به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر پایگاه اطلاع رسانی فقه حکومتی در مشهد، خانم زیبا رودی، استاد حوزه علمیه خواهران مشهد در نشست مرجعیت زنان که در مدرسه عالی خواهران جامعه المصطفی مشهد برگزار شد به این مهم اشاره کرد که سیره عقلا، بر رجوع به اهل خبره است و در این امر، هیچ تفاوتی بین زن و مرد نیست و بانوانی را در طول تاریخ نام برد که از نظر علمی به درجات بالا رسیدند و توانستند اجتهاد کنند.
وی گفت: در جلسه قبل بحث اهمیت و شرایط مرجعیت و دوره های مختلف اجتهاد بعد از رسول الله(ص) را بیان کردیم، این جلسه به این پرسش می پردازیم که آیا زنان اجتهاد کردند؟ و از بانوانی نام می بریم که در زمان پیامبر اکرم(ص)، ائمه اطهار(ع) و عصر غیبت در مسیر اجتهاد قرار گرفتند و در آخر ادله جواز مرجعیت زنان را بررسی می کنیم.
در زمان نبی مکرم اسلام(ص)، زنانی بودند که اجتهاد کردند
دبیر آموزش گروه فقه و معارف مدرسه عالی خواهران جامعه المصطفی مشهد با طرح این پرسش که آیا در عصر پیامبر اکرم(ص) زنانی بودند که اجتهاد را انجام می دادند یا خیر؟ گفت: در پاسخ باید گفت، بله. در زمان نبی مکرم اسلام(ص) زنانی بودند که اجتهادهایی را انجام می دادند و پیامبر اکرم(ص) نیز این افراد را تشویق می کردند. یعنی حکم شرعی را از آیات استباط می کردند، که این مورد تشویق ایشان قرار می گرفت.
رودی ادامه داد: ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮدان ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺟﺘﻬـﺎد زﻧـﺎن ﻧﯿـﺰ ﻣﺨـﺼﻮص دوران ﻏﯿﺒـﺖ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻠﮑﻪ در ﻋﺼﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ و اﺋﻤﻪ اﻃﻬﺎر(ع) ﻧﯿﺰ ﻣﻄﺮح ﺑﻮده اﺳـﺖ.
وی با اشاره به این گه حکیمه، دختر امام محمد تقی(ع) به عنوان مرجع مطرح بودند، گفت: ﺷﯿﺦ ﺻﺪوق در ﮐﻤﺎل اﻟﺪﯾﻦ و ﺗﻤﺎم اﻟﻨﻌﻤﻪ از اﺣﻤﺪﺑﻦ اﺑﺮاﻫﯿﻢ ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ: سال 282 ﻫﺠﺮی ﺑﻮد ﮐﻪ روزی در ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺑﺮ ﺣﮑﯿﻤﻪ دﺧﺘﺮ اﻣﺎم ﻣﺤﻤـﺪ ﺗﻘـﯽ (ع) و ﺧﻮاﻫﺮ اﻣﺎم ﻫﺎدی (ع) وارد ﺷﺪم . آﻧﮕﺎه از ﭘﺲ ﭘﺮده ﺑـﺎ او ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻢ و از ﻋﻘﯿﺪه اش ﭘﺮﺳﯿﺪم و او اﻣﺎﻣﺎﻧﺶ را ﺑﺮاﯾﻢ ﻧﺎم ﺑﺮد، و از ﺟﻤﻠـﻪ ﻧﺎم ﺣﺠﮥ اﺑﻦ اﻟﺤﺴﻦ(عج) را ﺑـﺮد .ﻣـﻦ از او ﭘﺮﺳـﯿﺪم: ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮا ﻓﺪاﯾﺖ ﮔﺮداﻧﺪ، آﯾﺎ ﺣﺠـﮥ ﺑـﻦ اﻟﺤـﺴﻦ را دﯾـﺪه اﯾـﺪ و ﯾـﺎ از او ﺧﺒـﺮ دارﯾﺪ؟ ﮔﻔﺖ ﭘﺪرش ﻧﺎﻣه ای درﺑﺎره او ﺑﻪ ﻣﺎدرش ﻧﻮﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ.ﭘﺮﺳـﯿﺪم :ﻣﻮﻟـﻮد ﮐﺠﺎﺳﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد :ﻣﺨﻔﯽ اﺳﺖ .ﻋﺮض ﮐﺮدم :ﭘـﺲ ﺷـﯿﻌﻪ ﺑـﻪ ﭼـﻪ ﮐـﺴﯽ رﺟـﻮع ﮐﻨﻨﺪ؟ ﺣﮑﯿﻤﻪ ﮔﻔﺖ :ﺑﻪ ﺟﺪه اش ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺎدر اﻣﺎم ﻋﺴﮑﺮی(ع) ﮔﻔـﺘﻢ از ﮐﺴﯽ ﭘﯿﺮوی ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ زن وﺻﯿﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ؟ ﺣﮑﯿﻤﻪ ﮔﻔﺖ: او اقتدا ﮐﺮده اﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﺴﯿﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﯽ(ع) ﭼﺮا ﮐﻪ اﻣﺎم ﺣﺴﯿﻦ(ع) در ﻇﺎﻫﺮ اﻣﺮ ﺑﻪ ﺧﻮاﻫﺮش زﯾﻨﺐ دﺧﺘﺮ علی ﺑﻦ اﺑﯿﻄﺎﻟﺐ وﺻﯿﺖ ﮐﺮد و از اﯾﻦ ﺑـﻪ ﺑﻌـﺪ ﻫﺮ ﻋﻠﻤﯽ ﮐﻪ از اﻣﺎم زﯾﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﯾﻦ(ع) ﺻـﺎدر ﻣـﯽ ﺷـﺪ، ﺑـﻪ زﯾﻨـﺐ دﺧﺘـﺮ ﻋﻠـﯽ (ع) ﻧﺴﺒﺖ داده ﻣﯽ ﺷﺪ ﺗﺎ ﭼﻬﺮه اﻣﺎم زﯾﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﯾﻦ(ع) ﺑﺮای ﺣﻔﻆ ﺟـﺎﻧﺶ ﻣﺨﻔـﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ .ﺣﮑﯿﻤﻪ آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺖ:ﺷﻤﺎ ﮔﺮوﻫﯽ اﻫﻞ ﺧﺒـﺮ و رواﯾـﺖ ﻫـﺴﺘﯿﺪ آﯾـﺎ اﯾﻦ ﺧﺒﺮ در ﻣﯿﺎن اﺧﺒﺎر و رواﯾﺎت ﺷﻤﺎ نیست ﮐﻪ ﻧﻬﻤـﯿﻦ ﻧﻔـﺮ از ﻓﺮزﻧـﺪان حسین(ع) و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ زﻧﺪه اﺳﺖ ﻣﯿﺮاﺛﺶ ﺗﻔﺴﯿﻢ ﻣﯽ شود؟».
این محقق و پژوهشگر حوزوی در پاسخ به این پرسش که شاید ایشان تنها پیام امام(ع) را منتقل می کرده است؟، گفت: همیشه پیام نبوده است. برای احکام شرعی نمی شود، گفت بگذارید از امام سوال کنم و بعد بیام ایشان را به شما بگویم.
دبیر آموزش گروه فقه و معارف مدرسه عالی خواهران جامعه المصطفی مشهد ابراز کرد: در واقع طرف باید علم و اجتهادی داشته باشد تا اگر امام نبود، بتواند اجتهاد کند. نمی تواند بگوید که بروید یک هفته دیگه بیایید تا امام برگردد.
وی گفت: بله در واقع ایشان در این حد بودند که می توانستند از ادله، استنباط احکام شرعی کنند، تازه اینها همسران و مادران ائمه اطهار(ع) بودند، ما در تاریخ می بینیم که کنیزهایی بودند که این توان را داشتند و می توانستند استنباط کنند.
رودی اظهار کرد: مؤیداتی داریم که این افراد، استنباط حکم شرعی می کردند و اجتهادشان یقینی بوده است. حالا بحث مرجعیت اینجا مطرح نیست که آیا مرجع به عنوان نائب بودند یا خیر؟ به چه شکلی بودند و پیام رسان بودند یا خیر؟ بحث این است که این علم را داشتند که استنباط کنند و پاسخگوی نیازهای مردم باشند.
این محقق و پژوهشگر حوزوی افزود: خیلی جالب است که احمد ابن ابراهیم می گوید برای من تعجب بود که از کسی پیروی و تبعیت کنم که یک زن است و به یک زن سفارش کرده اند. در واقع این سوالات همان زمان مطرح بود که در واقع قابل قبول نبوده است. اعتراض ها بوده است اما تعبد شرعی را داشتند و می پذیرفتند.
دبیر آموزش گروه فقه و معارف مدرسه عالی خواهران جامعه المصطفی مشهد ابراز کرد: یک زن دیگر را داریم که ام محمد و دختر شیخ طوسی است که ایشان در واقع از پدرشان کسب اجتهاد کردند و اجازه روایی داشتند.
شهید اول، در دانستن احکام مردم را به همسرشان ارجاع می دادند
وی گفت: ام علی، همسر شهید اول بودند. همسر شهید اول هم یک عالمه فقیه بودند و در واقع کرسی درس داشتند و درس می دادند و خود شهید اول در احکام مردم را ارجاع می دادند به همسرشان و می گفتند بروید از همسرم سوال کنید و زنان را به ایشان ارجاع می دادند.
رودی اظهار کرد: دختر شیخ علی منشار که همسر شیخ بهایی است و کرسی درس فقه و حدیث داشتند و درس می دادند، در واقع عالمه بزرگی بودند. دختر علامه محمد تقی مجلسی، شرحی بر الفیه و شواهد سیوطی نوشته است.
این محقق و پژوهشگر حوزوی افزود: در واقع علمایی را از قبل داشتیم و مربوط به زمان فعلی نیست. اینطور نیست که بگوییم اکنون امکانات آمده است و خانم ها درس می خوانند؛ بلکه آن زمان هم این کارها انجام میشد.
دبیر آموزش گروه فقه و معارف مدرسه عالی خواهران جامعه المصطفی مشهد ابراز کرد: دختر عزیزالله مجلسی هم هستند که رساله ای در فقه و حواشی بر من لایحضره الفقیه نوشتند که در زمان خودش قابل توجه بوده است.
در عصر گذشته، بانوانی بودند که به مرحله اجتهاد رسیدند
وی گفت: ام کلثوم برغانی که ایشان در عراق و قزوین کرسی درس داشتند و درس می دادند و در همان زمان مطرح بوده است.
رودی اظهار کرد: بانو امین اصفهانی که اکثرا ایشان را می شناسید که از مجتهدین عصر حاضر به حساب می آیند، هر چند به تازگی رحلت کردند، اما از مجتهدین عصر حاضر هستند.
این محقق و پژوهشگر حوزوی افزود: ایشان تالیفات زیادی را داشتند و تفسیر مخزن العرفان را در 15 جلد نوشتند و نفحات الرحمانیة فی الواردات القلبیة را به زبان عربی در 96 عنوان تنظیم کردند.
دبیر آموزش گروه فقه و معارف مدرسه عالی خواهران جامعه المصطفی مشهد ابراز کرد: تفسیر مخزن الاسرار، معاد یا آخرین سیر بشر ، اربعین الهاشمیه که به زبان عربی نوشته شده است، از جمله کتاب های ایشان است.
استاد حوزه علمیه خواهران مشهد گفت: وی ﯾﮑﯽ از ﻋﻠﻤﺎی ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و اﺳﺘﺎد ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﯽ ﺟﻌﻔﺮی اﯾﺸﺎن را ﯾﮑﯽ از ﻋﻠﻤﺎی ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺗﺸﯿﻊ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ.
وی اظهار کرد: در بحث اینکه زنان می توانند به اجتهاد برسند، بله می توانند و این واقع شده است، می بینیم که بسیاری افراد توانستند و به اجتهاد رسیدند. اکنون هم غیر از بانو صفاتی مجتهدینی داریم که نرفتند امتحان بدهند و بگویند ما مجتهد شدیم، اما در کشور غیر از حاجیه خانم صفاتی، افراد دیگری هستند. بانو صفاتی دوره ای به مدرسه عالی خواهران آمدند و نشستی داشتند.
تمام زنان، قابلیت پیشرفت در مسائل فقه و اصول را دارند
این محقق و پژوهشگر حوزوی افزود: می دانیم که اجتهاد باید به تایید علمای دیگر برسد و بانو صفاتی، اجتهاد خود را گرفتند. مشخص است که تمام زنان قابلیت پیشرفت در مسائل علمی، از جمله فقه و اصول را دارند.
وی گفت: در واقع علوم به قوه ناطقه و نفس ناطقه انسان بر می گردد. در نفس ناطقه، انسانیت مطرح است و اصلا جنسیت و زنانگی و مردانگی مطرح نیست؛ بنابراین هیچ تفاوتی در قوه ناطقه آن ها نیست و همان گونه که آقایان می توانند برسند، خانم ها هم می توانند برسند.
رودی اظهار کرد: با شرایط طبیعی خودش می توانند برسند. هر چند آقایان عقل کل نگر و خانم ها عقل جز نگر دارند. اما می توانند به ملکه اجتهاد دست پیدا کنند، همان گونه که در علوم مختلف توانستند این کار را انجام دهند.
دبیر آموزش گروه فقه و معارف مدرسه عالی خواهران جامعه المصطفی مشهد ابراز کرد: اگر خانمی به اجتهاد رسید، دیگر تقلیدش از مجتهدین دیگر جایز نیست و فرقی بین آقا و خانم بودن نیست. همین که به اجتهاد رسید، تقلید دیگر جایز نیست؛ بنابراین خود خانم باید بر مبنا و نظر خودش که استنباط کرده است، عمل کند. از حالت تقلید خارج می شود و نمی تواند تبعیت کند.
حمیده، همسر امام صادق(ع) بخاطر علوم کثیره به زن طلایی ملقب شدند
رودی ادامه داد: خانم هایی هم که محل رجوع علما بودند، زیاد بودند. حمیده همسر امام صادق(ع) در زمان خودش بخاطر علوم کثیره ای که داشت، به زن طلایی ملقب شده بود و به قدری در علم برتری داشت که ملقب به این صفت شد.
این محقق و پژوهشگر حوزوی افزود: امام صادق(ع) به عبدالرحمن بن حجاج که در مورد احرام کودک خردسال خود سوال می کند، می فرمایند به همسرت بگو پیش حمیده همسرم برود و از ایشان سوال کند، تا او دقیقا بگوید که بچه را چگونه محرم کند.
وی گفت: عبدالرحمان بن حجاج در این باره گوید:«سألت اباعبداللّه (ع) و کنا تلک السنة مجاورین و اردنا الاحرام یوم الترویة، فقلت: ان معنا مولودا صبیا. فقال(ع): مرو امه فلتات حمیدة فلتسأ لها کیف تفعل بصبیانها، قال: فاتتها فسألتها، فقالت لها: اذا کان یوم الترویة فجرّدوه و غسلوه کما یُجَرّد المحرم ثم احرموا عنه ثم قفوا به فی المواقف و اذا کان یوم النحر فارموا عنه و احلقوا رأسه ثم زوروا به البیت ثم مروا الخادم ان تطوف به بالبیت و بین الصفا و المروة و اذا لم یکن الهدی فلیصم عنه ولیّه اذا کان متمتعا، از امام صادق(ع)، در سالی که مجاور مکه بوده و می خواستیم روز ترویه [یعنی هشتم ذی حجه] احرام ببندیم ـ پرسیدم: طفلی همراه ماست می خواهیم حج او را به جا آوریم، چه کنیم؟ امام(ع) فرمود: به مادرش بگویید پیش حمیده بیاید و از او بپرسد با کودکش چه کند.
رودی افزود: مادر نزد حمیده خانم رفت و پرسید. ایشان فرمودند: وقتی روز ترویه شد، لباس [دوخته اش] را از تنش درآورید و غسلش دهید همان گونه که محرم لباسهایش را درمی آورد. سپس از طرف او نیت احرام کنید و آنگاه او را در مواقف قرار دهید و وقتی «یوم النحر» [یعنی روز دهم ذی حجه] شد از طرف او رمی [جمرات] کنید و سرش را بتراشید و او را زیارت بیت [اللّه الحرام] دهید. سپس خادم را وادارید تا او را گرداگرد بیت [اللّه الحرام] و میان صفا و مروه طواف دهد. و اگر «هدی» [یعنی قربانی حج] نباشد، ولیش اگر حج تمتع به جای می آورد، از سوی او روزه بگیرد.».
دبیر آموزش گروه فقه و معارف مدرسه عالی خواهران جامعه المصطفی مشهد ابراز کرد: در بین خود ائمه اطهار(ع) داریم که مردم را به زنانی که عالمه بودند، ارجاع می دادند. ملاک همسر بودن نیست؛ بلکه ملاک عالمانه بودن است.
وی گفت: امام صادق(ع) می فرمایند: « رب امرئة افقه من رجل، چه بسا زنى که از مرد فهیم تر باشد.». در واقع می خواهند بفرمایند که علم فرقی نمی کند، زن و مرد ندارد. ممکن است علم زنی بیشتر از مردی و بهتر و برتر از او باشد.
حکیمه خاتون، رابط بین امام و شیعیان بودند
این محقق و پژوهشگر حوزوی افزود: منظور این است که در مباحث علمی، چه بسا زنی بهتر از مردی باشد. در مورد حکیمه دختر امام نهم داریم که امام(ع) ایشان را میفرستادند که رابط بین خودشان و شیعیان باشند. خوب مگر نمی توانستند یک اقا را بفرستند، چرا خانم فرستادند؟ کنیز و غلامان زیادی داشتند که همه تحصیلکرده بودند.
دبیر آموزش گروه فقه و معارف مدرسه عالی خواهران جامعه المصطفی مشهد ابراز کرد: اینجور نبود که علم آن ها کم باشد. اما حکیمه خاتون، یک برتری هایی داشتند که ایشان را به عنوان رابطی بین امام و شیعیان می فرستادند.
وی گفت: ام محمد، مادر امام حسن عسگری(ع) و همسر امام دهم(ع) هم که مسئولیت پاسخگویی به مسائل و مشکلات دینی شیعیان را به عهده داشت، نمی توانیم بگوییم که ایشان دم به دم از امام سوال می کردند؛ بلکه ایشان عالمه بودند و می توانستند پاسخگوی سوالات باشند.
رودی اظهار کرد:حضرت زینب(س)، حکیمه خاتون، ام محمد همه با تاییدات امام به عنوان مرجع و پاسخگوی مسائل دینی مطرح شده بودند.
این محقق و پژوهشگر حوزوی افزود: ام علی همسر شهید اول نیز از زنان برجسته و عالمه و فقیه بود و در واقع شهید اول از همسرش تمجید و تعریف می کند و مردم را در احکام دینی به ایشان ارجاع می دهد.
در رجوع به اهل خبره هیچ فرقی بین زن و مرد نیست
دبیر آموزش گروه فقه و معارف مدرسه عالی خواهران جامعه المصطفی مشهد با اشاره به اینکه در رجوع جاهل به عالم هیچ فرقی بین زن و مرد نیست، ابراز کرد: پس در واقع در مراجعه به خبره می توانیم بگوییم که بین زن و مرد هیچ فرقی نیست، همین طور که ما در مسائل دیگر مراجعه می کنیم، به طور نمونه در مسائل پزشکی هر زمان برای ما مشکلی پیش می آید، بین زن یا مرد باشد، هر کدام حاذق تر و علمشان بیشتر باشد، به او مراجعه می کنیم و از باب اینکه در آن امر خبره است، انتخاب می کنیم، در بحث اجتهاد و مرجعیت هم این خبره بودن شرط است. یعنی کسی که خبره است، فرقی نمی کند زن یا مرد باشد. اگر خبره بود می توانیم به آن مراجعه کنیم.
ادﻟﻪ ﺟﻮاز ﻣﺮﺟﻌﯿﺖ زن
رودی با طرح این پرسش که آیا زن می تواند مقام مرجعیت را به عهده بگیرد یا خیر؟ اظهار کرد: در بحث جواز مرجعیت زن، یک سری ادله ای مطرح شده که اولین دلیل آن، سیره عقلاست.
این محقق و پژوهشگر حوزوی افزود:سیره عقلا این است که همه جهال باید به عالم مراجعه کنند. در علوم دیگر وقتی جهل داریم به کسی که خبره تر است، مراجعه می کنیم. این طبیعی است که وقتی در علم پزشکی جهل داریم، به پزشک مراجعه می کنیم. حالا پزشکی چون مقداری به سلامتی بستگی دارد، یک مقداری حساس تر است.
وی گفت: در امور دینی هم مرجعیت به سلامت دین بستگی دارد. یعنی شما باید ببینید چه کسی خبره تر است و باید به خبره مراجعه کنید تا احکام دینی را متوجه شوید.
سیره عقلا و اطلاقات ادله مرجعیت زنان
این محقق و پژوهشگر حوزوی ابراز کرد: در رجوع جاهل به عالم، سیره عقلا این است که هیچ فرقی بین زن و مرد نیست. همینطور که می بینید ائمه اطهار(ع) در بعضی جاها مردم را به همسران و خواهرانشان و در واقع به کسانی که عالمه بودن، ارجاع می دادند و تفاوتی نمی گذاشتند.
دبیر آموزش گروه فقه و معارف مدرسه عالی خواهران جامعه المصطفی مشهد اظهار کرد: خداوند در قرآن می فرماید:« فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ»، می فرماید از اهل ذکر سوال کنید، اگر نمی دانید. مراد اهل ذکر این است که به دانایان مراجعه کنید.
رودی افزود: آیا دانایان زن هستند یا مرد؟ در آیه قرآن هیچ تفاوتی نگذاشته است که زن یا مرد باشند. می گوید در چیزهایی که نمی دانید از کسانی که می دانند بپرسید. در آیه قرآن همین هم مورد تاکید قرار گرفته است.
این استاد حوزه علمیه خواهران مشهد با اشاره به آیه « وَ ما کانَ الْمُؤْمِنُونَ لِیَنْفِرُوا کَافَّةً فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَ لِیُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ »، خطاب به طلاب غیر ایرانی گفت: با توجه به مهاجرتی که شما کردید و برای کسب علوم دینی هجرت کبری کردید، این آیه زیاد مورد بحث قرار می گیرد.
وی گفت: چرا از هر فرقه ای طائفه ای کوچ نمی کنند؟ منظور از طائفه را نفرموده است که زن یا مرد باشند. برای تفقه در دین، تفاوتی بین زن و مرد نیست.
این محقق و پژوهشگر حوزوی ابراز کرد: یا در آیه « إِنَّ الَّذِینَ یَکْتُمُونَ مَا أَنْزَلْنَا مِنَ الْبَیِّنَاتِ وَالْهُدَى مِنْ بَعْدِ مَا بَیَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِی الْکِتَابِ أُولَئِکَ یَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَیَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ »، مراد آیه این است؛ کسانی که آن چیزهایی که خدا نازل کرده است، کتمان کنند، خداوند آن ها را لعنت می کند.
دبیر آموزش گروه فقه و معارف مدرسه عالی خواهران جامعه المصطفی مشهد اظهار کرد: نمی گوید این کتمان کنندگان، زن یا مرد باشند. در این آیات، صحبتی از زن و مردی ندارد. اصطلاحا به این ها، اطلاقات ادله گفته می شود.
شرایط مرجعیت
رودی افزود: از این اطلاقات ادله استفاده می کنیم. ادله مطلق هستند و نگفتند زن یا مرد باشد. در روایات دیگری هم است که معروف و مشهور است که امام حسن عسگری(ع) می فرمایند:« فَأمّا مَن کانَ مِن الفُقَهاءِ صائنا لنفسِهِ حافِظا لِدینِهِ مُخالِفا على هَواهُ مُطِیعا لأمرِ مَولاهُ فلِلعَوامِّ أن یُقَلِّدُوهُ ، وذلکَ لا یکونُ إلّا بَعضَ فُقَهاءِ الشِّیعَةِ لا جَمیعَهُم .».
این استاد حوزه علمیه خواهران مشهد گفت: در این روایت شرایط مرجعیت را مطرح می کند و می گوید کسانی از فقها که صیانت نفس و حافظ دین هستند و دنبال هوای نفس نیستند و با آن مخالفت می کنند و مطیع امر خدا هستند، بر عوام است که از اینها تقلید کنند، که در اینجا فرفی بین زن و مرد نیست، چون اشاره ای به آن نکرده است؛ بنابراین هر کس این خصوصیات را داشته باشد، در حقیقت می شود از او تقلید کرد.
وی گفت: یا در روایت دیگر است که امام صادق(ع) می فرماید : «انظروا إلی من کان منکم قد روی حدیثنا و نظر فی حلالنا و حرامنا وعرف أحکامنا، فارضوا به حکماً، امام می فرماید به کسانی مراجعه کنید که حدیث ما را روایت می کنند و حلال و حرام ما را می دانند.
این محقق و پژوهشگر حوزوی ابراز کرد: و هر کسی که قوه استنباط دارد، باید به او مراجعه کرد. در این موارد، فرقی بین زن یا مرد، گذاشته نشده است.
دبیر آموزش گروه فقه و معارف مدرسه عالی خواهران جامعه المصطفی مشهد اظهار کرد: توقیع مشهور امام زمان است که می فرماید «وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِیهَا إِلَى رُوَاةِ حَدِیثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِی عَلَیْکُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ، و اما در رخدادهایی که پیش می آید به راویان حدیث ما مراجعه کنید ؛ زیرا آنان حجت من بر شمایند و من حجت خدا بر آنان هستم» که این روایت مشهور است. اینجا هم نفرموده که زن باشد یا مرد و تفاوتی نگذاشته است. زن و مرد را مشخص نکرده است، بنابراین چون اطلاق آمده است، شامل هم مرد و هم زن می شود.
وی در پایان یادآور شد: در جلسه آینده به ادله عدم جواز مرجعیت زنان اشاره کرده و به نقد و بررسی آن ها می پردازیم. /629/504/ص