به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی وسائل کتاب «دولت اسلامی و نظام توزیع درآمد» کتابی است که ضمن توجه به منابع غنی اسلامی و نیز دستاوردهای علمی اقتصاددانان متعارف و اقتصاددانان مسلمان سعی در پیوند دو مورد از مهمترین مقولات اقتصادی در دهه‌های اخیر یعنی نقش و اندازه دولت و توزیع درآمد نموده است.
هدف این اثر که در واقع پایان نامه کارشناسی ارشد آقای وهاب قلیچ بوده، شناسایی و معرفی اقدامات و سیاست‌های لازم دولت اسلامی، جهت کاهش سطوح نابرابری‌ها درآمدی و برقراری توزیع عادلانه درامد در جامعه است. این مجموعه با بیانی از مفاهیم و معیارهای عدالت توزیعی، و جایگاه و نقش دولت در اقتصاد، اثرات تعدیل اندازه دولت در دو بعد حاکمیتی و تصدیگری را بر شاخص‌های منتخب توزیع درآمد مورد تحلیل و بررسی قرار داده است.
در فصل اول این کتاب 408صفحه‌ای کلیات مورد بررسی قرار گرفته است. در این فصل مباحثی چون ضرورت انجام تحقیق، اهداف تحقیق، سابقه تحقیق و تقسیم بندی و معرفی فصل های تحقیق ارائه می‌گردد.
عدالت اقتصادی و توزیع درآمد عنوان فصل دوم کتاب است. عدالت اقتصادی عنوان مبحث اولی است که مولف درباره آن چنین می‌نویسد" موضوع عدالت اقتصادی است که یکی از مهمترین بخش‌های آن را، عدالت توزیعی در برمی‌گیرد. بنابراین می‌توان گفت که عدالت اقتصادی که گاهی با عدالت توزیعی یکی انگاشته می‌شود هم اصلی‌ترین بخش عدالت است و هم محوری‌ترین بخش اقتصاد هنجاری".[1]
در ادامه نظریات عدالت اقتصادی دسته بندی شده است و پس از آن عدالت اقتصادی از دیدگاه برخی از اندیشمندان غیر مسلمان بررسی می‌گردد که از جمله آن نظر افلاطون، ارسطو، ژان ژاک روسو و عده‌ای دیگر بیان می‌شود که درباره نظر افلاطون چنین نوشته شده" عدالت در نگاه افلاطون فضیلتی متعالی است که مابقی فضایل را تنظیم می‌کند. عدالت از دید او، جامع همه فضایل است. افلاطون جامعه را به سه طبقه اشراف، پاسداران و کارگران قسمت می‌کند. او معتقد است که تبدیل هر طبقه به طبقه دیگر غیر ممکن یا مشکل و نادر است. چرا که در نظر او اصل تساوی استعدادها باطل است، چون طبیعت حتی در استعدادهای فطری نیز که برای کسب فضایل انسانی است بین انسان‌ها فرق قائل شده است."[2] پس از بیان این مطلب عدالت اقتصادی از دیدگاه اندیشمندان مسلمانی چون فارابی، خواجه نصیر الدین طوسی، ابن خلدون، سید قطب و شهید صدر بیان شده که شهید صدر درباره این واژه گفته" عدالت عبارت است از رعایت حد وسط و اعتدال در سلوک و رفتار. این‌ها تعاریفی از یک عدالت فردی بود اما عدالت اجتماعی: همان وجه اجتماعی عدل الهی است که پیامبران منادی ان بودند و این اصل دوم پس از اصل توحید از اصول حقه دین می‌باشد".[3]
در ادامه اهمیت توزیع عادلانه درآمد بیان شده که خواننده در این قسمت چنین می‌خواند" توزیع عادلانه درآمد در یک جامعه اسلامی زمینه را برای تحقق اهداف عالیه دین مبین اسلام فراهم می‌آورد. گرچه مباحث مربوط به عدالت اقتصادی، امروزه جزو پر بحث‌ترین قضایای علمی اقتصاد جهان شده است اما اسلام از صدر بعثت حضرت خاتم همواره بر جنبه‌های گوناگون عدالت خصوصا عدالت اقتصادی تاکید داشته است." [4]
فصل دوم در نهایت با جمع بندی به پایان می‌رسد که در این قسمت مولف بیان می‌کند" نحوه توزیع کارکردی در مباحث اسلامی شباهت و قرابت فراوانی با دستاوردهای علم اقتصاد متعارف دارد. این در حالی است که مبحث توزیع مجدد مقداری در نظام اقتصاد اسلامی، که بر اساس مبانی مستدل فقهی وظیفه فردی و اجتماعی تلقی می‌شود، در فضایی مبتنی بر مفهوم حق از جایگاهی به مراتب والا و همه جانبه برخوردار است."[5]
نقش و اندازه دولت در توزیع درآمد در اقتصاد متعارف عنوان فصل سوم کتاب حاضر است که انتشارات دانشگاه امام صادق(علیه السلام) در سال1389و در تیراژ 1500نسخه چاپ اول آن را بر عهده داشته است. در این فصل ابتدا گستره دخالت دولت در مکاتب اقتصادی بررسی شده که در این قسمت هشت مکتب اقتصادی من جمله دوران قبل از کلاسیک، کلاسیک و مکتب اتریش معرفی و بررسی شده است. در ادامه نابرابری در توزیع عمومی درآمدها، عوامل نابرابری‌ها، خصوصیات ساختاری اقتصادی بررسی می‌گردد. پس از ارائه این مطالب، مبحث نقش و اندازه دولت در نظام توزیع درامد بررسی می‌شود که این قسمت با یک سوال مهم (آیا نظام بازار قابلیت و توان رفع نابرابری‌های درآمدی در جامعه را دارد؟) آغاز می‌گردد و درباره پاسخ این سوال چنین بیان شده" نظام بازار، انگیزه‌ی کافی برای حصول به یک توزیع عادلانه‌ی درآمد را ندارد. چرا که این نوع توزیع هیچگاه جزو الویت‌های نظام بازار قرار نداشته است". [6]فصل سوم نیز با جمع بندی به پایان می‌رسد.
دولت اسلامی و توزیع عادلانه درآمد عنوان فصل چهارم کتاب است. در این فصل کتاب مولف ابتدا گستره دخالت دولت در اقتصاد را از منظر اقتصاد اسلامی شناسایی نموده سپس نقش دولت در نظام توزیع را به دست می‌آورد. در قدم بعدی با بکارگیری مباحث عینی و کاربردی‌تر اقدامات و سیاست‌های لازم دولت اسلامی جهت برقراری توزیع عادلانه درآمد را بیان خواهد کرد.
عنوان فصل پنجم کتاب حاضر است که در ابتدای ان شاخص‌های توزیع درآمد توضیح داده می‌شود که در آن چنین بیان شده"گرچه تعمق و تفکر درباره‌ی مباحث توزیع درآمد مدت‌های مدید است که ذهن متفکران و اندیشمندان مسلمان را مشغول خود ساخته است، اما بررسی‌های تجربی و مطالعات مربوط به توزیع مقداری درآمد، تاریخی بسیار کوتاه‌تر دارد. این مطالعات که شاید سابقه‌اش به یک قرن نیز نرسد، تا به امروز پیوسته در حال تکامل بوده و مهمترین هدف آن چیزی جز ارائه شاخص‌ها و معیارهایی جهت اندازه گیری میزان نابرابری توزیع درآمد بین افراد جامعه نبوده است."[7] از دیگر مباحثی که آقای قلیچ در فصل پنجم به آن پرداخته می‌توان به ضریب جینی، شاخص لگاریتم انحراف میانگین، شاخص‌های نقش حاکمیتی دولت نام برد.
در فصل ششم کتاب که عنوان آن تحلیل ر گرسیونی اثرات تعدیل اندازه دولت بر شاخص‌های توزیع درآمد است؛ آقای قلیچ که کتاب بانکداری اخلاقی با ریکرد اسلامی را نیز در کارنامه علمی خیش داراست؛ با کمک از داده‌های آماری کشور اقدام به یک تحقیق ر گرسیونی اقتصادسنجی در این زمینه می‌کند. در این فصل ابتدا روش شناسی تحقیق معرفی شده و پس از شرح مختصری از آزمون ریشه واحد، آزمون دیکی فولر و همگرایی متقابل سپس مولف با استفاده از نمودارهای متفاوت درصدد تبیین الگوی خود است. این فصل نیز با نتیجه و ارائه پیشنهادی به پایان می‌رسد که بدین شرح است" بنابراین توصیه می‌شود که دولت برای بهبود وضعیت درآمدی اقشار جامعه و ارتقای سطوح معیشتی طبقات پایینی جامعه حدالامکان از فعالیت‌های تصدیگرایانه در اقتصاد اجتناب نموده و حیطه عملکردهای خویش را محدود به اعمال نقش حاکمیتی گرداند".[8]
کتاب فوق در نهایت با فصل هفتم که در آن جمع بندی، نتیجه گیری و ارائه پیشنهاد شده به پایان می‌رسد که در آن چنین بیان شده" بنابراین در یک نگاه کلی می‌توان چنین برداشت کرد که با فرض آنکه کاهش سطوح نابرابری‌های درآمدی به مفهوم بهبود توزیع درآمد است؛ بزرگ شدن اندازه‌ی دولت، از جهت حاکمیت، قدرت سیاست گذاری و برنامه ریزی و فرصت های نظارتی و نیز کوچک شدن اندازه‌ی دولت از جهت تصدیگری و بنگاه داری بمنظور تقویت بخش خصوصی و فضای رقابتی سالم، باعث بهبود توزیع کارکردی و توزیع مقداری درآمد در جامعه اسلامی می‌شود." [9]
کتاب دولت اسلامی و نظام توزیع درآمد با مقدمه دکتر کامران ندری مولف کتاب «طراحی مدل‌های عملیاتی اوراق بهادار جهت انجام بازار باز»؛ اکنون با قیمت 12200تومان در بازار عرضه می‌گردد.
[1] دولت اسلامی و نظام توزیع درآمد، آقای وهاب قلیچ، ص32
[2] همان، ص36
[3] همان، ص54
[4] همان، ص62
[5] همان، ص107
[6] همان، ص153
[7] همان، ص234
[8] همان، ص301
[9] همان، ص307
323/601/ع