به گزارش پایگاه اطلاع رسانی فقه حکومتی وسائل در ادامه برگزاری سلسله نشست های علمی در دانشگاه عدالت، دوازدهمین نشست با موضوع «اندیشه اسلامی» در پرتو نظریات حضرت آیت الله هاشمی شاهرودی روز چهارشنبه با حضور اساتید و دانشجویان و با سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین دکتر بیاتی ریاست دانشگاه عدالت و حجت الاسلام و المسلمین دکتر اکبر فلاح نژاد برگزار شد.
در ابتدای این نشست دکتر بیاتی، رئیس دانشگاه عدالت به سخنرانی پرداخت و گفت: در کتاب اندیشه اسلامی آیت الله هاشمی شاهرودی عنوانی به چشم می خورد که می تواند سر لوحه کار دانشگاه عدالت ،همه دانشگاه ها و حوزه های علمیه و مراکزی که با هدف توسعه علوم انسانی راه اندازی شده اند، برای اسلامی کردن علوم انسانی باشد و آن لزوم احیاء و نهادینه کردن عناوین مختلف فقه اسلامی است.
وی ابراز داشت: در مکتب شهید صدر که آیت الله شاهرودی از شاگردان به نام این مکتب است، مسئله فقه نظام و کلان نگریستن به مسائل و فقه به عنوان یک منظومه اجتماعی بسیار پر رنگ است.
حجت الاسلام بیاتی عنوان داشت: مکتب شهید صدر فقه را به کلان و خرد تقسیم می کند و تلقی که از فقه مشهور دارد این است که آن بیشتر به فقه خرد پرداخته است.
وی با اشاره به این که فهم بسیطی از این مطلب وجود دارد که به ابوابی که به فقه فردی پرداخته اند بیشتر بها داده شده است، گفت: اما این تمام مراد منتقدین به فقه مشهور نیست، تمام مراد این است که در روش تحلیلی فقهی، مشهور بیشتر تکلیف محور و آن هم تکلیف فردی بوده است.
حجت الاسلام بیاتی اظهار داشت: حضرت آیت الله هاشمی شاهرودی در کتاب اندیشه اسلامی خود بیان می فرمایند که عناوین مختلف اجتماعی زیادی در فقه اسلامی است که هنوز شناسایی، طراحی و نهادینه نشده است و با احیای آن خیلی از مشکلات اجتماعی و سازمانی ما رفع شود.
رییس دانشگاه عدالت ابراز داشت: متاسفانه ما عناوین اجتماعی فقه و شریعت را استخراج و مطابق نیاز روز نهادینه نکرده ایم؛ اگر آنها را استخراج و جمع آوری می کردیم و اثرات آن را از نظر فقهی بررسی و برای آنها تشکیلاتی ایجاد می کردیم افزون بر کارهای اجتماعی فراوان تأثیرات بسیار مثبتی بر فرهنگ و اخلاق اجتماعی جامعه می گذاردیم.
دکتر بیاتی ادامه داد: در اندیشه شهید صدر و آیت الله هاشمی شاهرودی فقه کلان جایگاه ویژه در منظومه اجتماعی دارد؛ فقیه در مقام استنباط باید کل جامعه اسلامی را افزون به فرد مورد نظر قرار دهد.
وی افزود: فقه کلان به این معنی است که مجتهد در مقام استنباط باید به مسئله ای توجه کند و آن این که درست است که در فتوای لحاظ شده برای تکلیف فردی مشکل حل می شود اما در سطح کلان و نظام نباید به مشکل بخوریم به عنوان مثال در فقه فردی می گوییم معاملات بانکی را در غالب مضاربه انجام دهید تا مشکل حل شود، اما وقتی در سطح کلان به این مسئله نگاه می کنیم مشکلی پیش می آید و آن این که ناظر بیرونی وقتی مسئله را می بینید می گوید این که همان ربا است.
وی با اشاره به این که نا امروز جریمه دیرکرد بانک‌ها شاید در فقه فردی مباح باشد اما به نوعی روح ربا را در جامعه زنده می‌کند، افزود: مکانیزیم بانکداری ربوی استفاده از ظرفیت عقود مشارکتی است که نتیجه عدم توجه به فقه کلان است.
رییس دانشگاه عدالت ابراز داشت: نگاه فقه فردی می گوید بانک اگر بخواهد دیرکرد بگیرد باید از باب تعذیر جریمه بگیرد، اما در نگاه شهید صدر و آیت الله شاهرودی این یعنی زنده کردن ربا.
حجت‌الاسلام بیاتی با بیان اینکه نسخه فقه خرد به درد فقه کلان نمی خورد، عنوان کرد: در ساحت فقه کلان باید فقه طوری استنباط شود که افزون بر منفعلانه نبودن مبتنی بر آموزه های قرآن، سنت و تضمین کننده اهداف نظام اسلامی باشد.
رییس دانشگاه عدالت اظهار داشت: به عنوان مثال فقیه باید در نظام بانکی طرحی را ارائه دهد که به مشارکت حقیقی منتهی شود در حالی که امروز سرمایه گذاران ما در سود حقیقی بانک‌ها مشارکت ندارند.
وی افزود: فقیه در مقام استنباط باید کل جامعه اسلامی را افزون به فرد مورد نظر قرار دهد، امروز جریمه دیرکرد بانک‌ها که مراجع نیز نسبت به آنها حساسیت نشان دارند شاید در فقه فردی مباح باشد اما به نوعی روح ربا را در جامعه زنده می‌کند.
حجت‌الاسلام بیاتی با اشاره به اینکه نظام قضائی اسلام پیشرو است، ابراز کرد: در فقه اسلامی باید شاهد عادل باشد و در جامعه امروز برای احراز این عدالت باید نهادسازی شود.
در ادامه این نشست حجت الاسلام و المسلمین دکتر اکبر فلاح نژاد به سخنرانی پرداخت و گفت: در طی دویست سال گذشته یک مواجهه تمدنی بین اسلام و غرب صورت گرفته که در آن شیوه علما متفاوت است.
وی ادامه داد: علما در مواجه با غرب 4 شیوه داشتند که شیوه علمایی همچون امام راحل با نگاه به آینده بر اندیشه ناب اسلامی و ساخت تمدن اسلامی تأکید داشته است و گروهی از متفکران و عالمان سنت گرا بودند که اعتقاد داشتند برای مقاوم سازی جامعه اسلامی باید درها را به روی غرب بسته و جلوی تفکرات و سوالات غربی گرفته شود.
حجت‌الاسلام فلاح نژاد با اشاره به شیوه گروه دیگری از علما در مواجهه با غرب اظهار داشت: برخی دیگر روشنفکر مسلمان بودند، یعنی سوالات غربی را وارد می‌دانستند اما در مقابل آن به اسلام حق نداده و کوتاه می آمدند.
وی، بیان داشت: دسته دیگر سکولار مسلمان بودند، آنها احکام فردی اسلام را قبول دارند اما در تفکر تمدنی سکولار هستند.
وی با اشاره به دسته دیگر از علما ابراز کرد: دسته دیگر مسلمانان و روشنفکرانی بودند که به مسائل روز توجه داشتند در واقع مسلمانی آنان بر روشنفکری غلبه داشت نمونه آن علامه طباطبایی، شهید مطهری و سردمدار این راه امام راحل بودند که در دفاع از تمدن اسلامی و اندیشه های ناب آن تعصب داشتند.
حجت الاسلام فلاح نژاد اظهار داشت: به فرموده شهید بهشتی ؛ روحانیت بایستی همواره بیست سال از جامعه خود جلوتر باشد. متفکری که از جامعه خود جلوتر نباشد نمی تواند راهنما باشد و راه نشان دهد.
وی ادامه داد: وقتی علامه طباطبایی در قم فلسفه را شروع کردند آیت الله بروجردی به ایشان پیام دادند که ما فلسفه را در نزد آیت الله جهانگیر خان قشقایی در پشت درهای بسته خواندیم؛ علامه در جواب گفتند، شما در دورانی فلسفه خواندید که به چمدان های سوالات از دنیای غرب مواجه نبودید.
حجت‌الاسلام اکبر فلاح نژاد با اشاره به شاخصه های اندیشه امام راحل و آیت الله هاشمی شاهرودی گفت: امام راحل حاکمیت اسلام را بنا کرد که در آن اصالت با ثقلین است؛ امام راحل آورنده یک تفکر ناب بود و آن تفکر اندیشه ناب اسلامی بود.
وی با اشاره به کتاب اندیشه اسلامی آیت الله هاشمی شاهرودی ، خاطرنشان کرد: استکبار ستیزی، عدالت محوری، اجتهاد، اعتدال محوری، توحید محوری، عقل محوری، اعتقاد به معاد، وحدت امت اسلامی، اشتغال، دفاع از حقوق دیگران از ویژگی های اندیشه اسلامی است.
حجت الاسلام فلاح نژاد اظهار داشت: ما باید قرآن را متناسب با زمانه به سخن واداریم و نگوییم کلام قرآن برای قدیم است.
وی ابراز داشت: اصالت ثقلین، اصل اجتهاد، استبداد ستیزی، عدالت محوری، زنده و حیات بخش بودن، اعتدال، موحد بودن، اعتقاد به معاد، عقل گرایی، تاکید بر جامعه دینی، همه جانبه بودن، سماحت و سهولت، احترام به حقوق و آزادی های فردی، نفی ضرر، تقدس شغل و کار و مبارزه با فساد از شاخصه های اندیشه اسلامی امام و آیت الله شاهرودی است.
حجت الاسلام فلاح نژاد در پایان با اشاره به فرمایش امام راحل که آورنده اندیشه اسلامی بود حفظ نظام اسلامی را از اوجب واجبات است، اظهار داشت: امام اسلام را به دو قسم ظاهر و باطن تقسیم می کرد و اسلام باطن را اسلام حاکم می دانست. /929/ 504/ قا