به گزارش سرویس حقوق پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل، جلسه رونمایی از کتاب دایرةالمعارف حقوق عمومی که به اهتمام دکتر سیدمحمدمهدی غمامی؛ استادیار دانشگاه امام صادق توسط بیش از 50 نفر از اساتید و پژوهشگران تألیف شده، در روز دوشنبه 20 آذرماه سال 96 با حضور عباسعلی کدخدایی؛ استاد دانشگاه تهران و عضو شورای نگهبان، محسن اسماعیلی؛ دانشیار دانشگاه تهران و عضو شورای نگهبان، موحد؛ معاون آموزش و پژوهش دیوان عدالت اداری و برخی از اساتید دانشکده معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام) در تالار امام خمینی(ره) این دانشگاه برگزار شد.
در این مراسم به ترتیب سید محمدمهدی غمامی، عباسعلی کدخدایی و محسن اسماعیلی سخنرانی کردند و از کتاب دایرةالمعارف حقوق عمومی رونمایی شد.
خلاصه مطالبی که سخنرانان اشاره کردند، به شرح زیر است:
سیدمحمدمهدی غمامی با ابراز خرسندی از این اقدام صورت گرفته و تشکر از میهمانان و اساتید، بدین شرح به معرفی این اثر پرداختند:
ایده این کتاب از سال 1388 شکل گرفت که در آن موقع، بسیاری از اساتید مخالف این اقدام بودند و اهتمام بنده به این امر را صلاح نمی‌دانستند. اما با این وجود ما ادامه دادیم و در ابتدای کار حدود 450 تا 500 مدخل تعریف شد که در جلسه‌ای با اساتید پس از بررسی دوباره، حدود 340 مدخل از این مداخل گزینش شد. در این گزینش سعی شد که به آن مداخلی که در نظام حقوقی ما به خصوص حقوق عمومی کمتر کار شده است و در عین حال مهمتر است و بیشتر نیاز به بررسی دارد پرداخته شود. همچنین رویکرد اسلامی ایرانی در آن مداخل لحاظ شده است که به همین جهت به فقه هم مراجعه کردیم. در بعضی مداخل دو برابر کار شده است به جهت اهمیت بالای آنها مثل ولایت فقیه که هم مبانی فقهی آن به صورت جداگانه کار شد و هم مباحث مربوط به حقوق اساسی آن را مورد بررسی قرار دادیم و یا امر به معروف و نهی از منکر که آن را از دعوت به خیر جدا کردیم.
در این دایرةالمعارف سعی کردیم که هم استاندارد شکلی و هم استاندارد محتوایی رعایت شود. همانطور که دوستان اطلاع دارند، بیشتر 50 نفر از اساتید و پژوهشگران در این کار همراهی کردند.
فاز اول 110 مدخل وجود داشت که بعداً به خاطر همان ارزش‌گذاری دو برابر بر سر بعضی مداخل، این تعداد به 132 مدخل رسید که مطالعه تطبیقی و مراجعه به فقه هم هر کجا که لازم و امکانپذیر بوده در آن لحاظ شده است.
به نظر من این کار جهادگونه بوده است زیرا که مبلغ قرارداد با اساتید همکار، نسبت به کار دایرةالمعارف بسیار کم و ناچیز بوده است و در حد یک کتاب معمولی در نظر گرفته شده است. نکته‌ی دیگر این است که این کار با بررسی‌های صورت گرفته اولین کار از نوع خود در ایران است و مشابه آن در نظام حقوقی فرانسه در باب قانون اساسی وجود دارد که در حال ترجمه آن هستیم.
مهمترین هدف ما از گردآوری این اثر این است که یک پژوهشگر با مراجعه به این دایرة المعارف به بخش عمده‌ای از حقوق عمومی ایران دسترسی داشته باشد و بتواند برای مشکل و سوال خود جوابی به دست آورد.
عباسعلی کدخدایی: ایشان بعد از تبریک به جامعه پژوهشگران و ابراز خرسندی از حضور در دانشگاه امام صادق (ع) و درود فرستادن بر روح پرفتوح حضرت امام خمینی(ره) و موسس دانشگاه امام صادق (علیه السلام) آیت الله مهدوی کنی(ره) ابراز داشتند: نکته اولی که باید بدان اشاره کرد و شرط اول موفقیت، نظم هست و ما هم باید در این امور رعایت نظم و انضباط را داشته باشیم. سپس ادامه دادند:
حقوق عمومی در کشور ما قبل از انقلاب تا دهه دوم انقلاب ناشناخته بود نه اینکه کاری نشده باشد بلکه اساتید بزرگی قبل ازانقلاب مثل مرحوم دکتر قاضی و بعد از انقلاب مثل مرحوم آیت الله عمید زنجانی بودند که ادبیات حقوق عمومی ما در این ایام غنی شد و در دانشگاه‌ها مورد توجه نسبی قرار گرفت که بعدها تاکنون هم شاهد آن بودیم که کتب و آثار نسبتاً خوبی در این حوزه قلم زده شده است. ولی باید دقت کرد که همچنان حقوق عمومی ما که یک نظام حقوق اسلامی است نیاز به کار و تحقیقات و پژوهش بیشتری دارد، به این نحو که بتواند قانون اساسی کشور را که منشأ حقوق عمومی ما هست، تبیین کرده و ابهامات موجود نزد مسئولین و مردم را برطرف بکند. همه دانشگاه‌ها به خصوص دانشگاه امام صادق (علیه السلام) که به عنوان دانشگاه متعلق به جمهوری اسلامی ایران شناخته می‌شوند، باید تلاش بیشتری در انتشار کتب موثر و تحقیقات در این حوزه انجام دهند.
قانون اساسی ما مهجور و مظلوم است که خیلی از مسئولین که با قانون اساسی در ارتباطند، به قانون اساسی بی‌توجه هستند. اگرچه قانون اساسی به ظاهر ضمانت اجرا ندارد ولی با منابع ملی و ساختار نظام در ارتباط است و باید رعایت شود.
این توجه و توسعه حقوق عمومی همراه با تبیین آن در حوزه‌های آموزش و پژوهش بر عهده اساتید و محققان می‌باشد. این کارِ مداخل‌گذاری و دایره المعارف نویسی کار بسیار خوبی است که ما نیاز داریم در حقوق عمومی با نگاه جمهوری اسلامی ایران قلم زده بشود.
این کار (نگارش دایرة المعارف حقوق عمومی) شروعی است برای گسترش نگاه و توجه به حقوق عمومی که باید بیش از این تعمیق شود. البته شاید بهتر باشد که این دایرة المعارف به صورت دیجیتالی منتشر شود زیرا که انتشار دایرةالمعارف به صورت کاغذی کمی رو به فراموشی است و دیگر کاربرد قدیم را ندارد. نظام توسعه منابع دیجیتال هم بسیار مهم است و علاوه بر فعالیت از نظر محتوایی، فعالیت از نظر شکلی هم بسیار حائز اهمیت می‌باشد. باتوجه به امکانات و ابزارهای پیشرفته و به روز جهانی، منابع دیجیتالی نقش بسزایی در معرفی آثار علمی دارد. متأسفانه اکنون بعضی از مراکز علمی و صاحب نظران خارجی، از نظام حقوقی ایران و قانون اساسی ما شناختی ندارند و این به جهت همان است که ما در انتشار منابع دیجیتالی که کمک شایانی در معرفی نظام حقوقی و حقوق عمومی ما دارد، ضعیف کار کرده‌ایم.
محسن اسماعیلی: خدا را شاکرم که یکی دیگر از نشانه‌های توفیق این دانشگاه که این کار و اثر باشد، رونمایی می‌شود. البته برای من این مراسم از این جهت شیرین‌تر است که نتیجه زحمت و یک تلاش طاقت فرسا را می‌بینم که زمانی که من در این دانشگاه رییس دانشکده معارف اسلامی و حقوق بودم، با این نگاه که یک کار ماندگار و مفیدی انجام دهیم، اقدام به تأسیس رشته حقوق عمومی نمودیم که با توجه به وجود بسیاری مشکلات اداری و مخالفت‌هایی که در خارج از دانشگاه انجام می‌گرفت و گویی این رشته را انحصاری خود می‌دانستند، امری سخت بود و الحمدالله با گذشت این چند سال می‌بینیم که موفق هم بوده است که البته این اقدام از طرف آیت الله مهدوی کنی (ره) بسیار مورد حمایت قرار گرفت و ایشان کمک فراوانی کردند. الحمدالله دانشجویانی موفق در این رشته به جامعه حقوقی کشور معرفی شده‌اند که باید این روند در آینده با تعمیق بیشتری در رشته حقوق عمومی ادامه پیدا کند.
بنده یک توصیه‌ای دارم که علاوه بر داشتن این همت و پشتکار، باید اخلاص را هم در نظر گرفت که در تألیف کتاب و اثر علمی، وجود اخلاص بسیار مهم است. وقتی این اخلاص وجود داشته باشد دیگر بی‌مهری و اجحاف در حق پژوهشگر و مؤلف، خللی در کار، همت و اثر کار وی وارد نخواهد کرد./102/ف