به گزارش پایگاه اطلاع رسانی وسائل، فقه حکومتی یکی از مباحث اصلی در فقه است. با وجود این که در سال های اخیر، شخصیت های حوزوی به مساله فقه حکومتی پرداختند، اما نیازمند نگاه دقیقتر و جامع تری از سوی حوزه های علمیه هستیم. فقه موجود، فقه فردی است که پاسخگوی کامل مسائل جامعه و حکومت نیست لذا باید تلاش کرد که با نگاهی حکومتی فقه را از جایگاه کنونی ارتقاء داد و به حد مطلوب رساند.
رهبر معظم انقلاب در این زمینه می فرماید:«ما در طول زمان، فقه را به عنوان قالب و شکلی برای حکومت نگاه نکردیم... امروز فقه، شکلی برای حکومت است، شکلی برای نظام اجتماعی است که «منه الحکومة». حکومت، جزئی از یک نظام اجتماعی است. این را چه کسی می تواند ادعا کند؟ کدام یک از فقها می‌توانند بگویند: ما این را درآوردیم و تمامش تر و تازه و شُسته و رُفته است؟».
در همین راستا خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی وسائل، برای بررسی اهمیت فقه حکومتی گفتگوی کوتاهی با خانم لیدا نادرنیا، استاد و پژوهشگر فقه و اصول در حوزه و دانشگاه داشته است که تقدیم خوانندگان می‌شود.
وسائل ـ فقه حکومتی، فقه کارآمد و پویا چیست؟
فقه سیاسی اسلام از سویی متناسب با نیازهای متغیر جامعه است، هدف فقه برآوردن نیازهای مادی و معنوی بشر به صورت تؤام است. اسلام و فقه، آخرین مکتب آسمانی و پیام وحیانی توحیدی و کارآمد برای اداره جامعه بر اساس مردم سالاری دینی است.
وسائل ـ حق حاکمیت و اداره جامعه اسلامی بر اساس موازین شرعی در عصر غیبت به چه افرادی واگذار شده است؟
تنها خداوند حق حکمرانی بر انسان ها را دارد و از میان انسان ها هیچ کس حق حکمرانی بر دیگران را ندارد و اگر انسانی بخواهد بر دیگران حکومت کند باید از طرف خداوند اجازه داشته باشد، طبق آیه صریح قرآن و روایت این حق به پیامبر گرامی اسلام و بعد از ایشان به ائمه اطهار(ع) داده شده است. در زمان غیبت و عدم دسترسی به امام معصوم(ع) این حق را اهل بیت(ع) برای ولی فقیه قائل شده و فرموده اند اگر فردی توانا و قادر به شناخت عمیق و درست دین باشد، خداوند او را حاکم بر دیگران قرار داده است.
وسائل ـ ویژگی‌ها و شاخصه‌های فقه حکومتی امام خمینی(ره) را بیان فرمایید.
از ویژگی های اندیشه سیاسی حضرت امام (ره) می توان به جدا نبودن دین از سیاست، عدالت، آزادی، استقلال، مردم سالاری، قانون مندی، فرهنگ، وحدت، مصلحت و از همه مهم تر دعوت همگان و جهانیان به اسلام اشاره کرد. امام خمینی(ره) حکومت را ابزاری برای تحقق عدالت و معنویت در جامعه می داند.
وسائل ـ با توجه به چشم‌انداز انقلاب اسلامی، نقش فقه و فقها و فقاهت در فرآیند تمدن‌سازی چیست؟
اگر در عرصه های علوم انسانی و علوم رایج امروز به آیات و روایات رجوع شود، نظریه های کارآمد و پیشرفت فرایندهای تمدن سازی استخراج خواهد شد، البته فاصله ما در این عرصه ها با مسائل فقهی زیاد است، زیرا ما در عرصه های علوم انسامی به رغم گذاشتن چند دهه از انقلاب هنوز در آغاز راه هستیم.
نیاز به نگاه گسترده تر و جامع تر از سوی حوزه علمیه و شورای عالی حوزه به مساله فقه حکومتی هستیم. همچنین به جاست که مراجع تقلید حداقل یک روز از درس خارجشان را به این مساله اختصاص دهند.
نظام اسلامی، مولود حوزه علمیه است و باید این حوزه ها اهتمام بیشتری به مساله فقه حکومتی داشته باشند.
وسائل ـ به نظر شما روحیه استکبارستیزی چه میزان در رسیدن جامعه ما به جامعه اسلامی نقش دارد؟ رویکرد قرآن در این زمینه چیست؟
رهبر معظم انقلاب می فرمایند:« اینکه می بینید من مسئله استکبار و آمریکا را تکرار می کنم از روزی عادت نیست؛ احساس خطر می کنم.»
قرآن کریم در آیات آخر سوره فتح در ترسیم یاران واقعی پیامبر اکرم(ص) می فرمایند: « وَالَّذینَ مَعَهُ أَشِدّاءُ عَلَى الکُفّارِ»؛ بنابراین نخستین شاخصه جامعه اسلامی استکبار ستیزی است.
وسائل ـ به نظر شما چگونه و با چه روندی می توان با فقه به مسائل و مشکلات نظام اسلامی پاسخ داد؟
در اداره جامعه و در مسائل سیاسی و اقتصادی و حقوقی باید نیازهای نظام اسلامی در نظر گرفته شود و با کارهای عمیق مجتهدانه و با روش فقهی، آن هم فقه جواهری که مورد تاکید امام خمینی(ره) است، تحقیقات در مسائل نوپدید صورت گیرد، مرحله بعد؛ عرضه شدن و نهادینه شدن در جامعه است و گام بعد به کار گرفتن در عرصه عمل است.
وسائل ـ انقلابی ماندن و انقلابی عمل کردن برای حوزه علمیه چه ضرورتی دارد؟
در کنار مباحث فقهی در مرحله نخست به پشتوانه های انقلابی و در گام بعد به موضوع استکبار ستیزی نیاز داریم تا حوزه علمیه انقلابی باقی بماند و در گام بعد بتوانیم از جامعه اسلامی صیانت کنیم.
وسائل ـ با توجه به توطئه‌های دشمنان در منطقه، اهمیت تقریب مذاهب بین مسلمانان چقدر است و چگونه این تقریب را بین مذاهب باید تحقق بخشید؟
هر گونه کوتاهی درباره شناخت دشمن و توطئه های آنها بی بصیرتی است و انسان نباید فریب لبخند دشمن را بخورد. تقریب بین مسلمین یک دستور است.
برای تحقق آن، نیازمند تفاهم و وحدت هستیم. ما در واقع خواستار وحدت اسلامی هستیم، برای امت اسلامی، تقریب میان مذاهب اسلامی عملا وجود دارد زیرا درس فقه تطبیقی، هم اکنون در دانشگاه ها و بخش های فقهی موجود است./404/930/ر