به گزارش خبرنگار پایگاه تخصصی وسائل یکی از پایه‌های اصلی توسعه اقتصادی اصلاح الگوی مصرف است. اصلاح الگوی مصرف تنها مسئله اقتصادی نیست، بلکه ابعاد فرهنگی و اجتماعی نیز دارد. یکی از کتاب‌هایی که به این مقوله پرداخته، کتاب «حسابی مصرف کنیم» است. آقای بنیانی در این اثر که در سه فصل و 75 صفحه تالیف شده به مهارتهای مربوط به این موضوع می‌پردازد.
مولف در فصل نخست به کلیات اصلاح الگوی مصرف می‌پردازد. که در آن سعی دارد سه مسئله (تعریف،ضرورت وآسیب های موضوع ) را تبیین نماید. در آغاز این فصل بیان شده برای تعریف موضوع نیاز است واژهای مرتبطی چون قناعت، اسراف، مصرف و صرفه‌جویی بررسی گردد تا تبیین دقیق‌تری از بحث بدست آید و پس از ان که این چهار مورد تعریف شد، مولف درباره معنای اصلاح الگوی مصرف چنین آورده" باید برنامه ریزی مصرف به گونه‌ای باشد که با در نظر گرفتن همه شرایط برای رسیدن به هدف مورد نظر، به گونه‌ای شایسته و متناسب هزینه شود و از هر گونه افراط و تفریط جلوگیری شود."[1]
پس از ان نیز ضرورت پرداختن به الگوی مصرف صحیح بر اساس مبانی دینی و عقلی توضیح داده شده که مولف در مبانی عقلی به روایتی از امیرالمومنین استناد نموده که آن روایت این است"خردمندی این است که میانه روی کنی و اسراف نکنی."[2] آسیب‌های الگوی مصرف نادرست موضوع بعدیست که ابتدا آسیب‌های فردی چون افزایش بیماریهای روانی، رواج خودخواهی بیمارگونه، خودکم بینی و مشکلات اخلاقی را بررسی که در مشکلات اخلاقی بیان شده" هنگامیکه ذهن فرد با به دست آوردن مال بیشتر و مصرف آن برای تفاخر به دیگران درگیر است، نتیجه‌ای جز رشد، حسادت، خودخواهی و دیگر بیماریهای اخلاقی نخواهد داشت. بنابراین نمی‌توان از این مسئله به سادگی گذشت؛ چرا که افزون بر آسیب‌های دنیوی، به گونه‌ای مستقیم و غیر مستقیم ویرانی آخرت را نیز در پی خواهد داشت."[3]
آسیب‌های خانوادگی دومین آسیبی است که به سبب این ناهنجاری اقتصادی پدید می‌آید که مولف در ان آورده" خانواده‌های پر درآمد با الگو برداری از غرب در زمینه مصرف، به دلیل جایگاهشان و ضروری شمردن مصرف، خود به خود الگویی را برای خانواده‌های کم درآمد پدید می‌آورند که کمترین نتیجه آن، ناهماهنگی مالی در خانواده‌هاست."[4] سومین آسیب الگوی مصرف نادرست، آسیب‌های اجتماعی است. بدون شک، الگوی مصرف ناصحیح آسیب‌های بسیار شدیدی را به اجتماع و فرهنگ حاکم بر آن خواهد زد. که از جمله آسیب‌هایی که در این قسمت به آن اشاره می‌توان کرد" افزایش واردات، ایجاد فاصله طبقاتی و کیش پرستش کالاست که در کیش پرستش کالا می‌خوانیم" مصرف کالا که برای رفع نیازها و وسیله‌ای برای زندگی است، خود هدف می‌شود و زندگی برای آن جریان میابد و همه وجوه شخصیت و ذهنیت انسان را اشغال می‌کند."[5]
مهم‌ترین آسیب‌های الگوی مصرف ناصحیح آسیب‌های کشوری و جهانی است که هر کدام مختصرا در ادامه توضیح داده شده که در اسیب‌های جهانی مولف بیان نموده" الگوی مصرف ناصحیح، آسیب‌های شدید جهانی را نیز در پی خواهد داشت؛ مانند رشد باور سرمایه داری و رفاه شخصی، که موجب از بین رفتن همدلی‌ها و عواطف بین ملل می‌شود. این مسئله موجب احساس جدایی بیشتر بین ملت‌ها می‌شود و به تشدید اختلافات و جنگ‌ها می‌انجامد." [6]
آقای بنیانی در فصل دوم کتاب خود چگونگی شکل گیری این معضل را پیگیری نموده و در پی پاسخگویی به سوالاتی نظیر الگوی مصرف نادرست چگونه شکل گرفته است؟ تبلیغات چه تاثیری در این معضل دارد، و سوالاتی از این قبیل است. در اولین مبحث درباره نحوه شکل‌گیری الگوی مصرف نادرست سخن گفته شده که در آن بیان شده" از عوامل مهم شکل‌گیری الگوی مصرف نادرست، پیشرفت صنعت و تولید انبوه کالاهای شرکت‌ها و کارخانجات بزرگ تحت سلطه‌ی سرمایه داران بود؛ زیرا تنها آنان هنگامی می‌توانستند این همه کالا را بفروشند و سود بیشتری به دست آوردند که میل به مصرف بیرویه را در افراد شعله ور سازند." [7] پس از این مطلب خواننده کتاب با چگونه شکل‌گیری این الگو در ایران مواجه گردیده و در ان می‌خواند" ریشه و منشا الگوی مصرف کنونی کشور را می‌توان کشورهای صنعتی و شرکت‌های فرا ملیتی آن و شدت گستردگی آن را ناشی از همیاری عوامل داخلی، به ویژه افزایش قیمت نفت دانست. نخستین انتقال دهندگان فرهنگ مصرف، پادشاهان ایران در دوره قاجار بودند؛ به ویژه با عقد قراردادهایی چون ترکمانچای ایران را به کشوری وابسته و مصرف گرا تبدیل ساختند." [8]
در ادامه کتاب حاضر که انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی موسسه امام خمینی چاپ اول ان را در تیراژ 3000نسخه به منصه ظهور رسانیده؛ به شیوه‌های ابزاری استفاده شده برای ایجاد و تثبیت این الگو، عوامل تاثیر اقناع و موانع شکل گیری الگوی مصرف صحیح پرداخته می‌شود. چگونگی پیشگیری از الگوی مصرف نادرست عنوان فصل سوم کتاب آقای بنیانی است. در مقدمه این فصل نویسنده اورده" باید نخست در همه سطوح فردی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، الگوی مصرف درست را معرفی کنیم. همچنین باید در جهت نهادینه کردن الگوی مصرف درست، در همه سطوح و زمینه‌ها اقدام کرد. زیرا اگر درباره یکی از این سطوح اهمال شود، ایجاد الگوی مصرف صحیح در دیگر سطوح شکست می‌خورد."[9]
سپس به برخی از سطوح که باید بدان به دقت توجه شود همچون خانواده، دولت اشاره می‌شود که درباره دولت، مولف چنین می‌گوید" دولت در جایگاه سکان دار کشور که پایه‌ریزی همه برنامه‌ها و هدف‌های کلان کشور را بر دوش دارد، باید در ایجاد الگوی مصرف صحیح و جلوکیری از مصرف ناصحیح، نخست از خود دولتمردان آغاز کند؛ یعنی از انان بخواهد که الگوی مصرف صحیحی را پیش گیرند؛ زیرا از جمله کسانی که الگوی بسیاری از مردم جامعه‌اند خود دولتمردان‌اند."[10]راهکارهای ایجاد الگوی مصرف درست در فرزندان عنوان مبحث بعدی است که به سه راهکار از جمله رشد روحیه قناعت در فرزندان اشاره شده که مولف در ان بیان می‌کند" از جمله امور مهمی که در تربیت فرزندان اهمیت دارد، تشویق و تقویت روحیه قناعت فرزندان در امور مادی است. این امر موجب می‌شود که در کوران زندگی، فرزندان روحیه خود را حفظ کنند؛ یعنی نه با افزایش درامد و سرمایه، از حد خود خارج شوند، نه با کم شدن و پایین آمدن درآمد دچار ضعف و سستی و بی انگیزگی گردند."[11]
کتاب «حسابی مصرف کنیم» که چاپ اول ان در سال 1391منتشر گردیده سرانجام با نتیجه گیری به پایان می‌رسد که در ان بیان شده" الگوی مصرف صحیح موجب پیشرفت و عظمت کشور و جامعه اسلامی می‌شود که در طولانی مدت، رفاه و آسایش مردم را در پی خواهد داشت. بنابراین بر همه افراد جامعه اسلامی لازم است که با دیدی بازتر به این موضوع نظر بیندازند و با برنامه ریزی دقیق و حساب شده، از هدر رفت منابع و امکانات جلوگیری کنند".[12]
این اثر که در ان مولف کوشیده تا تعریف دقیقی از الگوی مصرف صحیح، علل و عوامل ایجاد کننده الگوی مصرف ناصحیح به لحاظ اقتصادی، روان شناختی را با توجه به منابع روان شناختی، اقتصادی و دینی به طور دقیق بررسی کند، اکنون با قیمت 2000تومان در بازار موجود می‌باشد.
پی‌نوشت
[1] کتاب «حسابی مصرف کنیم»، آقای محمدرضا بنیانی ، ص11
[2] همان، ص13
[3] همان، ص19
[4]همان، ص20
[5] همان، ص21
[6] همان، ص23
[7] همان، ص27
[8] همان، ص30
[9] همان، ص47
[10] همان، ص51
[11] همان، ص53
[12] همان، ص71
323/601/ع