به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی وسائل در طول تاریخ علم، مباحث و مجادلات بسیاری در زمینه‌ی ارتباط علم و دین صورت گرفته است و تا به حال دانشمندان زیادی در این مورد مقاله و کتاب تالیف نموده‌اند. یکی از این مباحث نیز که تالیفات زیادی در آن انجام شده؛ اقتصاد اسلامی است. ولیکن برای آماده شدن شرایط برای تدوین برنامه جامع اقتصادی منطبق با موازین اسلامی و همچنین تهیه و تدوین علم اقتصاد اسلامی، بهترین و اولین کاری که به نظر می‌رسد، این است که پژوهش‌های صورت گرفته در زمینه‌ی رابطه‌ی اقتصاد و دین در سایر ادیان را بررسی نموده و با تحلیل و نقد آن‌ها راه را برای طراحی اقتصاد اسلامی فراهم نماییم. در همین راستا کتاب «دین و اقتصاد»، که مجموعه 8 مقاله است و توسط آقایان عسکری و درخشان ترجمه شده؛ به همین شیوه جمع‌آوری و نقد گردید.
مقدمه‌ای بر اقتصاد دین عنوان فصل اول کتاب حاضر است که مولف در ابتدای آن پیامدهای اقتصاد دین را بررسی و چنین بیان می‌کند" رابطه‌ی بین دیانت و گستره‌ی وسیعی از رفتارهای اجتماعی است که به لحاظ اقتصادی اهمیت دارند. البته ممکن است که اثرات آماری دین تماما جعلی و اشتباه باشد."[1]
تحلیل‌های اقتصادی دین عنوان مبحث بعدی است که در آن درباره‌ی دینداری آمریکایی‌ها چنین بیان می‌کند" آن‌ها به سادگی دغدغه‌های دینی خود را در غالب کاری سودآور انجام می‌دهند".[2]
تولید خانوارهای مذهبی، سرمایه‌ی انسانی دینی، گروه‌ها و نهادهای دینی و بازارهای دینی عناوین بحث‌های بعدی فصل اول را تشکیل می‌دهد.
دین و اقتصاد عنوان مقاله دوم کتاب حاضر است که مولف آن در این مقاله می‌خواهد به سوال اساسی( توسعه اقتصادی و نهادهای سیاسی چگونه بر مقاله مشارکت دینی و باورها و اعتقاد تاثیر خواهند داشت؟) پاسخ مناسب دهد. دین به عنوان متغیر وابسته مبحث ابتدایی این فصل است که مولف در آن چنین بیان می‌کند" وقتی حکومت‌ها ادیان دولتی را به عنوان دین رسمی به جامعه تحمیل می‌کنند و عرصه ورود به آن را منع می‌کنند، انتظار می‌رود که از کیفیت و تنوع برنامه‌ها و فعالیت‌های دینی کاسته شود."[3]
در ادامه رستگاری و انگیزه‌های اقتصادی در ادیان مورد بررسی قرار گرفته و خواننده‌ی کتاب در آن چنین می‌خواند" در برخی ادیان استحقاق رستگاری می‌تواند در زندگی دنیوی به منظور فراهم نمودن فرصت‌های زندگی بهتر در آخرت کسب گردد".[4]
داده‌های بین المللی در خصوص دینداری، عوامل تعیین کننده‌ی دینداری و اثرات دینداری بر رشد اقتصادی مباحث بعدی این فصل است.
موضوع فصل چهارم این کتاب 387 صفحه‌ای اقتصاد مسیحی است که در مقدمه‌ی آن چنین بیان شده است" در طول قرن‌ها رویکردهای مسیحی به علم اقتصاد روشن و واضح نبوده است. ایمان در غلبه بشر بر زمین، مسیحیت را به سمت نوآوری و فعالیت کارا تحریک می‌کند."[5] نویسنده در ابتدای این مقاله اثر الهیات مسیحی را در رشد غرب را، چنین بیان می‌کند" پیام مسیح در مبانی یک جامعه‌ی خلاق، مترقی، فردگرا و در مفهوم تاریخی رشد، مستتر می‌باشد".[6]
یکی دیگر از مباحث فصل چهارم کتاب حاضر که انتشارات دانشگاه امام صادق(علیه‌السلام) آن را به زیور طبع آراسته به سمت الهیات اقتصاد است که در ابتدای آن چنین نوشته شده است" با مقایسه‌ی پارادیم مسیحی و فردگرا در می‌یابیم که مسیحیت عناصری را عرضه می‌کند که برای توسعه و موفقیت نظام بازار لازم و ضروری است."[7]
فصل بعدی کتاب«اقتصاد و دین» که چاپ اول آن در سال 1390 و در تیراژ 1500 نسخه منتشر شده؛ علم اقتصاد الهی است،. در مقدمه‌ی این فصل خواننده‌ی کتاب چنین می‌خواند" در طول قرن گذشته بحث‌های بسیاری در زمینه‌ی الهیات مطرح شد اما زمانی که علم اقتصاد کاملا از سوی متخصصان علم الهیات مورد غفلت قرار گرفت، مباحث الهیات نیز از ادبیات اقتصادی ناپدید شد".[8] مباحثی که مولف در این مقاله به تبیین آن پرداخته شامل: علم اقتصاد الهی، برخی روشنگری‌ها و ساختارهای الهیات در علم اقتصاد می‌شود. در این فصل همچنین سعی شده به سوالاتی نظیر علم اقتصاد الهی در عمل به چه معناست؟ الهیات چه تحلیلی از علم اقتصاد نموده است؟ وآیا علم اقتصاد مسیحی یک عنوان مفید است؛ پاسخ گفته شود.
دین و رشد اقتصادی در بین کشورها موضوع فصل هفتم کتاب فوق است که در مبحث اول آن داده‌هایی در خصوص دیانت بررسی و در جدولی ارزش دین رسمی در کشورهایی چون دانمارک، فرانسه، فنلاند و روسیه و تعدادی دیگر از کشورها بیان می‌گردد. این فصل در نهایت با خلاصه‌ی کوتاهی از داده‌ها به پایان می‌رسد.
فصل آخر کتاب به مبانی نهان طبیعی و الهی در تالیفات آدام اسمیت می‌پردازد. مباحثی که در فصل هشتم کتاب بیان شده شامل: مفهوم عقلایی، غایت گرایی اسمیت وغایات طبیعت، خدشه‌ها و کاستی‌هایی در نظریه‌ی نظم طبیعی است. در نهایت این فصل نیز با نتیجه‌گیری مولف به پایان می‌رسد.
کتاب «دین و اقتصاد» اکنون با قیمت 11600 در بازار موجود است.
پی‌نوشت
[1] کتاب دین و اقتصاد، محمد مهدی عسکری و مرتضی درخشان،ص37
[2] همان،ص45
[3]همان،ص104
[4]همان،ص107
[5]همان،ص204
[6]همان،ص211
[7]همان،ص229
[8]همان،ص243
323/601/ع