به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل، خانم عزت السادات میرخانی، استادیار دانشگاه تربیت مدرس در نشست خانواده تراز اسلامی که در مرکز تخصصی زن و خانواده مدرسه علمیه اسلام شناسی حضرت زهرا(س) مشهد برگزار شد، با موضوع دانش خانواده در منطق قرآن کریم به ایراد سخنرانی پرداخت.
وی گفت: حاصل مشروعیت نکاح این است که انسان های سالم به جامعه تحویل دهیم، امروز دشمنان به این نتیجه رسیده اند که برای مقابله با شیعیان، شجاعت نسل و پاکی نفس در بین ایشان را از بین ببرند.
میرخانی افزود: امروز در دنیای اسلام، تجاوزات را به شکل های مختلف انجام می دهند و از زن به عنوان یک جنس و کالا استفاده می کنند؛ می خواهند با این کارها تغییر نسل بدهند.
تکامل انسان از زن و مادر است
این کارشناس مسائل خانواده ابراز کرد: در بحث خانواده با چالش هایی مواجه هستیم و یک سری اندیشه هایی می گویند زنان ناقص العقل هستند. در صورتی که تکامل انسان از زن و مادر است و با این گونه چالش ها موقعیت زن زیر سوال می رود.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: وجود مادر برای انسان سازی و سلامت سازی است و اگر سلامت را از مادر گرفتیم تمدن از جامعه گرفته خواهد شد. دشمن برای تغییر نسل تلاش می کند و وظیفه ماست که در این زمینه ورود پیدا کنیم در حالی که کشور ما اگر به این روند پیش برود جامعه دچار کهنسالی می شود.
میرخانی با خاطر نشان کردن این که آموزش، رشد و تکامل حق زن است، افزود: ما در اسلام بازنشستگی نداریم و بیکاری در اسلام وجود ندارد. امروز بحث آموزش جزء حقوق معنوی زن است و بسیاری از حقوق معنوی انسان، از طرف زنان ایجاد می شود.
این استاد و محقق حوزه خانواده در مقایسه طب اسلامی با طب نوین بیان کرد: سلامت کلیدهایی دارد و یکی این است که انسان قرض نداشته باشد. درست و به موقع خوابیدن و بیدار شدن از نشانه های سلامتی است.
خانواده از منظر یونیسف و جامعه شناسان
وی در تعریف خانواده اظهار کرد: خانواده جای خودکامگی نیست چه مالی و چه سیاسی. از نظر جامعه شناسان خانواده گروهی است دارای روابط جنسی پایدار که به تولید مثل و پرورش فرزندان منتهی می شود. در این تعریف هیچ جایی برای مشروعیت خانواده در نظر گرفته نشده است. از دیدگاه مرداک، خانواده گروه اجتماعی است با همکاری اقتصادی مشترک و تولید مثل.
استادیار دانشگاه تربیت مدرس افزود: از دیدگاه اسلام ما حتی خانواده را جزء جامعه نمی دانیم بلکه خانواده محور تمام سازمان های اجتماعی است؛ لذا تنظیم قوای سه گانه برای ساماندهی خانواده است.
میرخانی به تعریف یونیسف از خانواده اشاره نموده و گفتند: مردم گمان می کنند که خانواده بر اساس نسب و سبب شکل می گیرد. امروزه در کشورهای پیشرفته ازدواج توافقی است یا در سنین میان سالی است.
وی افزود: از دیدگاه قرآن خانواده عبارت است از عزب هایی (انکحوا الایامی) که به وسیله پیوندی الهی در کنار هم برای تامین آرامش (لتسکنوا الیها و جعل بینکم موده و رحمه) قرار می گیرند. انسان از ماده انس است و بیش از هر چیز نیاز به مؤانست دارد.
این کارشناس مسائل دینی ادامه داد: بخشی از این مؤانست در ارتباط با مرکز حقیقت عالم و همان عبادت و یاد پروردگار است. (الا بذکرالله تطمئن القلوب) و نوع دیگر تضمین کننده آرامش، ازدواج است(لتسکنوا الیها). پس انسان از ماده انس و مبدا آرامش و آسایش او در روی زمین است و اطمینان برای او ایجاد می کند بعد از یاد خدا اولین چیزی که می تواند تولید آرامش کند، زوجیت است. چه مرد نسبت به زن و چه زن نسبت به مرد.
آرامش در سایه زوجیت ایجاد می شود
این دانشگاه و محقق حوزه خانواده با اشاره به این که بنیان خانواده بر اساس عشق و گذشت می باشد، افزود: محور این خانواده توحید و حب خداست و حب به بندگان خدا در دامنه است و آرامش در سایه زوجیت ایجاد می شود.
وی اظهار کرد: با ازدواج دامنه مسئولیت پذیری فرد گسترده می شود و با بچه دار شدن، فرد کمتر فقط خود را در نظر می گیرد بلکه بیشتر خود را کنار گذاشته و به فکر اعضای خانواده است. به همان میزان که بچه نیاز به مادر دارد مادر هم نیاز به بچه دارد.
میرخانی گفت: کسی که تقوا دارد از تشکیل خانواده امتناع نمی کند و مسئولیت پذیری نسبت به خانواده از ارکانی است که در ریشه توحیدی مورد توجه است. استادیار دانشگاه تربیت مدرس با بیان این که مبدا و منشا خانواده قرآنی، تحول و تکامل است، افزود: در ماجرای خواستگاری آدم از حوا گفته شده که خداوند به آدم فرمود بعد از این که از حوا خواستگاری کردی باید هرآنچه به تو آموختیم را به او بیاموزی. حق آموزش مثل حق اشتغال نیست؛ لذا فرق بین خانواده توحیدی با غیرتوحیدی از جهت مبنا و بینش و دانش کاملا متفاوت است.
وی با تصریح به این که خانواده هسته اولیه جامعه است، افزود: خانواده حرم است و ورود بیگانه به آن راه ندارد. خانواده یعنی حریم خصوصی و کانون مقدس و پایه تامین انس و الفتی است که با اراده و انتخاب شایسته ارکان آن شکل می گیرد و مأمن انسان در تمامی ابعاد و خاستگاه رشد و تکامل و تعلیم تربیت بر پایه تفاهم است.
قوامیت مرد در خانواده
استادیار دانشگاه تربیت مدرس به بحث قوامیت مرد در خانواده پرداخت و بیان کرد: خداوند بر اساس مشخصات افراد مسئولیتی را بر دوش مرد و مسئولیتی را بر دوش زن می گذارد که در کنار هم لازم و ملزوم هم باشند؛ لذا حمایت بیرونی با مرد و حفظ درونی با زن است. یعنی زندگی ظهر و بطنی دارد و یک تقسیم مناسبی بین این ظهر و بطن صورت گرفته، بدون این که تبعیضی باشد؛ لذا مدیریت بر اساس شرایطی مثل «عاشروهن بالمعروف» به مرد داده شده است.
گاهی سهم خدا را از زندگی بیرون می گذاریم
این استاد دانشگاه اظهار کرد: نقش بینش توحیدی در استحکام و توسعه ی خانواده خیلی مهم است (ان یکونو فقراء ...). آماری گرفته بودند از کسانی که زود ازدواج کرده بودند و کسانی که صبر کرده بودند پول دار شوند و بعد ازدواج کنند بعد از مقایسه مشخص شد کسانی که عمدتا زود ازدواج کردند خود ازدواج دغدغه مسئولیت پذیری ایجاد کرده بود و سرمایه دار شده بودند. گاهی خدا می خواهد به واسطه ی وجود یک بچه به زندگی برکت بدهد. ما گاه سهم خدا را از زندگی بیرون گذاشتیم.
میرخانی با طرح این سؤال که آیا عزوبت خوب است یا بد؟، ادامه داد: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «لعن الله المتبطلین من الرجال و المتبطلات من النساء»، بنابراین خداوند و پیامبر از تبطل نهی کردند.
در اسلام از عزوبت، سفاهت و ذواقیت نهی شده است
استادیار دانشگاه تربیت مدرس افزود: در اسلام رهبانیت نداریم. پس عزوبت ممنوع است. در اسلام هم نهی عزوبت و هم نفی سفاحت و هم نهی ذواقیت شده است. معنای سفاحت لاقیدی در ارضای جنسی است. (محصنات غیر مسافحات و لامتخذات اخدان). ذواق به کسی می گویند که ذائقه تنوع طلبی دارد «ان الله یلعن کل ذواق و ذواقه». در مورد ذواقیت ممکن است که بگویند مشروع است. در صورتی که اسلام حتی برای تعدد زوجات شرایطی گذاشته است مانند حفظ عدالت و اگر کسی نمی تواند تعادل برقرار کند، حق تعدد ازواج ندارد.
این استاد حوزه و دانشگاه اظهار کرد: پنجاه سال پیش زن های ما اشتغال فراوان تولیدی داشتند. در زمین ها کار می کردند، قالی بافی می کردند و حدود 90% صنایع دستی ما در هر استانی کار زنان بود. ولی حالا خانم ها صبح گیوه هایشان را بالا می کشند و برای کار، بیرون می روند.
خداباوری، کرامت و احترام؛ اصول حاکم بر خانواده قرآنی
استادیار دانشگاه تربیت مدرس اصول حاکم بر خانواده را چنین عنوان کرد: در خانواده قرآنی اصولی حاکم است که اولین آن ها اصل خداباوری و اصل دیگر کرامت و احترام است. اولین حقی که خدا برای هر بنده ای قرار می دهد حق احترام است .
میرخانی افزود: اصل کرامت و احترام در تمام روابط اجتماعی وجود دارد. از دیگر اصول حاکم بر خانواده می توان به اصل معروف، اصل تراضی و تشاور، اصل حاکمیت امنیت و سکونت، اصل تقدم مصلحت جمعی بر منافع فردی و اصل طهارت و پاکدامنی اشاره نمود.
توجه به نقش ریشه ای مادر و سلامت لقمه پدر
وی افزود: اصل طهارت، اصلی است حاکم بر طبیعت و در شریعت؛ این اصل از قبل ازدواج، حین ازدواج و بعد از ازدواج بسیار مورد توجه است. قبل از انتخاب همسر ببین چه کسی را می خواهی برای پرورش فرزندان انتخاب کنی. توجه داشتن به نقش ریشه ای مادر و سلامت لقمه پدر و این که دامن مادر پرورشگاه است. تا مرحله لقاح سهم پدر و مادر مساوی است و بعد از آن سهم مادر چندین برابر است.
میرخانی اظهار کرد: اصل طهارت شاخه های فراوان دارد از جمله؛ طهارت در لقمه، طهارت در نطفه، طهارت در فکر، طهارت در عمل، طهارت در سبب و نسب، طهارت در شیر و رضاع و طهارت در الگوگیری و الگوپذیری.
استادیار دانشگاه تربیت مدرس افزود: ما در زندگی الگو داریم. یکی از کارهای ما شیعیان الگوگیری از پیامبران و ائمه اطهار (علیهم السلام) است. در سراسر قرآن الگوی پاکدامنی چه در مردان و چه در زنان بیان شده است./924/ص
تهیه و تنظیم: زهرا حکیم زاده