به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی فقه حکومتی وسائل کتاب« تامین مالی اسلامی» کتابی است که درصدد نشان دادن چالش‌ها و چشم‌اندازهای نظام مالی اسلامی است. نظام مالی که سابقه‌ی بسیار طولانی دارد و در واقع بعضی از مفاهیم و مشارکت‌های آن چون مضاربه به دوران قبل از اسلام بازمی‌گردد و در این کتاب که در واقع 8 مقاله‌ی علمی است به این وجه اهمیت خاصی داده شده است از این جهت که شریعت جنبه‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جوامع اسلامی چون ایران را تشکیل می‌دهد. برای تالیف این کتاب تنی چند از اساتید بزرگ زیر نظر دانشکده معارف اسلامی جمع گشته تا بتوانند در خور شان متفکران اقتصاد اسلامی و کسانی که دغدغه مند این حوزه هستند مطلب قابل توجهی تهیه کنند.
فصل اول این اثر 230 صفحه‌ای به اوراق اجاره به شرط تملیک تعلق دارد. این اوراق که از طراحی‌های متفکران مسلمان برای دوری از ربا بوده؛ تا کنون مورد استقبال فراوانی قرار گرفته است. در این فصل به تبیین کامل این موضوع پرداخته شده و همچنین چالش‌ها و آثار استفاده از این اوراق بیان گردیده است. نویسندگان در قسمتی از کتاب این اوراق را راه رهایی از رکود نیز می‌دانند و چنین بیان می‌کنند" در صورت گسترش قابل توجه اوراق اجاره و شکل گیری بازار منسجم برای آن‌ها، بانک مرکزی می‌تواند در مواقع نیاز با ورود به این بازار و خرید و فروش اوراق اجاره، روی حجم نقدینگی و نرخ بازدهی اوراق تاثیر گذارد. به این بیان که در شرایط رکود با خرید اوراق اجاره و تزریق پول بر جامعه، حجم پول را افزایش می‌دهد و در شرایط تورمی با فروش اوراق و جمع‌آوری نقدینگی مازاد در دست مردم، حجم پول را کنترل کند."[1]
فصل دوم کتاب حاضر که انتشارات دانشگاه امام صادق(علیه السلام) آن را به منصه‌ی ظهور رسانیده؛ در مورد بهره در نظام مالی اسلامی است. ابتدای فصل با تذکر به حرمت ربا، در آیات قرآن کریم و سپس روایات معصومین(علیه السلام) شروع شده است. این حرمت به اندازه‌ای بوده که در روایات متعددی از کتب شیعه و سنی آمده است. در وسائل الشیعه، بیش از سیصد روایت در این باره نقل شده و در ردیف شرک به خداوند متعال قرار گرفته شده است.[2] در ادامه‌ی این فصل پس از بیان انواع ربا، شبهات وارده در این موضوع ذکر گردیده و هر شبهه پاسخ گفته شده است. از مباحث دیگری که در این فصل بدان پرداخته شده تهدیدهایی است که ربا مسبب ایجاد آن در جامعه می‌شود. تهدیدهایی چون کاهش ریسک پذیری جامعه در اقتصاد، عدم تعادل در اقتصاد، ورشکستگی بنگاه‌های اقتصادی مولد، جذب منابع مالی به غیر مولد و حتی ترک امور خیر است که در این باره خواننده چنین می‌خواند" تحریم ربا در اسلام بخاطر این است که عطوفت، مهربانی، تعاون و همدلی در اجتماع وجود داشته باشد. اسلام قرض دادن را واجب نکرده ولی زمینه آن را فراهم ساخته و به قرض الحسنه دادن توصیه نموده است.[3]
بحث تکافل یا بیمه‌ی اسلامی در فصل سوم بیان شده است. بیمه‌ای که اکنون از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی جامعه محسوب می‌گردد. از اواخر قرن بیستم نیز تلاش برای اسلامی سازی آن صورت گرفته است. شکل اسلامی آن نیز اکنون نه تنها در ممالک اسلامی بلکه کشورهایی چون آمریکای شمالی ، اروپا، چین و چند کشور دیگر فعالیت می‌کند. از خصوصیات این فصل دادن ارقام و آمار جهانی به صورت نمودار است که برای آگاهی مخاطب بسیار مفید می‌باشد. از دیگر مباحث این فصل فرصت‌هایی است که این صنعت پدید آورده و به طور کامل توضیح داده شده است.
فصل چهارم کتاب حاضر نظام مالی اسلامی را بررسی می‌کند. این نظام که راه حل مشکلات اقتصادی جامعه‌ی مسلمانان است هنوز نقاط تیره و مبهمی دارد که برای رفع آن نیاز به اندیشه‌ی متفکران اسلامی دارد. این فصل درصدد نشان دادن ابتدا چالش‌ها است تا کشورهای اسلامی و متفکران آن راهی برای عبور از موانع بیابند تا به چشم‌انداز آن بتوانند برسند. از مباحث دیگر این فصل می‌توان به چارچوب‌های قانونی نظارت، ابزارهای مالی اسلامی، جهانی سازی و رقابت جهانی این نظام را بیان نمود.
یکی از فصول مهم این کتاب ارزشمند، فصل پایانی است. در این فصل به راهکارهای افزایش کارآیی وقف در اقتصاد ایران پرداخته شده است. وقف فضیلتی است که ادیان آسمانی بخصوص دین اسلام برآن تاکید داشته است و مبنای سنت معصومین(علیهم السلام) نیز بر افزایش آن بوده است. تا جایی که امام صادق(علیه السلام) آن را جزو مواردی می‌دانند که برای انسان پس از مرگ باقی می‌ماند. این فصل به تبیین کامل وقف و احکام و آن چه مربوط به آن است می‌پردازد. وقف از اموری است که اگر در اقتصاد از آن استفاده گردد موجب رونق این حوزه خواهد شد ولیکن برای انجام آن اسبابی لازم است. در این مورد چنین بیان شده" ثبات نسبی بازار وقف را به بازار سرمایه وصل کرده و از منافع آن برای اداره موقوفات بهره گیرد. مسئله مهم این است که باید بازار سرمایه فعال، کارآ و با ثبات داشته باشیم تا انگیزه و اطمینان لازم برای واقفین فراهم شود.[4]
از خصوصیات این کتاب که به کوشش آقای حمیدرضا اسمعیلی و ویراستاری علمی آقای دکتر محمد طالبی جمع‌آوری و تهیه گردیده و تا کنون دوبار به چاپ رسیده این است که در پایان خلاصه‌ای کوتاه از هر فصل ذکر شده است.
پی‌نوشت
[1] تامین مالی اسلامی، ص44
[2]همان، ص58
[3]همان، ص77
[4]همان، ص197
323/601/ع