به گزارش سرویس سیاست پایگاه اطلاع رسانی وسائل؛ نقش مردم در انتخابات، عنصر کلیدی و عامل تعیین کننده است؛ آن چه که از اهمیت برخوردار است، این که نخبگان جامعه باید اطلاع رسانی لازم و کافی در رابطه با مسائل گوناگون انجام دهند و نامزدهای انتخاباتی نیز برنامه‌های خود را به دور از شعارهای فریبنده و غیرعملی به مردم ابلاغ کنند تا مردم با شناخت و آگاهی لازم به کاندیدای موردنظر خود رأی دهند؛ در همین راستا بخش نخست یادداشت خانم مریم بلوچیان با موضوع انتخابات از منظر فقه و اخلاق تقدیم خوانندگان می‌شود.
مردم با شرکت در انتخابات باید فرد صالح را انتخاب کنند، زیرا اصلاح کشور با اصلاح زمامداران شروع می شود؛ حضرت علی (علیه السلام) می‌فرمایند: «کشور اصلاح نمی‌شود مگر این که کار گزاران و زمامدارانش صالح باشند؛ آن ها نیز اصلاح نمی شوند، مگر به استقامت و پشتکار مردم».[1] (نهج البلاغه، خ216)
در انتخابات مردم با رأی دادن به نمایندگان منتخب خود، به طور مستقیم در سرنوشت خود دخالت می کنند؛ در قرآن کریم آمده است: «به یقین خداوند سرنوشت هیچ قومی را تغییر نمی دهد، مگر آن که آن ها خود را تغییر دهند.»[2] (رعد: 11)
1- ایمان و تقوا
مهم ترین شرط شخص منتخب ایمان و تقوا است؛ زیرا خداوند می فرماید: «مسلماً گرامی ترین شما نزد خدا پرهیزکارترین شماست»[3] (حجرات: 13)
از جمله آفت های بزرگ انتخابات برای جلب آراء بیش تر، تهمت، دروغ، غیبت و ... است؛ مؤمنان باید جداً از این اعمال دوری نمایند و با مجرمان از باب امر به معروف و نهی از منکر برخورد کنند، در غیر این صورت افراد شرور و پست بر مردم انتخاب می شوند. چنان که امیرمؤمنان علی (علیه السلام) این فریضه را دارای چنین اثری دانسته و ترک این فریضه را باعث تسلط افراد شرور و پست بر جامعه می شمارد.[4] (نهج البلاغه، نامه47، وصیت نامه حضرت.)
فقیه اهل بیت مرحوم آیت الله گلپایگانی می فرمایند: «کسانی که متدین و ملتزم به احکام اسلامی نیستند و اهل نماز و روزه و وظایف شرعیه نمی باشند، لیاقت عهده داری مشاغل اجتماعی و مناصب عمومی را ندارند و اگر عهده دار شوند، غاصب و متجاوز به حقوق عمومی شناخته می شوند.»[5] (بنی هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ج2، ص875.)
2- داشتن سابقه خوب و درخشان
داشتن سابقه خوب و نیک افراد یکی از گزینه های انتخاب شدن است، همان گونه که حضرت علی (علیه السلام) نیز درباره سوابق اجرایی کارگزاران حکومتی می فرمایند: «بدترین وزیران تو کسانی هستند که وزیران اشرار و حاکمان پیش از تو بوده اند کسی که با آن گناهکاران در کارها شرکت داشته است؛ نباید جزو صاحبان راز و کارگزاران تو باشد»[6] (نهج البلاغه، نامه53.)
3- ضرورت انتخاب اصلح و معیارهای آن
اصلح، یعنی فردی که متعهد به اسلام، آشنا با نیازهای مردم، یک سیاستمدار و آگاه به مفاسد و مصالح کشور باشد، هر چند که جزء گروه خاصی نباشد.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند: «هر کسی که کارگزاری از مسلمین را به کار بگمارد در حالی که می داند در میان مسلمین کسی هست که سزاوارتر به آن و آگاه تر به کتاب خدا و سنت رسولش می باشد به خدا و رسول خدا و مسلمین خیانت کرده است»[7] (علامه امینی، الغدیر، ج 8، ص 291) بنابراین ضرورت دارد که مردم به فرد اصلح رأی دهند، اگر نه خیانت به خدا و پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و مسلمین کرده اند.
4- روحیه خدمتگزاری
نماینده مردم باید خود را خادم ملت بداند همان گونه که پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله وسلم) می فرمایند: «آقا و برترین مردم کسی است که خدمتگزار آن ها باشد»[8] (شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج4، ص378.)
5- قانون مداری
قانونگذار باید حریم قانون را نگه دارد؛ چرا که او به حفظ قانون و مقابله با قانون شکنی از هر کس سزاوارتر است. خداوند در قرآن کریم می فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده اید، چرا سخنی می گویید که خودتان عمل نمی کنید؟ نزد خدا بسیار موجب خشم است که سخنی بگویید که بدان عمل نمی کنید.»[9] (صف: 2و3.)
6- رفع مشکلات مردم و شنیدن حرف های آنان
یک نماینده خوب باید شخصاً به مشکلات مردم رسیدگی کند. چنان چه حضرت علی (علیه السلام) به کارگزار خویش این گونه دستور می دهد: «برای مراجعان، وقتی قرار بده که شخصاً به نیاز آن ها رسیدگی کنی. جلسه همگانی تشکیل بده و به خاطر خدایی که تو را آفریده است، در آن مجلس به مردم تواضع کن.»[10] (نهج البلاغه، نامه 53)
7- شجاعت و ایستادگی در برابر استکبار
یک نماینده باید شجاع باشد تا وقتی وارد سیاست شد خود را فدا کند و مردم را نجات دهد، زیرا او فقط از خدا می ترسد ولی یک نماینده اگر ترسو باشد مردم را فدا می کند برای این که خود را نجات دهد همان طور که خداوند می فرماید: «از بندگان خدا تنها دانایانند که از او مىترسند. آرى، خدا ارجمندِ آمرزنده است.»[11] (فاطر: 28)
امام خمینی (رحمة الله علیه) می فرمایند: «کسانی را که انتخاب می کنید، باید مسائل را تشخیص دهند؛ نه از افرادی باشند که اگر روس یا آمریکا یا قدرت دیگری تشری زد، بترسند.باید بایستند و مقابله کنند.»[12] (امام خمینی، صحیفه امام، ج18، ص276)
8- ضعف نشان ندادن از خود
با همه قوا و قدرت و با اتکا به خدا و حمایت مردم از آنان، مدیریت عالی و کلان کشور را در دست بگیرند و پیش ببرند، «با قوت این مأموریت را به دست بگیرند»[13] (اعراف: 14) و در هیچ جا ضعف از خود نشان ندهند.[14] (بیانات در خطبه های نماز جمعه تهران،28 اردیبهشت1380.)
9- نترسیدن از سرزنش ملامتگران
کسانی حق انتخاب شدن و امین مردم با ایمان در دین و دنیای آنان هستند که از سرزنش هیچ ملامت کننده ای در برابر تصمیم به جایی که گرفته اند نهراسند،[15] و از رشوه و ... دور باشند. باید پرهیزکار و خداترس باشند؛ اراده خدای تعالی را بر همه چیز ترجیح دهند. اگر بعضی از این صفات را نداشته باشند، امانت دار نیستند.[16] (رک: ساعی، به سوی محبوب، ص139.)
10- تجربه و حیا
افراد با تجربه توانایی نمایندگی ملت را دارند تا از تجربه خویش در برنامه ریزی های کلان استفاده نمایند. حضرت علی (علیه السلام) به مالک می فرمایند: «برای کارهای خود، کارگزارانی با حیا و اهل تجربه انتخاب کن».[17] (نهج البلاغه، نامه53)
11- وعده های تبلیغاتی در چارچوب قانون اساسی و امکانات مملکت
رهبر معظم انقلاب (دامت برکاته) می فرمایند: «وعده هایی که معلوم است نمی توانند به آن ها عمل کنند، به مردم ندهند. آن چه که در چارچوب قانون اساسی است و امکانات مملکت از امکان آن حکایت می کند، آن را به مردم بگویند. بله، به مردم قول بدهند که اگر رأی آوردند، با همه قوا و قدرت خودشان و با اتکا به خدا و با اتکای به مردم، مدیریت عالی و کلان کشور را در دست می گیرند و پیش می برند.»[18] (بیانات در خطبه های نماز جمعه تهران،28 اردیبهشت1380.)
برگرفته از کتاب: انتخابات از منظر فقه و اخلاق، آستان قدس رضوی، معاونت تبلیغات و ارتباطات اسلامی
مریم بلوچیان
/825/م
پی نوشت:
[1] . فلیست تصلح الرعیه الا بصلاح الولاة و لا تصلح الولاة الا باستقامة الرعیه؛
[2] . إِنَّ اللَّهَ لَا یُغَیرِّ مَا بِقَوْمٍ حَتىَ یُغَیرِّواْ مَا بِأَنفُسِهِمْ؛
[3] . إِنّ َأَکرَمَکُم عِندَاللّهِ أَتقَاکُم؛
[4] . لاَ تَتْرُکُوا اَلْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْیَ عَنِ اَلْمُنْکَرِ فَیُوَلَّی عَلَیْکُمْ شِرَارُکُمْ ثُمَّ تَدْعُونَ فَلاَ یُسْتَجَابُ لَکُمْ؛
[5] . بنی هاشمی خمینی، محمد حسین، توضیح المسائل مراجع، هفدهم، قم، بی نا، ج2، ص875.
[6] . إِنَّ شَرَّ وُزَرَائِکَ مَنْ کَانَ لِلْأَشْرَارِ قَبْلَکَ وَزِیراً وَ مَنْ شَرِکَهُمْ فِی اَلْآثَامِ فَلاَ یَکُونَنَّ لَکَ بِطَانَةً؛
[7] . من استعمل عاملاً من المسلمین و هو یعلم ان فیهم اولی بذلک منه و اعلم بکتاب الله و سنۀ نبیه فقد خان الله و رسوله و جمیع المسلمین؛ امینی، عبدالحسین، الغدیر، تهران، کتابخانه بزرگ اسلامی، 1368، ج 8، ص 291.
[8] . سید القوم خادمهم؛ ابن بابویه، محمد بن علی (شیخ صدوق)، من لا یحضره الفقیه، دوم، قم، جامعه مدرسین، 1404ق، ج4، ص378.
[9] . یَا أَیُّهَاالَّذِینَ آَمَنُوالِمَ تَقُولُونَ مَالَاتَفْعَلُونَ کَبُرَ مَقْتًا عِندَ اللَّهِ أَن تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ؛
[10] . وَ اِجْعَلْ لِذَوِی اَلْحَاجَاتِ مِنْکَ قِسْماً تُفَرِّغُ لَهُمْ فِیهِ شَخْصَکَ وَ تَجْلِسُ لَهُمْ مَجْلِساً عَامّاً فَتَتَوَاضَعُ فِیهِ لِلَّهِ اَلَّذِی خَلَقَک؛
[11] . وَ مِنَ النَّاسِ وَ الدَّوَابِّ وَ الْأَنْعامِ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ کَذلِکَ إِنَّما یَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ إِنَّ اللَّهَ عَزیزٌ غَفُورٌ؛
[12] . امام خمینی، روح الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1389، ج18، ص276.
[13] . فَخُذْهَا بِقُوَّة؛
[14] . بیانات رهبر در خطبه های نماز جمعه تهران،28 اردیبهشت1380.
[15] . اشاره به این آیه است: «وَ لاَ یَخَافُونَ لَوْمَةَ لآئِمٍ» (مائده: 54)
[16] . رک: ساعی، مهدی، به سوی محبوب – دستور العمل ها و رهنمودهای آیت الله بهجت، پنجم، قم، شفق، 1386، ص139.
[17] . و تَوَخَّ مِنْهُمْ أَهْلَ اَلتَّجْرِبَةِ وَ اَلْحَیَاءِ؛
[18] . بیانات در خطبه های نماز جمعه تهران،28 اردیبهشت1380.