به گزارش خبرنگار سرویس اقتصاد پایگاه اطلاع رسانی فقه حکومتی وسائل حجت الاسلام محسن غرویان در جلسات هفتم و هشتم درس گفتار ربا که در تاریخ 25 و 26 شهریور ماه 1396 برگزار شد بخشی از آیات اقتصادی قرآن را بررسی نمود و فرق اقتصاد کاپیتالیستی و سوسیالیستی را تشریح نمود.
حجةالاسلام غرویان در ابتدا خاطرنشان کرد: تفکر غلط این است که فکر می کنیم بین حیات دنیا و آخرت یک تضاد ذاتی است و اگر این بالا رود آن یکی پایین می آید و برعکس در صورتی که این تفکر کاملا غلط است. و می شود که حیات دنیا در بهترین شرایط باشد و حیات آخرت نیز تامین شود.
استاد حوزه علمیه قم در ادامه آورده است : دو اصل اساسی در اسلام وجود دارد که تفاوت ایجاد می کند با دو نظام کاپیتالیستی و سوسیالیستی : 1- اصل مالکیت مختلط (اختلاط مالکیت که منظور هم مالکیت فردی است و هم مالکیت عمومی) 2- اقتصادی در کادر محدود یا به تعبیر بنده آزادی اقتصادی کنترل شده.
وی در پایان افزود: الان در مجلس ما دو تفکر وجود دارد 1- تاکید بر اصل 44 قانون اساسی که تشکیل تعاونی های مردمی است
2- تفکری که می گوید به مردم نباید چیزی را واگذار کرد و باید دست دولت باشد.
تقریر این دروس در ادامه می آید:
چند آیه را در جلسه قبلی گفتیم که مثلا آب و یا آبزیان و یا چهارپایان و گوشت هایی که ما استفاده می کنیم و یا راجع به پوست و پشم و کرک حیوانات و یا از میوه جاتی مثل زیتون و... و یا خانه قشنگ و لباس قشنگ و... که زینت است آمده است و در قرآن آمده است که با لباس عیب های خودتان را بپوشانید و این یعنی لباس باید وقار داشته باشد... و یا مساله خانه و مسکن که ابزار تولید مسکن مثل سنگ و چوب و ... «و الله جعل لکم من بیوتکم سکنا و جعل لکم من جلود الانعام بیوتا تستخفونها یوم ظعنکم و یوم اقامتکم و من اصوافها و اوبارها و اشعارها اثاثا و متاعا الى حین»
یک سری از آیات در مورد التذاذ جنسی است « و من آیاته ان خلق لکم ازواجا لتسکنوا الیها» «و الله جعل لکم من انفسکم ازواجا و جعل لکم من ازواجکم بنین و حفدة و رزقکم من الطیبات»
تفکر غلط این است که فکر می کنیم بین حیات دنیا و آخرت یک تضاد ذاتی است و اگر این بالا رود آن یکی پایین می آید و برعکس در صورتی که این تفکر کاملا غلط است. و می شود که حیات دنیا در بهترین شرایط باشد و حیات آخرت نیز تامین شود.
سوال : آیا می شود که انسان لذائذ دنیایی را در اوج داشته باشد و به مراتب عالی کمال هم برسد؟ بزرگان ما اینطور نبودند، مثلا آیت الله بهجت که آن مقامات را داشت ساده زیست بود و به همان خاطر به آن کمالات رسیده بود و این را قرآن صراحتا می گوید که «دنیا لهو و لعب» «ان الانسان لیطغی ان راه الستغنی»
جواب : مصادیقی که شما می گویید به جای خودش صحیح، اما این شخصیت هایی که نام می برید آیا انسان کامل هستند؟ نه ، بلکه از یک بعد کامل هستند، این شخصیت ها در بعد سیاسی ورود پیدا نکردند، آیا می شود این برای ما الگو باشد؟ مثلا امام خمینی رفت در سیاست و زهدش را با سیاست ممزوج کرد، خلاصه این ها جای بحث دارد و می توان جور دیگری هم فکر کرد.
«قل من حرم زینه الله التی اخرج لعباده و الطیبات من الرزق » در این آیه دارد تشر می زند که چه کسی زینت را بر بندگان من حرام کرده است...
«وَ هُوَ الَّذِی سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْکُلُوا مِنْهُ لَحْماً طَرِیًّا وَ تَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْیَةً تَلْبَسُونَها»
«وَ لَکُمْ فیها جَمالٌ حینَ تُریحُونَ وَ حینَ تَسْرَحُونَ»
«و الخیل و البغال و الحمیر لترکبوها و زینه»
آقای سروش می گوید که این ها زبان قرآن است برای همان عصر و این مثال ها را فقط از باب مثال باید بیان کرد که این حرف خوبی است و امروز دیگر اسب و ... نیست بلکه امروز ماشین های بنز و کادیلاک و ... هستند.
شما شاید بگویید که این دنیا زدگی می شود ولی این حرف اشتباه است و دنیا زدگی این است که شما وابسته به دنیا شوید ولی اگر وابسته به دنیا نشوید این دیگر بد نیست که از دنیا استفاده کنید. اگر گوییم که باید همه زهد داشته باشند و... این آرمان گرایی است و با آرمان گرایی نمی شود جامعه را اداره کرد، بله با آرمان گرایی می توان جهت را گم نکرد ولی نمی توان زندگی کرد و باید با واقعیت ها زندگی کنیم.
یکی از وجه تمایز های نظام اقتصادی اسلام با کاپیتالیست ها که مارکس رهبر آن هاست و کتابی نوشته است به نام (کاپیتال) که به معنای سرمایه است. کاپیتالیزم مکتب سرمایه داری است که بر اساس سرمایه و مالکیت فردی است. سه اصل اساسی در آن وجود دارد که تفاوت ایجاد می کند با دو نظام کاپیتالیستی و سوسیالیستی : 1- اصل مالکیت مختلط (اختلاط مالکیت که منظور هم مالکیت فردی است و هم مالکیت عمومی) 2- اقتصادی در کادر محدود یا به تعبیر بنده آزادی اقتصادی کنترل شده.
اصل مالکیت مختلط یعنی چه؟
در اقتصاد سرمایه داری مالکیت مختلط و اشتراکی نداریم و هر چه در این عالم اگر به ملک کسی درآمد مال شخص اوست و این اساس مالکیت کاپیتالیزم و سرمایه داری است، البته دولت ها حق دارند یک مقرراتی وضع بکنند ولی مقرراتی در راستای همان مالکیت فردی مثلا قانون می گذارند که شما مالکیت داری تا زمانی که حق دیگری را ضایع نکنی.
سوسیالیست ها می گویند هیچ چیز ملک شخصی کسی نمی شود بلکه هر کس از هر چیز می تواند استفاده کند و اینطور نیست که چیزی را به خصوص برای کسی بتوان به ملکیت درآورد.
در اقتصاد مارکس کتاب هایی نوشته است که عمده کتاب های آن برای ایجاد عدالت اقتصادی بوده که البته بعدا یک فلسفه ای هم برای این تفکرات اقتصادی که دارد هم نوشت ، بعد از مارکس، انگلس آمد و بعد لنین و استالین و... آمدند که افکار مارکسیستی را دنبال می کردند.
الان در مجلس ما دو تفکر وجود دارد 1- تاکید بر اصل 44 قانون اساسی که تشکیل تعاونی های مردمی است که مثلا طلبه ها یا رزمنده ها یا فرهنگی ها و... بیایند و تعاونی تشکیل دهند و خودشان انجام دهند که این همان تفکر اقتصادی سوسیالیستی هست که آقای هاشمی و روحانی این تفکر را دارند که باید اقتصاد را از دولتی بودن خارج کرد 2- تفکری که می گوید به مردم نباید چیزی را واگذار کرد و باید دست دولت باشد، حال این دولت شخص است؟ نه، دولت حاکمیت است، این ها کسانی هستند که قائل به کنترل دولتی هستند و می گویند که اگر دولت کنترل نکند نمی شود اداره کرد. این دیدگاه باعث می شود که دولت بزرگ شود.
323/905/ع