به گزارش خبرنگار سرویس اقتصاد پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل حجت الاسلام محسن ملکی ابرده در جلسات هفتم و هشتم درس خارج فقه بانکداری اسلامی که در تاریخ 26 و 27 شهریور ماه 1396 برگزار شد 7 وجه از وجوه مختلف ضرورت بانکداری از دیدگاه اسلام را تشریح نمود.
مدرس حوزه علمیه مشهد در ابتدا دو عنصر ضروری توسعه و امنیت در زندگی انسان را مهم ارزیابی نمود که این دو در تمام ابعاد زندگی انسان باید تامین می شود.
وی در ادامه افزود: آن چه در فضای مالی محرز است این می باشد که بانک، واجد امنیت و توسعه است و به چند دلیل این بانک محل خیزش و توسعه مالی در ابعاد مختلف است.
وی در پایان 7 وجه از وجوه ضرورت بانکداری از جمله تعاون بر بر و تقوی، یکی از ارکان اقتصاد اسلامی و همچنین ضرورت اعتصام به حبل الله را ذکر نمود
تقریر این دروس در ادامه می آید:
اولین مقصد در فقه البنوک: ضرورت بانکداری
انسان در زندگی فردی و اجتماعی آفریده شده است برای تکامل و رشد و تاریخ بشر هم این را نشان داده است که کمال طلبی در تمام ادوار تاریخ بوده است.
این حقیقت از فطریات انسان است و به تعبیری هم از سنت های الهی است از طرفی هم انسان طالب امنیت است. بنابراین در دو عنصر ضروری توسعه و امنیت در زندگی انسان باید توجه شود.
این دو در تمام ابعاد زندگی انسان تامین می شود و انسان به دنبال این دو مطلب است حتی در جسم دوست دارد که توسعه ایجاد کند چه برسد به اموال خود و امنیت در جسم و اموالش هم از امور ضروری است.
این امنیت یک امر عقلی بلکه عرفی است و از ضرورت هایی است که هم مدرک به عقل نظری است و هم به عقل عملی یعنی از بایستگی ها توسعه و امنیت است. این امنیت در جوامع مختلف به صورت های مختلف شکل گرفته است و هر دوره ای نسبت به دوره قبل بیشتر رشد یافته است.
حال که مشخص شد توسعه و امنیت از ضروریات هر جامعه ای است باید دید که چه چیزهایی موجود این دو مورد می باشد.
آن چه در فضای مالی محرز است این می باشد که بانک واجد امنیت و توسعه است به چند دلیل این بانک محل خیزش و توسعه مالی در ابعاد مختلف است.
وجه1: مبادله پول: این مبادله برای انجام معاملات بزرگ که این معاملات در تجارتها به آسانی انجام نمی گیرد اگر هر فردی به تنهایی بخواهد خودش تمام کارها را انجام دهد اگر امنیت نباشد توسعه هم ایجاد نمی شود.
وجه 2: حفظ اشیاء و اموال قیمتی
وجه3: کمک جدی بانک ها در توسعه اجتماعی: پول هایی زیادی جمع می شود که صرف در آبادانی شهرها می شود.
وجه 4: از لوازم پیشرفت و امنیت بحث تسهیل نقل و انتقال نقود است در همه اینها با تجربه ای که در تاریخ بشر صورت گرفته است با مرکزیت یک نهادی است که عهده دار این کار شود. خصوصا در حکومت اسلامی که مبتنی بر عدالت اجتماعی است که اگر چنین چیزی نباشد در مساله نقل و انتقال گرفتار سختی هایی می شویم.
وجه 5: امنیت اجتماعی و پیشرفت از جهت اقتصادی هر دو از مصادیق عمل تعاونی است تنها جایی که می تواند این تعاون را فراگیر کند نهاد اقتصادی است که اسم آن را بانک گذاشته ایم و این از مصادیق مامور به در ضمن آیه تعاونوا علی البر و التقوی است.
تعاون این است که افراد کنار هم قرار بگیرند و کاری کنند که زندگی را به طرف پیشرفت ببرند.
دین می خواهد زندگی بشر را به صورت پیشرفته تامین کند بنابراین بانکداری از مصادیق تعاون است این حسی که افراد بشر به دنبال آن هستند که پول ها را جمع کنند و کشور را پیشرفت دهند اینها از مصادیق تعاون علی البر است.
وجه6: بحث تغییر زندگی از خوبی به بدی است. تغییر یک واقعیت قرآنی است از مصادیقی که می توان وضع معیشتی انسان را از انحطاط بیرون بیارد و به طرف پیشرفت بکشاند و به عنوان یکی از ارکان اقتصاد اسلامی قابل ذکر است نهاد اقتصادی است که اسمش را بانک گذاشته ایم.
ان الله لا یغیر بقوم حتی یغیروا بانفسهم
اگر مردم خودشان به دنبال تغییر در امور اقتصادی نباشند خداوند هم برایشان کاری نمی کند.
می شود این نهاد مالی و اقتصادی را به عنوان یکی از مغیرهای زندگی انسان از مرحله پایین به مرحله بالا مطرح کرد و از این سنخ آیاتی که در قرآن وجود دارد استفاده کرد.
وجه7: مساله وحدت جمعی و اتحاد است و گرد آمدن حول پدیده های موثر که در کلمات قرآن و معصومین فراوان موجود است. در آیه واعتصموا بحبل الله جمیعا نهادهای صالح برای این اعتصام بسیار مهم است.
حبل خدا در روایات قرآن و امام آمده است حال هر کدام که باشد از درونش در می آید که هم قرآن و هم امام انسان ها را به موقعیت های جمعی هدایت می کنند. که نهاد بانک هم همین است.
در روایات هم مواردی وجود دارد که تاکید به بحث اهمیت جمع گرایی می کند که به برخی از آن ها اشاره می شود.
پیامبر ص : ید الله مع الجماعه1
حضرت علی ع: ایاکم و الفرقه2
پیامبر ص: الْجَمَاعَةُ رَحْمَةٌ وَ الْفُرْقَةُ عَذَابٌ3
پی نوشت:
.1نهج الفصاحة، ص: 45
2. نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص: 184.
3. نزهة الناظر و تنبیه الخاطر، ص: 27.
323/907/ع