vasael.ir

به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی فقه حکومتی وسائل در مشهد، حجت الاسلام محمدحسین دعائی، مدرس مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام، در کارگاه پاسخ به شبهات ولایت فقیه که در مدرسه عالی خواهران جامعه المصطفی مشهد برگزار شد به شبهات و سوالات پیرامون ولایت ولایت فقیه پاسخ داد.
حجت الاسلام دعائی در این کارگاه به سوالاتی چون: تئوری ولایت فقیه در رابطه با مرزبندی جغرافیایی چگونه تفسیر می شود؟  تابعین کشورهای دیگر، شیعیان، مؤمنین و مسلمانانی که تابعیت ایرانی ندارند، نسبت آنها با ولی فقیه چه می شود؟ یا نسبت ولی فقیه با آنها چه می شود؟ پاسخ داد.

تئوری ولایت فقیه در رابطه با مرزبندی جغرافیایی چگونه تفسیر می شود؟
استاد مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام با اشاره به این که شبهات و سؤالات در بحث ولایت فقیه زیاد است، افزود: از جمله سوالاتی که مطرح می شود، این است که تئوری ولایت فقیه در رابطه با مرزبندی جفرافیایی چگونه تفسیر می شود؟ تکلیف افرادی که تابعیت کشور ایران را ندارند، عضو و تابع کشورهای دیگر هستند، از اهالی کشورهای دیگر اسلامی یا کشورهای غیر اسلامی هستند، نسبت آن ها با ولایت فقیه چطور تعریف می شود؟
این محقق و پژوهشگر حوزوی ابراز کرد: فردی که در کشور دیگری زندگی می کند با در نظر گرفتن این نکته که قوانین و زندگی در آن کشور، اقتضائات خاص خودش را دارد و مرزهای جغرافیایی الزامات و تبعاتی را به دنبال خود دارد، تمام  این مسائل چطور با نظریه ولایت فقیه جمع می شود؟
استاد مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام افزود: ولی فقیه و شخص ولی فقیه حاضر یعنی مقام معظم رهبری را در بسیاری جاها از ایشان به ولی امر مسلمین جهان تعبیر می کنند. این سوال نیز مطرح می شود که چرا این تعبیر را به کار می برند؟
استاد مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام افزود: از نظر اعتقادی به ولایت فقیه اعتقاد داریم و هم علماً و هم عملاً خود را تابع می دانیم، ولی باید نسبت به شبهات تامل کنیم و آنها را پاسخ دهیم.

ولایت فقیه، سیستم حکومتی اسلام در عصر غیبت است
وی با اشاره به این که ما مدافع ولایت فقیه هستیم، خاطرنشان کرد: ولایت فقیه، سیستم حکومتی اسلام در عصر غیبت است.
این محقق و پژوهشگر حوزوی ابراز کرد: دین اسلام برای اداره جامعه اسلامی در عصر غیبت چه پیشنهادی را ارائه کرده است؟ طبق ادله کسی که با داشتن سه ویژگی؛ احاطه علمی بر احکام و معارف اسلامی،  تقوا و عدالتی که متناسب با شان ولی فقیه است و همچنین با دارا بودن ویژگی زمان شناسی، مدیریت و شجاعت، نزدیک ترین فرد به معصوم(ع) به شمار می رود، او مسؤولیت اداره جامعه و مدیریت کلان جامعه در عصر غیبت را بر عهده دارد.

نسبتی که مردم در عصر حضور با معصوم دارند، در عصر غیبت این نسبت را با ولی فقیه دارند

وی گفت: بنابراین نزدیک ترین فرد به معصوم(ع) و کسی که سه ویژگی مهم که ذکر کردیم را دارا بود و همچنین صلاحیت اداره جامعه را داشت او ولی فقیه و پیشوای مسلمین است و مدیریت کلان جامعه به عهده اوست و بقیه ملزم هستند از او تبعیت کنند. همان نسبتی که مردم در عصر حضور با معصوم دارند، ما قائلیم به اینکه مردم در عصر غیبت با ولی فقیه دارند.
این محقق و پژوهشگر حوزوی افزود: برای پاسخ به سوال مطرح شده، یک نکته ای را دقت کنید و حواسمان باشد که ما یک مقام نظریه پردازی و یک مقام اجرا داریم. یک مقام حرف و ایده و فکر داریم و یک مقام عمل و اجرا کردن و به عینیت در آوردن داریم، که این دو مقام بسیار با هم تفاوت می کند. هر کدام اقتضائات خاص خودشان را دارند.
حجت الاسلام دعائی ابراز کرد: ممکن است شما بنشینید و در مقام نظریه پردازی یک مساله ای را برای خودتان تولید کنید، بگویید این نظریه در شراط ایده آل، اگر هیچ مشکلی نباشد، به این گونه باید این کار انجام شود.  
این محقق و پژوهشگر حوزوی افزود: بعد این نظریه را می برید در مقام عمل تا اجرایی کنید. ممکن است وقتی در صحنه عمل و اجرا وارد می شوید، می بینید اگر قرار باشد آن نظریه ای که تولید شد در مقام نظریه پردازی به همان کیفیت اجرا کنیم مشکل بسیاری به وجود می آید. یک جا درست می شود و ده جای دیگر خراب شده و از بین می رود.
وی با تاکید بر این که باید مصالح عمومی را رعایت کنیم، ابراز کرد: عقل به انسان چه می گوید؟ عقل به انسان می گوید، اگر مصلحت بخواهد تامین شود، هم و غم ما باید این باشد که رعایت مصلحت کنیم. ما نمی توانیم به بهانه اجرای یک حکمی، مصالح دیگر جامعه و افراد آن را از بین ببریم.
استاد مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام ادامه داد: مصالح عمومی که اصطلاحا به آن مصالح نوعیه می گویند که در مقابل مصالح شخصیه قرار دارد، باید در نظر گرفته شود؛ بنابراین تامین مصالح عمومی جامعه اسلامی، اولی و اهم است نسبت بر مصالح شخصیه ای که حالا ممکن است در یک حکم برای یک فرد به خصوصی موجود باشد.

بر مبنای قاعده عقلی، ولی فقیه نمی تواند متعدد باشد
استاد مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام افزود: با لحاظ کردن این مقدمه وارد شبهه می شویم. طبق ادله، در مقام نظریه پردازی، ولایت فقیه چند ویژگی دارد؛ اولا عقل به ما می گوید، ولایت فقیه نمی تواند متعدد باشد؛ بنابراین فقیهی که می خواهد ولی و حاکم باشد، نمی تواند متعدد باشد.
وی با طرح این پرسش که چرا ولی فقیه نمی تواند متعدد باشد؟  افزود: اصلا غرض از اینکه شارع مقدس فرموده است در عصر غیبت ولی فقیه باید حاکم باشد، چیست؟ یکی از مهم ترین اغراض این بوده است که وحدت جامعه اسلامی تامین شود و تفرقه در بین مؤمنین به وجود نیاید. مسیر حرکت جامعه اسلامی یک مسیر واحد باشد و انسجام داشته باشد.
این محقق و پژوهشگر حوزوی ابراز کرد: یک مجموعه کوچک را شما فرض کنید که اگر بخواهید دو تا مدیر برای آن قرار بدهید، آن مجموعه به سر منزل مقصود خود نخواهد رسید. چه برسد به این که شما بخواهید برای یک جامعه اسلامی، برای یک مجموعه عظیم کلان اجتماعی و انسانی، بخواهید تعداد متعددی ولی برای آن فرض کنید، تعداد متعددی حاکم برای آن فرض کنید که این اصلا با قاعده عقلی جور در نمی آید.
استاد مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام با خاطر نشان کردن این که عقل به ما می گوید مدیریت باید متمرکز باشد، افزود:  تمرکز مدیریت یکی از اصول اصلی است برای اینکه مدیریت به موفقیت برسد. بدون تمرکز، مدیریت به آن نتیجه ای باید به دست آورد، نخواهید رسید.

اولین ویژگی سیستم ولایت فقیه در مقام نظریه پردازی، متمرکز و واحد بودن است
وی گفت: اولین ویژگی سیستم ولایت فقیه در مقام نظریه پردازی، این است که باید متمرکز و واحد باشد و تعدد بردار نیست.
استاد مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام افزود: در ادله ولایت فقیه همان طور که در مقام طرح شبهه توضیح دادیم، آمده است فقیهی که جامع الشرایط، عادل، مدیر، مدبر، شجاع، دین شناس است، فقیه و مجتهدی که صاحب این شرایط است، او در عصر غیبت، ولی مردم می شود و مردم باید به او مراجعه کنند. در ادله ولایت فقیه نه صحبت از ملیت فقیه است، نه صحبت از تابعیت فقیه است، نه صحبت از مرزهای جغرافیایی است. از هیچ کدام از این موارد صحبت نشده است.

سیستم ولایت فقیه، یک سیستم فراگیر است
این محقق و پژوهشگر حوزوی به دومین ویژگی سیستم ولایت فقیه اشاره و ابراز کرد: دوم ویژگی سیستم ولایت فقیه این می شود که سیستم ولایت فقیه یک سیستم فراگیر است که همه مؤمنین و مؤمنات و مسلمین و مسلمات را شامل می شود. نه در ناحیه پیروان و تابعین و نه در ناحیه رهبر و ولی، در هیچ کدام اختصاصی نیست.  
حجت الاسلام دعائی اظهار کرد: بالاتری از این مطالبی که گفتیم می خواهیم عرض کنیم، در نگاه دینی و در نگاه اسلامی، اصلا این مرزهای جغرافیایی قراردادی و حتی مرزهای طبیعی، هیچ کدام معتبر نیست.
وی با اشاره به این که معتبر نیست، به این معنا که یعنی نمی تواند عامل وحدت یک تعداد از مردم باشد، افزود: ببینید ما در نگاه اسلام، یک مساله ای تحت عنوان دارالاسلام، داریم. حتما در مباحث فقهی برخورد داشتید که در مقابل آن دارالکفر قرار می گیرد.

ویژگی دارالاسلام
حجت الاسلم دعائی به ویژگی دارالاسلام اشاره کرد و گفت: از جمله ویژگی های دارالاسلام این است که هجرت از دارالکفر به دارالاسلام واجب است. اگر کسی در دارالکفر زندگی می کند و مسلمان و مؤمن است  توانایی هجرت به دارالاسلام دارد، باید هجرت کند، نمی تواند در دارالکفر باقی بماند.
وی به دیگر ویژگی دارالاسلام اشاره کرد و گفت: دفاع از حدود و صغور دارالاسلام بر همه مسلمین واجب است، اگر در معرض حمله قرار بگیرد، بر همه مسلمین واجب است که از دارالاسلام دفاع کنند و نگذارند مورد تجاوز دشمن قرار بگیرند.
این محقق و پژوهشگر حوزوی افزود: اهل ذمه اگر قوانین جامعه اسلامی را بپذیرند می توانند در دارالاسلام در کنار مسلمین زندگی کنند؛ بنابراین اهل ذمه اگر شرایط ذمه را بپذیرند می توانند در دارالاسلام در کنار مسلمین زندگی کنند و اگر نپذیرند از دارالاسلام بیرون می کنند. این ها همه از ویژگی ها و از اختصاصات دارالاسلام است.
استاد مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام افزود: این دارالاسلامی که در دین اسلام داریم و معتبر است، با این مرزهای طبیعی یا مرزهای قراردادی که امروز کشورها را از هم جدا کرده، فرق می کند.
این محقق و پژوهشگر حوزوی ابراز کرد: دارالاسلام چطور شکل می گیرد. آن سرزمینی که تعدادی مسلمان و مومن در آن زندگی می کنند می شود دارالاسلام. حالا هر جایی می خواهد باشد. این خیلی فرق می کند با این مرز های قراردادی که مثلا کشور ایران را از کشور عراق جدا می کند، یا کشور ایران را از کشور پاکستان جدا می کند. این گونه نیست که بگوییم ایران دارالاسلام است و عراق دارالاسلام نیست. نه ابدا اینجور نیست، عراق هم دارالاسلام است.
وی گفت: یا مثلا در مورد مرز طبیعی بگوییم، یکطرف رودخانه دارالاسلام است و طرف دیگر دارالاسلام نیست. نه این گونه هم نیست.
استاد مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام افزود: مثلا امروز ممکن است در قواعد بشری بگویند، افرادی که زبان مشترک دارند، با هم یک واحد تشکیل بدهند می گوییم خیر، زبان معیار خوبی برای وحدت نیست. معیار وحدت نیست. یا بگویند افرادی که نژاد یکسان دارند، تحت یک مجموعه قرار بگیرند، می گوییم خیر، نژاد هم معیار درستی برای وحدت نیست.

دین و عقیده، تنها معیار وحدت اجتماعی است
حجت الاسلام دعائی اظهار کرد: از دارالاسلام می خواهیم استفاده کنیم، تنها معیاری که از نظر شارع مقدس برای وحدت اجتماعی و تشکیل یک واحد اجتماعی معتبر است، آن معیار عقیدتی و دینی است. بنابراین شارع مقدس فرموده، مردمی که دین و عقیده واحد دارند، آن ها با هم یک واحد اجتماعی را تشکیل می دهند و اسم آن را دارالاسلام می گذاریم.
استاد مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام افزود: این ها مواردی است که مربوط به مقام نظریه پردازی و مقام فکر و ایده می شود، آن وقت اگر قرار باشد در همین مقام بیایم ولایت فقیه را تعریف کنیم، ولایت فقیه چطور تعریف می شود؟ خروجی نظریه ولایت فقیه در مقام نظریه پردازی این گونه می شود که؛ هر مجتهد جامع الشرایط (فرق نمی کند ساکن کجا باشد) هر کسی صلاحیت او از بقیه بیشتر باشد. توسط خبرگانی که نماینده همه مؤمنین هستند، چه ایرانی باشند و چه ایرانی نباشند، شناسایی شد، ولی فقیه است و حکمش بر همه مؤمنین در هر جای عالم که زندگی می کنند نافذ است.
وی اظهار کرد: حالا می آییم در مقام عمل و اجرا وارد می شویم و در مقام عینیتی که امروز دارد اتفاق می افتد وارد می شویم. این نظریه که با ادله اثبات کردیم را دستمان می گیریم. محکم شد، قبول کردیم و یقین پیدا کردیم. می خواهیم اجرا کنیم، وارد در صحنه اجرا می شویم.
این محقق و پژوهشگر حوزوی ابراز کرد: شما مجری این نظریه شوید. در این جهانی که زندگی می کنیم، با همین کیفیت و با همین شرایط و اقتضائاتی که دارد، شما بفرمایید این نظریه را اجرا کنید. ببینیم چه از آب در می آید.
حجت الاسلام دعائی افزود: یعنی اول شما بگویید که همه مسلمین و مؤمنین مجلس خبرگان تشکیل بدهند. بعد همه اینها بنشینند با همدیگر، کل مجتهدین در سراسر جهان اسلام، دارالاسلام را شناسایی کنند، ببینند صلاحیت چه کسی از بقیه بیشتر است، او را معرفی کنند. او بشود ولی فقیه و تمام مسلمین در هر جایی زندگی می کنند، تابع او شوند، او همه را اداره کند و همه دارالاسلام را اداره کند.خیلی روشن و واضح است که چنین چیزی امروز  امکان پذیر نیست.
استاد مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام ادامه داد: ابدا امکان پذیر نیست، چرا امکان پذیر نیست؟ به چند دلیل امکان پذیر نیست؛ خیلی روشن است که اولا امروز جامعه اسلامی و مسلمین بسط ید ندارند به مقداری که بتوانند چنین نظریه ای را به این کیفیت پیاده سازی کنند و مشکلی هم پیش نیاید.

غیر از کشور ایران، در هیچ کشوری نظریه ولایت فقیه پیاده نشده است
وی گفت: در خود هر کشوری، جدا جدا  به قدری مشکلات و اختلافات و محذورات است که در خود یک کشور، اگر تابعین آن کشور بتوانند چنین سیستمی را پیاده کنند، خیلی هنر کردند و می بینیم که تا به امروز، غیر کشور ایران در هیچ کشور دیگری یک همچین نظریه پیاده نشده است. چرا پیاده نشده است؟ چون نتوانستند پیاده کنند و امکان پیاده سازی آن نبوده است. چون دشمنان اسلام و دین اسلام و این نظریه های اسلامی اجازه ندادند پیاده شود.
حجت الاسلام دعائی ابراز کرد: آن وقت شما بخواهید فرض بفرمایید که کل جهان اسلام و کل دارالاسلام بخواهند بیاند با هم بنشینند، یک همچین کاری را انجام دهند و این نظریه را به این کیفیت پیاده سازی کنند، اصلا ممکن نیست.
این محقق و پژوهشگر حوزوی افزود: یا فرض بفرمایید در ایران ما موفق شدیم این کار را انجام بدهیم، خوب حالا ایران، دولت ایران، حکومت ایران، بیاید بگوید که ما می خواهیم نظریه ولایت فقیه را در جهان امروز اجرایی کنیم. بیایند مطرح کنند که این رهبری که انتخاب کردیم، رهبر کل کشورهای اسلامی است. همه کشورهای اسلامی باید تابع این رهبری باشند که ما انتخاب کردیم. آیا بقیه کشورهای زیر بار می روند؟
وی ادامه داد: آیا آن کشورها، خودشان حکومت مستقر ندارند؟ افرادی را ندارند که در آن کشور زندگی می کنند و مسلمان نیستند؟ آیا این منجر به شکل گیری اختلافات زیاد نخواهد شد؟ آیا این زمینه را برای غرض ورزی دشمن فراهم نخواهد کرد؟ آیا این امکان خلق تفرقه های و فتنه های شدید را فراهم نخواهد کرد؟ چرا. در پاسخ باید گفت چرا امکان این موارد وجود دارد و پاسخ تمام این سؤالات مثبت است.
استاد مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام افزود: ببینید این حقیقتی که امروز در عالم دارد اتفاق می افتد، تحت عنوان مرز بندی های جغرافیایی، این نظام های حقوقی که در عالم جاری و ساری است، کشورهایی که امروز داریم، هر کدام برای خود قوانینی دارند، هر کدام ساز و کاری دارند و برای خود مدعی هستند، این گونه نیست که بیایند خود را تحت نفوذ و سلطه و سیطره کس دیگری قرار دهند.
وی اظهار کرد: بر فرض این که ما اصلا این حرف را گفتیم، چه کسی از ما قبول می کند؟ چقدر امکان اجرایی شدن دارد؛ بنابراین این نظریه وقتی وارد در فضای عمل و اجرا می شود، می بینیم که محظور داریم. برای اینکه آن را به همان کیفیتی که نظریه پردازی کردیم، بخواهیم وارد عمل شویم و اجرایی کنیم، محظوریت داریم.

قاعده الضرورات تبیح المحذورات
این محقق و پژوهشگر حوزوی ابراز کرد: بر اساس « الضرورات تبیح المحظورات» ضرورت اقتضا می کند که ما بگوییم ولایت فقیه فعلا تابعیت ایرانی داشته باشد و همچنین ضرورت اقتضا می کند که ما فعلا بگوییم خبرگان، باید تابعیت ایرانی داشته باشد.
حجت الاسلام دعائی ابراز کرد: این ها همه مواردی هستند که محظورند، یعنی نباید طبق آن نظریه انجام شوند، اما چون ضرورت پیش آمده است، ما به این موارد تن می دهیم.
این محقق و پژوهشگر حوزوی افزود: ولی چرا می گوییم ولی امر مسلمین جهان، جواب روشن است، چون نگاهمان در این تعبیر، ناظر است به مقام نظریه پردازی.
حجت الاسلام دعائی با تاکید بر این که باید به سمت اجرایی شدن نظریه ولایت فقیه حرکت کنیم، اظهار کرد: درست است، اجرای کامل نظریه برای ما ممکن نیست، اما وظیفه داریم به سمت اجرایی شدن آن نظریه حرکت کنیم. ما که نمی توانیم بگوییم، خوب حالا که نمی شود، پس کلا رها کنیم و حرفش را هم نزنیم. نه، ما نظریه مان را تبیین می کنیم. به مقداری هم که از دستمان بر می آید در جهت اجرایی کردن نظریه، تلاش می کنیم، به مقداری که شد اجرایی می کنیم. به مقداری هم که نشد، اجرا نمی کنیم. به چه دلیل؟ چون مصالح امت اسلامی و جامعه اسلامی را باید رعایت کرد.
این محقق و پژوهشگر حوزوی افزود: اگر ما بخواهیم این کار را انجام دهیم، بسیاری از مسلمین و مؤمنین در سرتا سر عالم، دچار مشکل خواهند شد. بسیاری از دستاوردهای که تا به حال داشتیم، همه از بین خواهد رفت.

باید عِرض و مال و جان و ناموس مسلمانان در تمام عالم حفظ شود
وی اظهار کرد: ما اجازه نداریم این چنین مسائلی را رقم بزنیم. ما باید این دستاوردها را حفظ کنیم. ما باید کاری کنیم که عرض و مال و جان و ناموس مسلمانان در همه عالم حفظ شود. به مقداری که ما می توانیم این کارها را انجام دهیم، باید انجام دهیم. اگر قرار شود، وارد شویم و داعیه حکومت جهانی را داشته باشیم و بگوییم ما می خواهیم همه عالم را اداره کنیم، همه باید تابع ما باشند، مشکلاتی پیش خواهد آمد که تمام این موارد، فدای آن می شود؛ بنابراین این امور مهم همه فدا شده و از دست خارج می شود.
حجت الاسلام دعائی ابراز کرد: منتهی تعابیری، از جمله تعبیر ولی امر مسلمین جهان، به مقام نظریه پردازی ناظر است. این ناظر است به آن ادله ای که ما برای بحث ولایت فقیه ارائه کردیم.  
استاد مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام افزود: بله امروز اگر مانعی نباشد رهبر معظم انقلاب، حقیقتا ولی امر مسلمین جهان هستند. اما چرا مسلمین همه کارهایشان را طبق نظر ایشان انجام نمی دهند، چون مانع و محظور داریم.
وی ادامه داد: چرا حضرت آیت الله خامنه ای، خودشان علنا اقدام نمی کنند به این که بگویند، پس ما می خواهیم همه مسلمین را اداره کنیم و مسائلشان را تنظیم کنیم؟ چون ضرورت است و محظور داریم. چون اقتضای شرائط فعلی در جهان معاصر چیزی غیر از این است. ما نمی توانیم بیایم مسائل اهم را فدای این مساله مهم کنیم. همیشه مهم باید فدای اهم شود. نه اینکه اهم فدای مهم شود.
این محقق پژوهشگر حوزوی ابراز کرد: ما می گوییم اشکال ندارد، بگذارید فعلا در یک کشور که با عنایت و توفیق خداوند متعال و به برکت مجاهدت علما و شهدا و مردم، اینجا این نظریه در یک مقیاس نسبتا کوچکی  تحقق پیدا کرده است، بگذارید پایه های این محکم باقی بماند، بعد به هر مقدار که توانستیم کشورهای دیگر را نیز تحت تاثیر قرار می دهیم.
استاد مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام گفت: اما اگر قرار باشد بخواهیم بیاییم، صفر تا صد این نظریه را امروز پیاده سازی کنیم، مشکلاتی پیش خواهد آمد که همین مدلی که اینجا تحقق پیدا کرده از بین برود و زیر آب آن را بزنند، فتنه هایی پیش آید که همین یک مدل هم از بین برود.
تابعین کشورهای دیگر، شیعیان، مؤمنین و مسلمینی که تابعیت ایرانی ندارند، نسبت آن ها با ولی فقیه چه می شود؟ یا نسبت ولی فقیه با آن ها چه می شود؟
حجت الاسلام دعائی افزود: در مسائل فقهی، احکام شرعی و فروعات خوب تکلیف روشن است هر کسی باید اعلم را شناسایی کند و از مرجع تقلید خود، تقلید کند. حالا مرجع تقلید می خواهد ایرانی باشد، می خواهد عراقی، پاکستانی یا لبنانی باشد، هر تابعیتی می خواهد داشته باشد. هیچ فرقی نمی کند، آنجا نه قانونی و نه محظوری است.
این محقق و پژوهشگر حوزوی ادامه داد: شما در پاکستان زندگی می کنید و می توانید مرجع تقلیدتان در ایران باشد. در ایران زندگی می کنید و می توانید مرجع تقلیدتان در عراق باشد. کما این که امروز بسیار این اتفاق می افتد؛ بنابراین پس در باب تقلید در احکام شرعی، مساله روشن است. می ماند مسائل سیاسی و اجتماعی، آنجایی که بحث حکومت و حاکم پیش می آید.
وی اظهار کرد: آنجایی که محل، محل ولایت فقیه است. آنجا تکلیف چیست؟ آنجا تکلیف این است که ببینیم به هر مقدار که می توانیم از ولی فقیه تبعیت کنیم؛ وظیفه داریم از ولی فقیه موجود در ایران اسلامی تبعیت کنیم. به همان مقداری که لازم و ضرورت اقتضا می کند، فقط باید محظور را انجام دهیم و مرتکب شویم و بیش از آن جایز نیست.
حجت الاسلام دعائی ابراز کرد: بنده تابعیت غیر ایرانی دارم و کشورم قوانین خودش را دارد، من می خواهم آنجا زندگی و رفت و آمد داشته باشم، با اهالی کشورم، خانواده ام و با دوستانم می خواهم رفت و آمد برقرار کنم، مناسبات را باید آن گونه تنظیم کنم. به اندازه ای که واقعیات و محظورات برای من مانع ایجاد می کند، خوب من از آن اصل عدول می کنم و مرتکب آن کار ممنوع می شوم.

لزوم تبعیت از ولی فقیه
وی افزود: یعنی فرض بفرمایید مثلا ولی فقیه نظرش این است که در حال حاضر همه بروند فلان مکان، اما کشور من به من اجازه نمی دهد، آنجا بروم. من نمی روم و هیچ گناهی را هم مرتکب نشدم. وقتی قوانین کشورم به من اجازه نمی دهد، این کار را انجام دهم. من مجبورم به آن قوانین تن بدهم. اینجا چیزی بر عهده من نیست و من مواخذه نمی شوم. اما به مقداری که تبعیت از ولی فقیه برای من ممکن است، اینجا وظیفه داریم و ملزم هستیم که تابع باشیم و همراهی کنیم. مطالبات رهبری را پاسخ دهیم و پیگیری کنیم و این موارد را طبق آن مقام نظریه پردازی و اصل نظریه، کار را پیش ببریم.
این محقق و پژوهشگر حوزوی ادامه داد: این مشخص است. قاعده کلی نمی توانیم بدهیم، هر کسی مورد به مورد باید شرایط خودش را بررسی کند.
حجت الاسلام دعائی ابراز کرد: اگر برخورد داشته باشید، خود مقام معظم رهبری هم نه در سخنرانی هاشون و نه در دستورات و اوامری که صادر می کنند، داعیه این را ندارند که ما به کشورهای دیگر کار داریم. دقت بفرمایید بلکه بر عکس، اگر در کشور دیگری مرجعی، مجتهدی و عالمی است که مرجع مردم، محل رجوع مردم است و نفوذ دارد و فرد بصیر و صاحب نفوذی است و حرکت و جهت گیری درستی دارد، دائم مردم آن کشور را، به همان عالم ارجاع می دهند.

آیت الله سیستانی، حرکت مردم عراق را جهت دهی و مدیریت می کنند
استاد مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام افزود: نمونه آن نسبت به آیت الله سیستانی در عراق است. رهبر معظم انقلاب سعی می کنند، اظهار نظرشان نسبت به عراق، حداقلی باشد. چرا؟ چون پایه  آیت الله سیستانی آن جا محکم است و یک مرجع تقلید جامع الشرایط کامل، بصیر، دارای مسیر درست آن جا  هست و مردم هم ایشان را قبول دارند. این را هم در ظاهر شما می توانید ملاحظه کنید و هم آن هایی که یک قدری از آن موارد جزئی تر و ریز تر و غیر علنی تر خبر دارند، این را بیان می کنند.
وی اظهار کرد: مردم هم به او مراجعه می کنند و او گره گشایی می کند و مسیر حرکت مردم در کشور عراق را جهت دهی، تنظیم و مدیریت می کند.
این محقق و پژوهشگر حوزوی افزود: خوب چه دلیلی دارد که مثلا رهبر معظم انقلاب بخواهند بیایند در کشور عراق اعمال نفوذ کنند که آن وقت نتیجه آن چه می شود؟ شما فرض بفرمایید در همچین شرایطی مثلا آیت الله خامنه ای بخواهند این چنین کاری را نسبت به عراق و عراقی ها انجام دهند؟ چه اتفاقی می افتد؟
حجت الاسلام دعائی ابراز کرد: در بین مجتهدین ممکن است یک گونه ای اعتراض پیش آید، در بین مراجع عراق ممکن است یک نوع شبهه پیش آید، ممکن است برای مردم عراق شبهات و فتنه های دیگری پیش آید. بعد اصلا کار یک گونه ای گره می خورد که همین مقداری که الان دارد پیش می رود، دیگر پیش نخواهد رفت.
وی اظهار کرد: در جریان  حمله داعش به عراق، اصل فتوایی که باعث شد، نیروهای مقاومت آن جا رقم بخورد و بروند جلوی داعش بایستند، پایه آن فتوای آیت الله سیستانی بود. آیت الله خامنه ای که آنجا نگفتند بروید جلوی داعش بایستید. بله به همان مقداری که ما می توانستیم دخالت کنیم، دخالت کردیم و راهنمایی و مدیریت کردیم و کمک های مستشاری کردیم و برخی کارها را انجام دادیم.

حقانیت حضرت آیت الله خامنه ای
استاد مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام افزود: ولی این که اصل چیست و چه کسی راهبری کند، به اسم چه کسی تمام شود؟ نگاه مردم به چه کسی باشد؟ آیت الله سیستانی در عراق همه کاره هستند. رهبر معظم انقلاب هم هیچ مشکلی با این جریان ندارند؛ بلکه مؤید هم هستند و تشویق می کنند، دائم برای اینکه پایگاه ایشان تقویت شود، تلاش می کنند.
وی اظهار کرد: کشورهای دیگر و کشورهای اسلامی هم به همین گونه است. اقتضای عقل و حکمت، همچنین دین و دیانت و ایمان هم همین است و این خود یکی از نشانه های حقانیت رهبری است.
حجت الاسلام دعائی ابراز کرد: اگر کسی بود که یک قدری خورده شیشه داشت یا ریگ به کفشش بود، خوب چه می گفت، می گفت اسلام که گفته ولی فقیه مرز ندارد، پس آن جا هم باید اعمال نفوذ کنیم، آن وقت خیلی مسائل خراب می شد.
این محقق و پژوهشگر حوزوی افزود: همه چیز به هم می ریخت و همه چیز از بین می رفت. تمام این دستاوردهایی که در طول این سال ها به دست آمده بود، همه آن ها بخاطر یک تشخیص اشتباه از بین می رفت.    
وی اظهار کرد: خود همین نوع نگاه و نوع برخوردی که ما امروز می بینیم نظام جمهوری اسلامی و ولی فقیهی که در ایران است، نسبت به این مساله مرز بندی های جغرافیایی و بقیه مسلمانان و مؤمنین و مؤمنان دارد، خود همین یکی از نشانه های حقانیت این تشکیلات و این فردی است که در ایران به عنوان ولی فقیه حاکم است. 

 
کتاب حکیمانه ترین حکومت؛ کاوشی در نطریه ولایت فقه
وی گفت: آیت الله مصباح یزدی کتابی نوشتند به عنوان «حکیمانه ترین حکومت؛ کاوشی در نظریه ولایت فقیه».  ایشان در زمینه بحث ولایت فقیه تالیف زیاد دارند. شاید به جرات بتوانیم بگوییم بیش ترین تلاش در عرصه اثبات نظریه ولایت فقیه بعد از انقلاب توسط ایشان صورت گرفته است.
حجت الاسلام دعائی افزود: هیچ کدام از علمای ما به اندازه ایشان، برای اینکه این نظریه اثبات شود و شبهات آن پاسخ داده شود، تلاش علمی نکردند.
این محقق پژوهشگر حوزوی ابراز کرد: این کتاب را حتما مراجعه کنید. تقریبا ایشان، همه شبهات مهم بحث ولایت فقیه را در این کتاب به شکل روان و ساده پاسخ دادند. مطلب عمیق علمی را با بیان و قلم روان توضیح دادند و شبهات را حل کردند، این توضیحاتی که عرض کردیم، ایشان مفصلش را اینجا عرض کردند.
استاد مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام افزود: ایشان در ارتباط با همین مساله ای که آخر به آن رسیدیم، که ما محظور داریم، مشکلاتی است و ما نمی توانیم آن طرح اصلی خود را پیاده کنیم، بنابراین چکار کنیم؟ در مورد این که چکار کنیم ایشان یک پیشنهاد جدیدی دارند که ابتکار ایشان است و کس دیگری به این حرف اشاره نکرده است.  
وی گفت: شما هم احتمالا نشنیده اید. ایشان می گویند ما در جهان امروز که نمی توانیم آن نظریه اصلی خودمان را پیاده سازی کنیم. نظریه اصلی ما چه بود؟ حکومت جهانی بود.  یک ولی فقیه برای همه مسلمین باشد. یک حکومت واحد و اسم آن دارالاسلام باشد و همه مسلمین هم تابع آن یک نفر باشند. هر کسی هم صلاحیت او بیشتر است، این مقام ولایت فقیه را به او بدهیم. حالا که نمی توانیم این را پیاده کنیم، چه کار کنیم؟
این محقق پژوهشگر حوزوی ابراز کرد: این چیزی که اکنون است این است که ما یک حکومتی در ایران داریم، بقیه کشورها هم حکومت خودشان را دارند. حالا در بعضی جاها علمایی هستند و در بعضی جاها هیچ عالم شاخصی وجود ندارد.

نظر آیت الله مصباح یزدی؛ طرح تشکیل فدراسیون اسلامی
حجت الاسلام دعائی افزود: ایشان یک پیشنهادی دارند و می گویند ما باید سعی کنیم این را عملیاتی کنیم، پیشنهاد ایشان فدراسیون است. پیشنهاد ایشان طرح تشکیل فدراسیون اسلامی است.
استاد مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام افزود: ایشان می گویند یک مدل از مدل های حکومتی امروز در مکاتب سیاسی و نظام های سیاسی عالم مطرح است تحت عنوان مدل حکومتی فدرال. این چیست؟ خیلی خلاصه اگر بخواهیم حکومت فدرال را توضیح بدهیم، حکومت فدرال متشکل است از یک حکومت مرکزی به اضافه چند حکومت محلی.
وی گفت: مدیریت کلان این فدراسیون، تصویب آن راهبردهای کلی، جهت گیری های اساسی، سیاست های کلی بر عهده کیست؟ بر عهده حکومت مرکزی است.

اتحاد کشورهای اسلامی در قالب فدراسیون اسلامی
حجت الاسلام دعائی افزود: آیت الله مصباح یزدی می گویند، ما امروز می توانیم به سمت تشکیل یک فدارسیون اسلامی حرکت کنیم. چگونه می توانیم حرکت کنیم؟ بگوییم مجموعه کشورهای اسلامی که در سرتاسر عالم است، اینها بیایند با هم اتحادی در قالب یک فدراسیون تشکیل دهند، نه در قالب یک کشور  که بعد لازمه اش این باشد که آن کشورها از بین بروند و مرزها از بین برود، خیر؛ بلکه در قالب یک فدراسیون اسلامی باشند.  
این محقق و پژوهشگر حوزوی افزود: همین مرزها و حکومت هایی که الان است با همان چهارچوب و ساختار، با همان نیروها پابرجا باشند. منتهی اینها بیایند عضو یک فدراسیون اسلامی بشوند که آن فدراسیون که یک حکومت مرکزی دارد، فرض بفرمایید حکومت ایران به مدیریت ولی فقیه حاضر در کشور ایران.
وی اظهار کرد: زیر مجموعه این حکومت مرکزی، ما حکومت های محلی داریم که آن حکومت های محلی رؤسا و سازکار خودشان را دارند. اقتضائات آن منطقه را به همان کیفیتی که اکنون است، در آن رعایت می کنند. مرزبندی ها و قوانین آن به همان گونه است. فقط در سیاست های کلی، چهارچوب های اساسی و جهت گیری های کلان تابع حکومت مرکزی است.
استاد مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام افزود: آیت الله مصباح می فرمایند ما می توانیم به این سمت حرکت کنیم. آن طرح اصلی که یک کشور واحد بایک حاکم واحد است، آن انشالله وقتی که ظهور اتفاق افتاد و امام زمان(عج) تشریف آوردند، آن طرح عملیاتی خواهد شد.
این محقق و پژوهشگر حوزوی ابراز کرد: تا قبل از آن، چیزی که برای ما مقدور است و با واقعیت منطبق است و ما می توانیم به سمت آن حرکت کنیم، آن را اگر بخواهیم در قالب و به زبان امروز بیانش کنیم، حکومت فدرال، متشکل از یک حکومت مرکزی، به علاوه چند حکومت محلی است.
وی گفت: کتاب حکیمانه ترین حکومت؛ کاوشی در نظریه ولایت فقیه را حتما تهیه بفرمایید، اگر دغدغه بحث ولایت فقیه را دارید و اگر دلتان می خواهد که نسبت به این مساله بیشتر و عمیق تر بدانید، این کتاب بهترین منبع برای مراجعه و استفاده کردن است.  
حجت الاسلام دعائی افزود: کتاب، کتاب بسیار زیبایی است. قلم ساده وروان دارند. در عین اینکه مطالب عمیق است، اما بیان ساده و روانی دارد.

چگونه کشورهای اسلامی دور هم جمع شوند و تصمیم بگیرند؟
وی در پاسخ به این پرسش که چگونه کشورهای اسلامی دور هم جمع شوند و تصمیم بگیرند، گفت: عراق خود، یک حکومت محلی است. امروز که خیلی با هم جمع می شویم. الان در کنفرانس وحدت اسلامی مگر با هم جمع نمی شوند؟ کنفرانس هایی است که علما و نخبگان کشورهای اسلامی دور هم جمع می شوند. من این گونه جمع شدن را عرض نکردم که مشکل نیست.
حجت الاسلام دعائی افزود: جمع شدنی که ما بخواهیم بگوییم ساز و کار قانونی پیدا کند و رای گیری شود، این امکان پذیر نیست. چون می خواهیم مجلس خبرگان تشکیل بدهیم. اگر بگوییم، مردم هر منطقه ای به یک مجتهدی رای بدهند، آن مجتهد بیاید بعد یک مجلسی تشکیل شود و آن مجلس بخواهد ولی فقیه انتخاب کند و آن ولی فقیه همه مسلمین شود. من این را عرض کردم، شدنی نیست.
این محقق و پژوهشگر حوزوی ابراز کرد: درست شد؟ این واقعا هم شدنی نیست. چطور می خواهیم این کار را انجام دهیم؟ فرض بفرمایید ما انتخاب کردیم، مجلس خبرگان تشکیل شد، آن قسمت انتخاب ولی فقیه و بعد اینکه ولی فقیه بشود حاکم همه مسلمین، آن قسمت خیلی امکان پذیر نیست.  
استاد مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام افزود: فرض کنید آن قسمت اول آن را درست کردید، قسمت دوم آن اصلا در شرایط فعلی امکان وقوع ندارد.
این محقق و پژوهشگر حوزوی ابراز کرد: من به عنوان پیشنهادی که ایشان مطرح کردند، طرح کردم. نخبگان جوامع اسلامی باید هم و غم آن ها این باشد که به سمت وحدت حرکت کنند، ما نباید نقطه ایده آل را از خاطر ببریم. بعضی اوقات ما به اندازه ای درگیر این روزمرگی ها و واقعیت های موجود می شویم که آرمان ها و ایده آل ها را از یاد می بریم، این اتفاق نباید بیفتد.
استاد مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام افزود: ما باید آن قله، جلوی چشم هایمان باشد و به هر مقداری که می توانیم به سمت آن قله حرکت کنیم./502/1309/ر