پذیرش نیست
وی ادامه داد: اما ثابت شده است که زن و مرد در دستگاه آفرینش هیچکدام بر دیگری صیانت ندارند و معیار برتری اکتسابی است که علم و جهاد هم جزو این معیارها است، تصریح کرد: بنابراین نظریه بالادستی مردان و پایین دستی زنان که در آثار ارسطو وجود دارد، قابل پذیرش نیست.
حجت الاسلام هدایت نیا با بیان اینکه برمبنای فقهی نمی توان نظریه خانه نشینی زن را در دوران معاصر پذیرفت، اظهارکرد: در این راستا پنج پیامد برای خانه نسینی زن وجود دارد که منجر به استضعاف فکری او می شود و در نتیجه زنان عقب می مانند و در این مسیر جامعه مردان سدی برای حضور آنان ایجاد می کنند و در عین حال این کار را به خدا نسبت می دهند.
مردانه شدن اداره امور زنان به نفع این قشر نیست
وی درادامه با طرح این پرسش که آیا می توان نیمی از استعدادهای جامعه را که در زنان وجود دارد از آن نهی شود، تصریح کرد: اگر جامعه زنان در اجتماع حضور نداشته باشند استعدادهای آنان تضیع می شود.
حجت الاسلام هدایت نیا با اشاره به اینکه اگر زنان در جامعه پیشرفت نکنند، اداره امور زنان هم به دست مردان باید باشد، تصریح کرد: در عین حال مردانه شدن اداره امور زنان به نفع این قشر نیست و به همین دلیل نظریه خانه نشینی زنان قابل دفاع نیست.
دین گریزی از پیامدهای تئوری خانه نشینی زنان
وی با بیان اینکه اگر تئوری خانه نشینی بخواهد اجرا شود دین گریزی یکی از پیامدها است، تصریح کرد: در دنیایی که مکاتب آزاد وجود دارد تأکید بر روی خانه نشینی سبب رشد الگوی فمنیست در جوامع اسلامی می شود و از طرفی ادبیات زن ستیزی در مسیحیت و یهود باعث گرایش بیشتر زنان به فمنیست شده است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان درادامه به بررسی الگوی خانواده گریزی پرداخت و گفت: این الگو تأهل را برنمی تابد و برای حضور زنان در جامعه فرزند آوری و هسرداری را نمی پذیرد و حتی اگر مجبور شد آن را حداقلی می کند به عنوان نمونه رهبانیت مسیحی، تأهل را نقد می کند وبر این باور است که این موضوع مانع قرب خدا است و آنان بدین شکل مجرد زیستی را تشویق می کردند.
وی با بیان اینکه فمنیست های رادیکال به طرق دیگری تأهل را نقد می کنند، تصریح کرد: فمنیست ها می گویند که تأهل با آزادی و لذت گرایی منافات دارد و مجرد زیستی می تواند آزاد باشد و گرایش برخی جوانان به ازدواج سفید به دلیل بی مسؤولیتی دراین باره است که وابستگی عاطفی وجود ندارد و ازدواج را باعث رقیت و بردگی زنان می دانند.
حجت الاسلام هدایت نیا با اشاره به این مطلب که رهایی زن از ستم تاریخی به این شکل است که وارد تشکیل خانواده نشود، اظهارکرد: اکثر جوان هایی که سن ازدواج آنها گذشته است در حال حاضر با موانعی مواجهه هستندو حتی با توجه به اینکه برخی شرایط ازدواج را دارند اما به این امر تن نمی دهند چرا که برای آنها ارزش نیست و اینها جزو مبانی نظریه خانواده گریزی است.
وی با بیان اینکه اگر تأهل نباشد چطور نیازهای جنسی طرفین برآورده شود؟ این نیازها سرکوب یا در یک رابطه آزاد قرار بگیرد، تصریح کرد: با توجه به نقدهایی که به دو الگوی نخست وجود دارد الگوی خانواده گرایی و همسر گزینی یک ارزش است.
ادبیات تبلیغی و ترویجی ما متأثر از الگوی خانه نشینی، گزینشی عمل می کند
این نویسنده کتاب با اشاره به این مطلب که در این الگو دغدغه اصلی و اولویت فرد رعایت مسایل کلان خانواده است، تصریح کرد: در این الگو افراد هر قدمی که بخواهند بردارند به این اصل توجه می کنند که به خانواده لطمه وارد نشود و خانواده گرایی در سبک زندگی اسلامی تأکید بسیار شده است.
وی با بیان اینکه ادبیات تبلیغی و ترویجی ما متأثر از الگوی خانه نشینی، گزینشی عمل می کند، تصریح کرد: یکی از مواردی که در دین به آن تأکید فراوان شده و در عین حال کمتر دیده می شود این موضوع است که اعمال غیر عبادی زن متأهل نسبت به اجابت نیازهای شوهر در رتبه دوم است و براساس روایت دیگر ی از پیامبراکرم(ص) نقل شده است که نشستن مرد کنار خانواده از اعتکاف در مسجد النبی بیشتر ارزش دارد.
سیاست های اشتغال برای زنان خانواده گرا نیست
حجت الاسلام هدایت نیا با تأکید بر الگوی خانواده گرایی گفت: این بدان معنا نیست که زن باید خانواده گرا باشد بلکه این موضوع خانواده گرایی مشمول مردان نیز می شود و خانواده گرایی برای زن و مرد هر دو به معنای رعایت مسائل کلان خانواده است که در عین حال خانواده گرایی یک سری ملزومات را با خودش به همراه دارد.
وی با بیان اینکه از جمله ملزومات خانواده گرایی توجه به اقتدارگرایی ولایت پدر و اینکه ازدواج دوشیزه گان منوط به اجازه پدری است، تصریح کرد: در الگوی خانواده گرایی تأکید بر خانواده محوری است چرا که در همه روابط مسایل کلان خانواده مدنظر است اما درحال حاضر سیاست های اشتغال برای زنان خانواده گرا نیست.
گره های الگوی خانواده گرایی
حجت الاسلام هدایت نیا ادامه داد: به همین دلیل باید سیاست های اشتغال در حوزه زنان عوض شود تا آنان بتوانند به وظایف همسری و مادری خود برسند و از طرفی در جامعه فعال باشند و در عین اینکه الگوهای خانه نشینی و خانواده گریزی درست نیست و به جای آن خانواده گرایی جایگزین است اما گره هایی در این الگو وجود دارد.
پرسش و پاسخ
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان در بخش دوم این نشست درباره اذن همسر برای خروج از منزل گفت: از نظر فقها در کنترل خروج زن از منزل دو نظریه وجود دارد که یکی غیر قابل دفاع است نظریه اول که طرفداران بیشتر دارد آزادی زن متأهل را به اراده و سلیقه شوهر محدود می کند که اگر زن می خواهد که در جامعه حضور داشته باشد کافی است که شوهر به زن این اجازه را ندهدکه اگر زن بدون اجازه خارج شود زن ناشزه می شود و درعین حال امتناع از نظر همسر پیامدهایی دارد.
وی با بیان اینکه در نظریه دوم آزادی همسر را به حقوق او نسبت می دهند نه اراده و سلیقه، گفت: در این زمینه اگر زن بخواهد فعال اجتماعی باشد و باعث تضییع حقوق شوهر شود باید با هماهنگی این کار صورت بگیرد ولی اگر زن در عین فعالیت اجتماعی به وظایف زناشویی او لطمه وارد نشود لازم نیست از شوهر اجازه داشته باشد.
نظریات فقهی عرصه را بر زن تنگ و نظریه خانه نشینی را تقویت می کند
حجت الاسلام هدایت نیا با اشاره به این مطلب که نظریات فقهی عرصه را بر زن تنگ و نظریه خانه نشینی را تقویت می کند، اظهارکرد: در عین حال توجه به این موضوعات حائز اهمیت است که اخلاق مطالبه حداکثری را دارد و به کمال می اندیشد اما نقض کمال پیامدهای حقوقی ندارد چرا که اگر زن به دیدن مادرش برود و شوهر این اجازه را نداده باشد زن ناشزه نمی شود و نفقه از او برداشته نمی شود.
وی با ابراز تأسف نسبت به اینکه طرفداران نظریه دوم انگشت شمارند و اکثرا طرفدار نظریه اول هستند، تصریح کرد: خوشبختانه حقوق داخلی ایران با نظریه اول هماهنگ نیست و این اختیار را به مرد نداده است.
وی با طرح این قانون که شوهر می تواند زن خود را از شغل یا حرفه ای که منافی مصالح خانوادگی است، منع کند، گفت: آیا از این قانون برمی آید که مرد می تواند زن را از شغل منع کند و در عین حال قانون همین اجازه را به زن داده است که مرد را از شغلی منع کند وحتی مرد سختگیر می تواند همسرش را در چهار دیواری خانه حبس کند.
خانواده گرایی تساوی جنسیتی زن و مرد را نمی گوید
حجت الاسلام هدایت نیا درادامه در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه آیا خانواده گرایی به معنای تساوی حقوق زن و مرد است، گفت: خانواده گرایی تساوی جنسیتی زن و مرد را نمی گوید چرا که زن و شوهر باید تلاش کنند که فرد گرا نباشند و مسایل خانواده را رعایت کنند چرا که در مسایل خانواده تساوی وجود ندارد و تناسب است و مصداق این موضوع آن است که زن معاف از مسؤولیت های مالی است و مرد باید این مسؤولیت را داشته باشد.
این محقق و پژوهشگر حوزوی درادامه درباره پرسش دیگری مبنی بر چگونگی نگه داشتن حریم در روابط اجتماعی و فضای مجازی گفت: ما یک اصل کلی در تعالیم اسلامی داریم و آن این موضوع است که هرگونه روابطی که غرایز شهوانی انسان را تحریک کند و خارج از روابط زناشویی است، حرام است جدا از اینکه این امر کلامی یا پیامی باشد چرا که حتی نگاه شهوانی به تصویر حرام است و اسلام روابط جنسی را فقط در روابط زناشویی تعریف کرده است و هر شکل دیگری مثل کلامی و بصری هم حرام است.
شرایط جامعه برای حضور سالم و سازنده زنان فراهم نیست
وی با بیان اینکه در زمان ما به علت عدم آگاهی، شرایط برای سوء استفاده فراوان شده است که افراد هویت خود را پنهان می کنند و این باعث می شود که آنان اعتماد به نفس هم پیدا کنند، تصریح کرد: در عین حال روابط جنسی انسان در قالب زن و شوهری تعریف شده است و از طرفی یکی از آسیب هایی که خانواده گرایی و حضور اجتماعی زن را شامل می شود این امر است که شرایط جامعه برای حضور سالم و سازنده زنان فراهم نیست.
حجت الاسلام هدایت نیا با بیان اینکه در حال حاضر نگاه نادرست و سودجویانه مردان نسبت به زنان وجود دارد، اظهارکرد :جامعه ایران از این منظر که مردان سالم باشند و نگاه کریمانه به زن داشته باشند جامعه مطلوبی نیست و از طرفی در کشورهای غربی هم آنها نگاه دزدکی و ارتباطات خارج از توافق را جرم می دانند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان با بیان اینکه مشکل ما سرک کشیدن در مسایل خصوصی افراد است، تصریح کرد: اگر بخواهیم حضور اجتماعی زنان را دفاع کنیم از جمله لوازم این دفاع سالم سازی محیط کسب و کار است و درعین حال طرح این موضوع به معنای انتخاب الگوی تفکیک جنسیتی نیست.
وی درادامه در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه برای مشروع بخشی به روابط دختر و پسر قبل از ازدواج دایم، آیا می توان ازدواج موقت را پیشنهاد داد، گفت: درباره اینکه قبل از ازدواج دایم، ازدواج موقت وجود داشته باشد، نگرانی هایی وجود دارد چرا که دختر و پسر ممکن است قبل ازشناخت به یکدیگر وابسته می شوند و در این میان گرفتاری و سرگردانی بین عقل و دل صورت می پذیرد.
این نویسنده کتاب با بیان اینکه پیشنهاد ازدواج موقت در دو مقطع دو اثر متفاوت دارد، گفت: در مرحله شناخت با ازدواج موقت اگر رابطه تعریف شده باشد مناسب است البته بعید است که جوانان خویشتن داری کنند و راه دیگر این است که وقتی یکدیگر را به صورت نسبی شناختند قبل از ازدواج دایم، ازدواج موقت صورت بگیرد تا به شناخت حداکثری نسبت به یکدیگر برسند.
ادبیات تبلیغی و ترویجی ما مردانه است
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان درادامه با اشاره به این مطلب که ادبیات تبلیغی و ترویجی ما مردانه است، تصریح کرد: مسلمانان در حوزه مسایل مربوط به زن و روابط زن و مرد اسلامی زندگی نمی کنند.
وی درادامه درپاسخ به پرسشی دیگر درباره آیه 34 سوره نساء که قرآن به مردان اجازه می دهد که زن را کتک بزند، گفت: این موضوع جنجالی در فقه است و قرآن متهم به خشونت بر زن شده است درحالی که این آیه درباره همه زنان نیست و منظور زن ناشزه است.
حجت الاسلام هدایت نیا با بیان اینکه تفسیر اکثر فقها و مفسران درباه این آیه در قالب روابط خصوصی زن و مرد که مرد ، زن را وادار به هم خوابیدگی می کند و در عین حال این موضوع هم چالش فکری است، اظهارکرد: این آیه درباره روابط جنسی زن و شوهر به صورت متعارف نیست بلکه درخیانت به بستر گفته شده است.
وی با بیان اینکه این آیه دستاویزی برای مردان در خشونت نیست، اظهارکرد: زنی که مرتکب فحشاء در روابط حریم خصوصی شد به شوهر اجازه تنبیه خفیف داده شده است و این آیه مربوط به امور جنسی است.
حجت الاسلام هدایت نیا درادامه با ابراز تأسف نسبت به اینکه هیچ زنی نمی تواند خیانت مرد را اثبات کند و ممکن است که بلافاصله بعد از رسوا شدن رابطه ، مرد ادعا کند که صیغه را انجام داده است، تصریح کرد: در واقع به این شکل و با این ادعا مرد از مجازات معاف می شود و این نیز یک گره و مشکل دیگر است./9340