به گزارش سرویس فرهنگی پایگاه اطلاع رسانی وسائل؛ کتاب «تحلیلی برمؤلفه های فرهنگی در منظومه فکری امام خمینی و مقام معظم رهبری» به قلم داوود میرمحمدی، در سال 1393 ، توسط انتشارات مرکز پژوهشهای اسلامی صداوسیما منتشر گردیده است.
هرساله مقام معظم رهبری، حضرت آیتالله العظمی امام خامنه‌ای به هنگام تحویل سال و آغاز سال جدید هجری شمسی با پیام نوروزی خویش، ضمن تبریک حلول سال نو به همه ملت‌های مسلمان در اقصی نقاط جهان، به ویژه ملت ایران و ملت‌هایی که عید نوروز را گرامی می‌دارند و آن را مبنای شروع سال جدید خود می‌دانند، نامی برای سال جدید برمی‌گزینند. در واقع این نام‌گذاری به تعبیری اولویت آن سال و منشور راهبرد کلان و چارچوب فعالیت مدیریت راهبردی و مجموعه نظام اجرایی کشور در طول یک سال است. با نگاهی به نام‌های انتخاب شده در سال‌های گذشته درمی‌یابیم این نام‌گذاری‌ها هوش‌مندانه و هدف‌مندانه صورت می‌گیرد؛ به نحوی که با مد نظر قرار دادن سند چشم‌انداز، قانون برنامه توسعه، نیازهای روز نظام جمهوری اسلامی، قشرهای مختلف جامعه و آحاد ملت، اوضاع و اقتضائات روز کشور، اوضاع و تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی، چشم‌انداز تحولات در سطح ملی و بین‌المللی، در قالب آن نقشه راه کشور برای یک سال ترسیم و خطوط کلان و کلی اولویت کاری و جهت‌گیری حرکت دستگاه‌های اجرایی روشن می‌شود.
بر همین روال به هنگام تحویل سال1393 مقام معظم رهبری پس از تبریک سال نو این سال را سال «اقتصاد، فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی» نام نهادند. جایگاه و اهمیت اقتصاد در برنامه‌ریزی‌های کلان کشور در سال 1393 و لزوم تبیین رویکرد نظری و منظومه فکری حضرت امام خمینی رحمه الله و مقام معظم رهبری در این زمینه بر کسی پوشیده نیست، اما به دلیل اهمیت و جایگاه فرهنگ به عنوان زیربنای هرگونه حرکت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و فعالیت پژوهشی، و نیز به لحاظ گستردگی و حجم وسیع کار و ممکن نبودن پرداختن به هر دو موضوع اقتصاد و فرهنگ در فرصت زمانی کوتاه، در این مجموعه صرفاً بر موضوع فرهنگ متمرکز شده و تلاش کرده‌ایم با بهره‌گیری از «روش اسنادی» و «تحلیل محتوای کیفی» و با مراجعه به مجموعه آثار و سخنرانی‌های حضرت امام خمینی رحمه الله و مقام معظم رهبری در حوزه «فرهنگ» و مد نظر قرار دادن دو مفهوم کلیدی «عزم ملی و مدیریت جهادی» به عنوان شیوه‌های تحقق این راهبرد، خطوط کلی اندیشه آنان را در این حوزه استخراج و در چارچوبی مدون و علمی تجزیه و تحلیل و ارائه کنیم.
آشکار است که در منظومه فکری حضرت امام رحمه الله و رهبر معظم انقلاب موضوع فرهنگ از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است تا جایی که حضرت امام رحمه الله در طول حیات پربارشان و رهبر معظم انقلاب در مناسبت‌ها و دیدارهای مختلف مردمی و مسئولان با ایشان و فرمان‌های ابلاغی ایشان به نهاد‌های ذی‌ربط، همواره بر این موضوع تأکید داشته‌اند. ازاین‌رو، تبیین اندیشه فرهنگی این دو بزرگوار کاری بسیار مهم، راهگشا نیازمند رعایت ظرافت‌های روش‌شناختی، و اتخاذ رویکرد همه‌جانبه‌نگری و تشکیل گروه‌های پژوهشی بین‌رشته‌ای و پیش‌بینی زمان کافی است. نگارنده با اذعان به نکات مذکور، کوشیده است متناسب با نیاز مخاطبان خود که عموماً مدیران، مسئولان و برنامه‌سازان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در شبکه‌های سراسری و استانی‌اند، از این خرمن توشه‌ای برچیند و محورهای کلان و کلی فرمایش‌های آنان را استخراج و برای سیاست‌گذاری رسانه‌ای و تولید برنامه‌های مختلف عرضه کند. بنابراین، مرکزیت و محور اصلی مباحث این مجموعه، منظومه فکری امام خمینی رحمه الله و مقام معظم رهبری بوده است؛ در عین حال در پایان کتاب محورها و موضوعات برنامه‌ای دسته‌بندی و تدوین شده، و نیز یافته‌های پژوهشی نگارنده و شاخص‌های راهبردی فرهنگی ـ که دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی با الهام از اندیشه‌های آنان در سال 1389 تدوین کرده ـ محوریابی و موضوع‌شناسی شده است.
توصیف کتاب:
کتاب مذکور از سه فصل اصلی تشکیل شده است که به ترتیب عبارتند از:
1. کلیات
2. تحلیل محتوای منظومه فرهنگی امام خمینی رهمه الله و مقام معظم رهبری
3. موضوعات راهبردی برای سیاست گذاری و برنامه ریزی رسانه ای
فصل اول: کلیات
مطالب این فصل از کتاب که اختصاص به کلیات دارد عبارتند از:
1. مقدمه
2. پرسشهای تحقیق
3. روش بررسی
4. خطوط کلی پیام نوروزی مقام معظم رهبری
نگارنده در بخشی از این فصل می نویسد: مرجع اصلی برای شناخت و فهم موضوعات یاد شده و پاسخ‌گویی به پرسشهای مربوط به پژوهش، سخنان امام خمینی رحمه الله و مقام معظم رهبری است. داده‌های این مجموعه به روش تحلیل محتوای کیفی جمع‌آوری شده است. «رویکرد پژوهش» دیدگاه‌ها، باورها و گفته‌های امام خمینی رحمه الله و مقام معظم رهبری می‌باشد که به منزله گزاره‌های ارتباطی در مورد فرهنگ قادر است نویسنده را در پاسخ به پرسشهای پژوهش رهنمون سازد. تحلیل محتوا یکی از فنون و روش‌های تحقیق است که برای توصیف عینی و کیفی منظم محتوای آشکار به کار می‌رود. در این روش محتوای اطلاعات از طریق به‌کارگیری عینی و منتظم قواعد علمی، به اطلاعاتی که می‌توانند خلاصه، مقوله‌بندی و با هم مقایسه شوند تغییر شکل می‌یابد.
بدین منظور از بین متون مختلف، متون فرهنگی ـ اجتماعی امام خمینی رحمه الله و مقام معظم رهبری آمده است که شامل صحیفه نور حضرت امام و نیز مجموعه سخنرانی‌ها، پیام‌ها، بیانیه‌ها، فرمان‌ها، مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های مقام معظم رهبری می‌شود و متضمن دیدگاه‌های فرهنگی آنان درباره مسائل انقلاب، نظام اسلامی، ایران و گاه جهان اسلام و راهبردها، روش‌ها و سازوکارهای راهبردی ایشان است. علاوه بر گزینش مرجع اصلی گردآوری داده‌ها، انتخاب واحد مناسب تحلیل نیز گام ضروری دیگری در کاربست روش تحلیل محتوای کیفی است. در این تحقیق عبارات و گزاره‌های مضبوط در مرجع اصلی تحقیق به عنوان واحد تحلیل انتخاب شده‌اند. بر همین اساس، ضمن مرور و مطالعه متون مذکور به صورت استقرایی، گزاره‌هایی انتخاب شده است که متضمن کلیدواژه‌هایی باشد مانند: فرهنگ، فرهنگ دینی، فرهنگی اسلامی، فرهنگ ایرانی، ارزش‌های دینی، الهی و انقلابی، هویت دینی، هویت اسلامی و ایرانی، خانواده، حجاب، زن، اسلام، آزادی، استقلال ملی، عزم ملی، مدیریت جهادی، اقتصاد مقاومتی، خودکفایی، هنر، حماسه اقتصادی، قانون‌گرایی، وجدان کاری، اراده ملی، تهاجم فرهنگی، خودباوری، الگوی زندگی، و نیز گزاره‌های مشعر به عوامل آسیب‌رسان و تهدیدزا نسبت به استقلال فرهنگی، هویت دینی، فرهنگ اسلامی و ملی مثل ناتوی فرهنگی، وابستگی فرهنگی، وابستگی، تهدید و آسیب‌پذیری ارزش‌های دینی، ضعف و ناتوانی فرهنگی، فرسایش و زوال فرهنگی و...؛ یعنی واژه‌ها و مفاهیمی که بیشترین ارتباط معنایی و موضوعی را با حوزه فرهنگ دارند. همچنین برای هر محور گزاره‌هایی به عنوان شاهد مثال و مؤید ذکر به صورت کیفی تحلیل شده است. رویکرد اصلی این نوشتار توصیفی است که مرحله‌ای آغازین و مقدماتی در جست‌وجوی معرفت محسوب می‌شود.
فصل دوم:تحلیل محتوای منظومه فرهنگی امام خمینی رحمه الله و مقام معظم رهبری
این فصل از کتاب، دارای چهار بحث مهم و اساسی می باشد که عبارتند از:
1. اصول و مؤلفه های فرهنگ از نگاه امام خمینی رحمه الله و مقام معظم رهبری
2. اقتصاد مقاومتی، شاخص ها و مؤلفه ها
3. مدیریت جهادی و شاخصه های آن
4. تهدیدها و آسیب های فرهنگی
نگارنده معتقد است: اهمیت فرهنگ را از جنبه‌های مختلف می‌توان طرح نمود که در این میان دو جنبه برجستگی بیشتری دارد: یکی جایگاهی که فرهنگ در هویت و موجودیت یک جامعه دارد و دیگری نقشی که فرهنگ می‌تواند در پیشرفت و تعالی جوامع ایفا نماید. جنبه نخست، اهمیت و جایگاه فرهنگ را در موجودیت جامعه نمایش می‌دهد و جنبه دوم اهمیت و نقش فرهنگ صحیح در حرکت به سمت اعتلا یا انحطاط جوامع را ترسیم می‌کند. در بعد نخست، حوزه نفوذ فرهنگ به همه ابعاد زندگی بشر کشیده می‌شود و همه ویژگی‌های متمایزکننده انسان‌ها از یکدیگر و نیز همه ویژگی‌های متفرقه جوامع در فرهنگ آنها نهفته است. حضرت امام خمینی رحمه الله این مفهوم را با تصریح بیشتر چنین بیان می‌فرمایند: «بی‌شک بالاترین و والاترین عنصری که در موجودیت هر جامعه دخالت اساسی دارد، فرهنگ آن جامعه است. اساساً فرهنگ هر جامعه هویت و موجودیت آن جامعه را تشکیل می‌دهد». (صحیفه نور، ج 15: 160) اساساً فرهنگ است که ویژگی‌های مشترک پدیده‌آورنده یک ملیت را تشکیل می‌دهد و بدون وجود فرهنگ واحد، افراد تبعه یک کشور را نباید یک ملت نامید. لذا می‌توان گفت اساس ملیت یک ملت فرهنگ است. (همان، ج 6: 40) این اهمیت والای فرهنگ در هویت و موجودیت جوامع از تعاریفی استنباط می‌شود که برای فرهنگ ارائه شده است تا جایی که همه ابعاد علوم، فنون، ادبیات، هنر، اخلاق، ارزش‌ها، باورها، اعتقادات، رسوم، هنجارها، مناسک و حتی مصنوعات مادی ساخت بشر و... را در حیطه فرهنگ جای داده است. کل تمدن بشری از این مجموعه ساخته شده است.
به فرموده امام رحمه الله : «فرهنگ مبدأ همه خوشبختی‌ها و بدبختی‌های ملت است.» (همان، ج 1: 273) زیرا تمام خوشبختی‌ها و بدبختی‌های جوامع، به بهره‌مندی از پیشرفت علوم و فنون و عملکرد اعتقادات، اخلاق، ارزش‌ها و هنر آنها در زمینه‌های مختلف وابسته است. با عملکرد صحیح این ابعاد فرهنگ و نیز بهره‌مندی از نتایج پیشرفت علوم و فنون، جوامع می‌توانند به خوشبختی برسند. می‌توان گفت همه امور جوامع بستگی تام به فرهنگ آنها دارد. لذا «اگر مشکلات فرهنگی و آموزشی به صورتی که مصالح کشور اقتضا می‌کند حل شود، دیگر مسائل به آسانی حل می‌گردد.» (همان، ج 15: 192) به همین دلیل است که امام فرهنگ را رأس همه اصلاحات می‌داند و می‌فرماید: «رأس همه اصلاحات اصلاح فرهنگ است.» (صحیفه نور، ج 10: 55) نیز می‌فرماید: «اگر فرهنگ ناصالح شد، این جوان‌هایی که تربیت می‌شوند به این تربیت‌های فرهنگ ناصالح، اینها در آتیه فساد ایجاد می‌کنند... . وقتی فرهنگ فاسد شد، جوان‌های ما که زیربنای تأسیس همه چیز هستند، از دست ما می‌روند و انگل بار می‌آیند. (همان، ج 1: 273) همچنین در جایی دیگر می‌فرماید: «فرهنگ نه تنها انسان‌ها را به انحطاط می‌کشد بلکه می‌تواند موجب انحطاط و پوچی و در نهایت اضمحلال جوامع شود». (همان، ج 15: 160)
رهبر معظم انقلاب نیز در مناسبت‌های مختلف با تأکید بر اهمیت و جایگاه فرهنگ، قانون‌گرایی، خودباوری ملی، وجدان کاری، انضباط اجتماعی، دین‌باوری، تقویت ارزش‌های الهی و دیانت در جامعه، الگوی مصرف و سبک زندگی ایرانی و اسلامی، تعاون اجتماعی، تشکیل خانواده و ازدواج را نمونه‌هایی از شاخص‌ها و جهت‌گیری‌های فرهنگی کشور ذکر نموده و استقلال کشور، ضرورت‌های دینی و اخلاقی جامعه، خلقیات ایرانی و زبان فارسی و خودباوری ملی را بخشی از خط قرمز‌های فرهنگی کشور ذکر نموده‌اند. ایشان فرهنگ را مثل هوایی می‌دانند که انسان وقتی این را استنشاق کرد و با جانی که گرفت می‌تواند قدم بردارد و رو به جلو حرکت کند. از نظر رهبر انقلاب فرهنگ زیربناست و بقیه کارها همه برخاسته از فرهنگ؛ یعنی آنچه انسان استنشاق می‌کند. اگر چنانچه یک جایی، هوای مسمومی تزریق شود، نتیجه‌ای که در اندام‌ها دیده خواهد شد تابع آن مسمومیتی است که در این هواست. اگر فضا را با دود یا مخدری تخدیر کنند، وقتی انسان آن را استنشاق کرد، رفتارش متناسب با آن چیزی خواهد شد که استنشاق کرده است. (برگرفته از: بیانات رهبر انقلاب در دیدار رئیس جمهور و اعضای هیئت دولت به مناسبت هفته دولت با ایشان: ۱۳۸۶/۰۶/۰۴) ایشان در جایی دیگر می‌فرمایند: «باید در جهتی حرکت کنیم که مردم، متدین بار بیایند، متدین عمل بکنند، به مبانی دینی معتقد بشوند، عملاً پای‌بند بشوند؛ جهت‌گیری ما در همه زمینه‌ها باید این باشد». (بیانات معظم له در دیدار اعضای هیئت دولت، ۱۳۸۸/۰۶/۱۶)
رهبر انقلاب در تعبیر دیگر فرهنگ را همان خلقیات اجتماعی جامعه می‌خواند و می‌فرماید:
درست است که مقوله فرهنگ در موارد زیادی شامل رفتارها هم می‌شود، اما اساس و ریشه فرهنگ عبارت است از عقیده، برداشت و تلقی هر انسانی از واقعیات و حقایق عالم و نیز خلقیات فردی و خلقیات اجتماعی و ملی... بنده چند نمونه از خلقیات اجتماعی و ملی را که برای یک ملت تعیین‌کننده است، در اینجا عرض می‌کنم. مثلاً عزم و اراده، غرور ملی، احساس توانایی، احساس قدرت بر اقدام و عمل و سازندگی، انضباط، نشاط، همکاری و مشارکت.... ایشان فرهنگ را عامل شکل‌دهنده به ذهن و رفتار عمومی جامعه می‌خوانند و می‌فرمایند: «حرکت جامعه، بر اساس فرهنگ آن جامعه است. اندیشیدن و تصمیم‌گیری جامعه، بر اساس فرهنگی است که بر ذهن آن حاکم است». (در دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی: 19/9/1379(
اینک بعد از ارائه تعریفی مختصر از فرهنگ از نگاه امام خمینی رحمه الله و مقام معظم رهبری، در این بخش می‌کوشیم با اتکا به روش تحلیل محتوا، مستند به گفته‌های امام رحمه الله و رهبر انقلاب، مقولات کلان و راهبردی از فرمایش‌های ایشان را به عنوان شاخص‌ها، مؤلفه‌ها و اصول فرهنگ اصیل برگزینیم و ویژگی‌های اقتصاد مقاومتی و مدیریت جهادی را از نگاه مقام رهبری نماییم.
در یک بررسی اجمالی از فرموده‌های امام خمینی رحمه الله و رهبر انقلاب، مواضعی که بیانگر اصول و مبانی الگوی فرهنگی اصیل اسلامی و ملی است و روش‌های نهادینه‌سازی آن ـ بدون توجه به تقدم و تأخر و ماهیت آنها ـ به شرح ذیل می‌شود:
1. تربیتپذیری انسان به عنوان مهم‌ترین رکن و زمینه فعالیت فرهنگی
2. ضرورت مهندسی و مدیریت فرهنگی به عنوان وظیفه حکومت اسلامی
3. صیانت فرهنگی در پناه اتکا به اسلام
4. اهمیت فرهنگ و لزوم هدف‌گذاری و اولویت‌‌بندی در فعالیت‌های فرهنگی
5. اهمیت و جایگاه دین اسلام و ضرورت ترویج و آموزش دین‌باوری
6. پرهیز از افراط و تفریط در فعالیت‌های فرهنگی
7. جنگ نرم مهم‌ترین راهبرد فرهنگی دشمن
8. قانون‌گرایی، قانون‌مداری، و انضباط اجتماعی
9. تأمین آزادی
10. اهمیت و جایگاه خانواده و زن
11. برنامه‌ریزی برای مبارزه با تهاجم فرهنگی
12. ضرورت پایه‌گذاری سبک زندگی ایرانی و اسلامی
13. تأکید بر محتوای فرهنگی اصیل به جای فرم و صورت و کار تشریفاتی
14. خودباوری عامل غلبه بر خودباختگی
15. خودشناسی، خودفهمی و بازگشت به خویشتن
16. عزم، اراده و غیرت ملی
17. ظلم‌ستیزی
18. مبارزه با اباحی‌گری
19. ضرورت تبادل فرهنگی و تعامل با جهان به دور از سلطه‌گری و سلطه‌پذیری
20. توجه به تعمیق و آموزش وجدان کاری
21. استقلال ملی
22. تأکید بر خلاقیت و نوآوری و مهارت زندگی
23. پایه‌گذاری هویت اسلامی ـ ایرانی
24. اصلاح الگوی مصرف
نگارنده در ادامه هریک از محورهای مذکور را با استناد به فرمایش‌های امام و رهبر معظم انقلاب تشریح می کند.
فصل سوم: موضوعات راهبردی برای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی رسانه‌ای
نگارنده در این بخش از کتابش مباحث زیر را مطرح و مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است:
1. اهداف و آرمان های فرهنگی در منظومه اندیشه ای امام خمینی رحمه الله و رهبر معظم انقلاب
2. ملاحظات راهبردی در تدوین سیاست های رسانه ای در حوزه فرهنگی
3. چارچوب کلی سیاست گذاری و برنامه ریزی رسانه ای
4. جمع بندی و نتیجه گیری
5. توصیه های روشی برای تهیه و اجرای سیاست ها و برنامه های رسانه ای
نگارنده اعتقاد دارد: محتوای تولیدات و برنامه‌های رسانه ملی باید با درایت و مدیریت خردمندانه، علمی و همه‌جانبه به گونه‌ای طراحی، تدوین و تهیه گردد که فرمایش‌های امام خمینی رحمه الله و رهبر معظم انقلاب و سیاست‌های کلی نظام در دوره چشم‌انداز در حوزه فرهنگی و اجتماعی که در پیوند عمیق با فرهنگ و هویت اسلامی و ایرانی قرار دارند، تحقق یابند؛ خواسته‌ها و موضوعاتی مانند: رشد و اعتلای فرهنگ و هنر ایران و اسلام به عنوان عناصر فرهنگ و هویت ملی، ترویج و نهادینه‌سازی مؤلفه‌هایی مانند عدالت، قناعت، انفاق، کار و تلاش، قانون‌گرایی، عام‌گرایی، صداقت، عفاف، مشارکت، نقدپذیری، تحمل‌پذیری، رفتار علوی، افزایش مهارت‌های مربوط به سبک زندگی ایرانی و اسلامی، اهتمام به محیط زیست، پرهیز از تبلیغ اسراف و تبذیر خصوصاً در سریال‌ها و آگهی‌های تجاری، رعایت معیارهای فرهنگ اسلامی در مناسبات اجتماعی به عنوان عناصر فرهنگ ایرانی و اسلامی در برنامه‌ها و تولیدات رسانه‌ای، تقویت روحیه ایمان و ایثار و عنصر فداکاری به عنوان عامل اصلی اقتدار ملی، تبیین مبانی ارزشی و تقویت خودباوری ملی، تقویت نهاد خانواده، پیشبرد راهبرد گفت‌وگوی تمدن‌ها و فرهنگ‌ها در سطوح محلی، ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی، گسترش و تعمیق رویکرد خلاقیت و نوآوری، تحقق عدالت اجتماعی، تضمین حقوق مدنی و انسانی شهروندان و آگاه‌سازی آنان به حقوق و تکالیف شهروندی و مسئولیت‌های مدنی، تأمین حقوق قانونی اقوام و اقلیت‌ها مصرح در قانون اساسی در چارچوب همگرایی و تقویت وفاق ملی، تقویت مبانی جامعه مدنی، مشارکت همگانی، اخلاق و روحیه کار گروهی و سازگاری رقابت‌پذیری در کلیه روابط اجتماعی و سیاسی، تحقق توسعه پایدار مبتنی بر دانایی در عرصه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، شناخت عناصر سازنده فرهنگ، هنر، دانش و تمدن اسلامی و ایرانی، به عنوان عناصر هویت ملی، اعتلا و عمق‌بخشی به معرفت و بصیرت دینی بر پایه قرآن و مکتب اهل بیت، برنامه‌ریزی و برنامه‌سازی در جهت استقرار ارزش‌های انقلاب اسلامی، دینی و ملی در اندیشه و عمل، کمک به اجرا، نهادینه‌سازی و تقویت فضایل اخلاقی و ایمان و امید به آینده، ساخت و تولید برنامه‌هایی که موجب اصلاح و بهبود رفتارها و کنش‌های فردی و اجتماعی مبتنی بر آموزه‌های دینی و ملی می‌شود، زنده و نمایان نگاه‌داشتن اندیشه دینی و سیاسی حضرت امام خمینی رحمه الله ، تقویت وجدان کاری و انضباط اجتماعی و روحیه کار و ابتکار، کارآفرینی، درست‌کاری قناعت، تقویت وحدت و هویت ملی ارتقای سطح شناخت و خودآگاهی درباره تاریخ ایران، فرهنگ، تمدن و هنر ایرانی ـ اسلامی و اهتمام جدی به زبان فارسی، تأمین منافع ملی، ترویج روحیه عدالت‌خواهی، اعتدال‌جویی و ظلم‌ستیزی، رشد آگاهی‌ها و فضایل اخلاقی و تلاش برای تبیین و استحکام مبانی مردم‌سالاری دینی و نهادینه کردن آزادی‌های مشروع از طریق آموزش، آگاهی‌بخشی و قانون‌مند کردن و هویت‌بخشی به سیمای شهر و روستا و بازآفرینی و روزآمدسازی معماری ایرانی ـ اسلامی تقویت و تسهیل حضور فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در مجامع جهانی و سازمان‌های فرهنگی بین‌المللی، تقویت هویت اسلامی و ایرانی ایرانیان خارج از کشور، کمک به ترویج زبان فارسی در میان آنان، حمایت از حقوق آنان، و تسهیل مشارکت آنان در توسعه ملی.
نویسنده در پایان و به عنوان حسن ختام مباحثش را با رهنمود‌های امام خمینی رحمه الله و مقام معظم رهبری به پایان می‌برد و می نویسد: «برنامه‌های رسانه ملی باید استقلال فکری و عملی ملت ایران... . [را] با ارائه فرهنگ و اندیشه و هنر خودی و اصیل و غنی، ترویج و تحکیم کند و بعد از تعیین اولویت فرهنگی و پیدا کردن مصرف فرهنگی در این زمینه به سراغ محتوایش برود.» (مقام معظم رهبری) امام رحمه الله نیز فرموده‌اند: «رادیو و تلویزیون یکی از مراکز آموزشی است برای همه، آموزش برای همه طبقات، دستگاهی است که باید همه ملت را آموزش بدهد.» «رادیو و تلویزیون باید وسیله‌ای باشد برای پرورش یک ملت. با رادیو و تلویزیون از همه چیز بهتر می‌شود مملکت را پرورش داد.» «این دستگاه [رادیو و تلویزیون]... یک دانشگاه عمومی است یعنی دانشگاهی است که در تمام سطح کشور گسترده است... باید این دستگاه، دستگاهی باشد که بعد از چند سال تمام قشر ملت را روشن کند. تمام را مبارز بار بیاورد. تمام را متفکر بار بیاورد. تمام اینها را مستقل بار بیاورد، آزادمنش بار بیاورد. از غرب‌زدگی بیرون کند... رادیو و تلویزیون وظیفه دارد که با مردم حکم معلم و شاگرد داشته باشد».
لازم به ذکر است که کتاب مذکور در سال 1393 از سوی مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما در شمارگان 1000 نسخه و بهای 65000 ریال روانه بازار نشر شده است./924/ص