به گزارش پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل، حجت الاسلام و المسلمین سید محمد محسن دعائی، مدیر عامل مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام در گفت و گو با خبرنگار پایگاه وسائل در مشهد به جایگاه فقه حکومتی در تحقق تمدن اسلامی اشاره و تصریح کرد: ما تمدن را شبکه سیستم های به هم پیوسته زندگی می دانیم که هرم نیازهای انسان را پاسخگو باشد بنابراین تمدن اسلامی طبعا باید سیستم های زندگی را بر اساس نظر دین برای پاسخگویی به هرم نیازهای واقعی انسان تعریف کند.
وی با بیان اینکه در این راستا فقه حکومتی یا تمدن ساز، مسؤولیت تولید محتوا از گزاره های وحیانی برای سیستم های زندگی را دارد، ادامه داد: از این رو شرط لازم و ضروری برای رسیدن به نظریه تمدن اسلامی و پیاده سازی آن، فعال شدن فقه تمدن سازی است که مأموریت استخراج معارف دینی با رویکرد تشکیل حکومت، شیوه حکمرانی اسلامی و گسترش نهادهای اجتماعی و تولید نظریه تمدن نوین اسلامی را بر اساس روش صحیح استنباط جواهری عهده دار باشد.
حجت الاسلام والمسلمین دعائی اظهار کرد: بر این اساس تا دستگاه تولید اندیشه فقه حکومت دینی و فقه تمدن ساز اسلامی را در اختیار نداشته باشیم و محققان آن را تربیت نکنیم راهی به سوی عینیت تولید نظریه تمدن اسلامی و تحقق آن نخواهیم داشت.
مدیر عامل مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام گفت: موضوع احکام شرعی در گزاره های دینی، مختلف است؛ گاهی یک فرد و گاهی چند فرد(مانند نهاد خانواده) مخاطب قرار دارند و گاهی جامعه انسان ها است که برش های مختلفی دارد و عناوین مختلفی بر آن صدق می کند مانند جامعه اسلامی، جامعه مومنین یا گروه فاسقین، ظالمین، کفار و غیره.
وی با اشاره به اینکه موضوع بخشی از احکام نیز، اشیاء خارجی است، تصریح کرد: با توجه به جامعیت و کمال دین اسلام بر اساس نصوص و براهین عقلی، آنچه که بشر تا انتهای تاریخ در تمام سطوح فردی و اجتماعی برای رسیدن به عالی ترین قله سعادت دنیوی و اخروی به آن نیاز داشته در دین اسلام یا به صورت جزئی و مشخص یا کلی و راهبردی پرداخته شده است.
حکمرانی عادلانه، امری الهی و تعیین چگونگی آن، وظیفه فقه حکومتی است
حجت الاسلام والمسلمین دعائی یادآور شد: اینکه موضوع فقه، مساله روابط اجتماعی، و رسالت مدیران ارشد این روابط(یعنی تعیین تکالیف آنها برای بهسازی روابط اجتماعی در عرصه های مختلف مورد نیاز جامعه) باشد، امری بسیار واضح و واقعی است.
مدیرعامل مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام با اشاره به آیه شریفه «یا داوود إنا جَعلناک خَلیفة فی الارضِ ...» گفت: خداوند در قرآن دستور داده حکمرانی مدیران جامعه باید به معنای واقعی کلمه، مصداق عدالت باشد که تعیین چگونگی حکمرانی عادلانه، وظیفه فقه حکومتی است.
وی با بیان اینکه فقه حکومتی مأموریت تولید برنامه حکمرانی عادلانه مدیران جامعه اسلامی را عهده دار است، افزود: چنانچه بخواهیم به جای حکومت مسلمانان، حکومت اسلامی داشته باشیم و اسلام شیوه حکمرانی مدیران ما را تعیین کند باید فقه حکومتی را که دقیقا مأموریت تولید برنامه حکمرانی دینی را از مجموعه منابع دینی دارد، به کار گیریم.
موانع تمدن سازی اسلامی
کمکاری حوزه علمیه در پاسخ به مطالبات تولید برنامه حکمرانی دینی
حجت الاسلام والمسلمین دعائی در ادامه به دو مانع مهم تحقق تمدن اسلامی اشاره و اظهار کرد: نخستین مانع در این مسیر، مطرح نبودن فقه حکومتی تا پیش از انقلاب برای فقها و حوزه های علمیه است که متاسفانه بعد از پیروزی انقلاب هم این مهم مورد کم توجهی قرار گرفته است.
مدیرعامل مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام با تأکید بر کمکاری دستگاه فقاهت موجود در حوزه های شیعی نسبت به مطالبات تولید برنامه حکمرانی دینی گفت: تا این خلأ یعنی فعال شدن تولید علم دینی در حوزه های علمیه به منظور ارائه نقشه کامل حکمرانی عادلانه در نظام اسلامی جبران نشده، درس های خارج با این موضوع فعال نشود، محققین ورزیده، امین و مسلط به مبانی استنباط فقه جواهری با نگاه تمدن سازی تربیت و به کارگیری نشوند، تحقق تمدن نوین اسلامی صرفا یک آرزو خواهد بود.
انفعال دستگاه موجود تصمیم گیری و تصمیم سازی حاکم بر کشور
وی، انفعال دستگاه موجود تصمیم گیری و تصمیم سازی حاکم بر کشور در رده های مختلف را دومین مانع تمدن سازی معرفی و تصریح کرد: روند موجود، یک روند نامطلوب و لازم التغییر است و شبکه مجریان و تصمیم سازان فعلی باید به صورت حتمی نسبت به حرکت از حکمرانی موجود که بخش های گسترده آن بر اساس آموزه های وارداتی فرهنگ بیگانه است، اقدام کنند.
حجت الاسلام والمسلمین دعائی با تأکید بر اینکه حرکت به سمت حکمرانی عدالت محور و تعالی بخش وحیانی باید با ایجاد یک مطالبه جمعی، در حوزه های علمیه و مراکز تولید اندیشه دینی فعالسازی شود، ادامه داد: با غنای معجزه آسای فقه شیعی و مبانی اندیشه ورزی اسلامی و نیز حضور ده ها و صدها متفکر دانشمند و متعهد در بدنه حوزه های علمیه شیعه، مسلما حوزه های موجود اگر به اصل ضرورت تولید نظریه تمدن اسلامی واقف، و حاضر به ارتقای سطح استنباط فقاهتی از سطح فردی به حکومت اسلامی و تمدنی، شوند در مدت نه چندان طولانی می توانیم جریان عظیم تولید اندیشه دینی برای حکمرانی عدالت محور و تعالی بخش وحیانی را شاهد باشیم.
دلایل عدم تحقق دولت اسلامی در نظام جمهوری اسلامی
مدیرعامل مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام با اشاره به تصریح رهبر معظم انقلاب بر توقف ما در مرحله دولت اسلامی در مسیر تمدن سازی گفت: دولت اسلامی طبق نظر رهبر معظم انقلاب به معنای این است که همه روندهای تصمیم گیری، تصمیم سازی و اجرا در شبکه حاکمیت اسلامی، مستند به گزاره های دینی باشد و تحقق این امر نیاز به تولید نقشه حکمرانی دینی توسط حوزویان و دانشگاهیان متعهد انقلابی دارد.
کم کاری حوزه و دانشگاه
وی یادآور شد: دلیل توقف ما در مرحله دولت اسلامی نیز همین نبود تعامل جدی میان حوزه و دانشگاه در تولید نقشه حکمرانی دینی است. هر چند در بخش های اندکی هم که این تعامل بوده، انفعال ویرانگر در برخی مدیران، اجازه اقتباس و ورود این نظریه های تعالی بخش اسلامی به رویه های حکومتی را نمی دهند.
عدم باور و ایمان شبکه مسؤولان به ضرورت اسلامی سازی حکمرانی
حجت الاسلام والمسلمین دعائی، عدم باور و ایمان شبکه مسؤولان به ضرورت اسلامی سازی حکمرانی به معنای فوق را از دیگر دلایل عدم شکل گیری دولت اسلامی برشمرد و افزود: جریان تصمیم گیری و اجرا در همه عرصه های سیاستگزاری، تولید راهبردهای مدیریتی در بخش های تخصصی و اخذ تصمیمات مدیریتی برای اجرا باید دقیقا مستند به سیاست ها، راهبردها و احکام دینی باشد.
وی اضافه کرد: با توجه به کمال دین اسلام و ظرفیت بی انتهای فقه شیعی در تولید جامع برنامه حکمرانی وحیانی انتظار می رود هم برنامه ها براساس نگاه دین، تولید و هم جریان تصمیم سازی کشور با قبول ضرورت تبعیت از دین در حکمرانی، خود را به اسلام وفادار و متعهد بدانند و برای پیاده سازی اصول و احکام آن کوشا باشند./930/ 902