vasael.ir

به گزارش سرویس مکتب دفاعی پایگاه اطلاع رسانی وسائل، حجت الاسلام والمسلمین مجتبی الهی خراسانی، استاد خارج فقه حوزه علمیه خراسان در هفتمین‌ جلسه درس‌ خارج ‌فقه ‌امر به معروف و نهی‌ از منکر با‌‌ رویکرد تربیتی،حکومتی به تبیین بحث «مفهوم شناسی واژه معروف نزد علماء عامه» پرداخت.

استاد عالی حوزه علمیه خراسان ذکر کرد : آنچه بهتر به نظر می‌رسد،معرفی امر و نهی و معروف و منکر می‌باشد و سپس به شکلی یک پارچه و منسجم اصل حکم وجوب یا استحباب و... در امر به معروف و نهی از منکر و تمایز آن با احکام دیگر و حتی قلمرو آن به شکلی راحت تر بررسی شود. لذا از مفهوم شناسی شروع می‌کنیم و از آنجا که معروف  و منکر متعلق امر و نهی هستند ابتدا آنها را معرفی می‌کنیم.

 خلاصه درس گذشته

حجت الاسلام والمسلمین الهی خراسانی به رویکردهای ششگانه در استنباط فقهی اشاره کرد.

خلاصه درس امروز

حجت الاسلام والمسلمین الهی خراسانی درجلسه امروز به تعریف لغوی واصطلاحی «معروف» نزد عامه و توضیح آن پرداختند.

تقریر درس در ذیل تقدیم شما خواننده گرامی می شود.

 بسم الله الرّحمن الرّحیم

مفهوم شناسی امر به معروف و نهی از منکر

استاد عالی حوزه علمیه خراسان فرمودند؛قبل از شروع بحث نیاز به ذکر 2 تذکر میباشد :

1-آنچه که مرسوم است این است که ابتدا حکم امر به معروف و نهی از منکر را بیان میکنند و سپس به بیان موضوع و متعلق حکم میپردازند اما آنچه بهتر به نظر میرسد شناختن و معرفی متعلق حکم میباشد و سپس به شکلی یک پارچه و منسجم اصل حکم و تمایز آن با احکام دیگر وحتی قلمرو آن به شکلی راحت تر بررسی شود لذا از مفهوم شناسی شروع میکنیم .

2-از آنجا که معروف  ومنکر متعلق امر و نهی هستند به همان دلایل فوق ابتدا انها را معرفی میکنیم

حجت الاسلام والمسلمین الهی خراسانی در دو مقام وارد بحث شدند؛

مقام اول بحث لغوی و معنای لغوی و مستعمل فیه کلمه ((معروف)):

1-لسان العرب :عرفان به معنی علم آمده است و رجل عروف یعنی عارف {ای :یعرف الامور و لاینکر احدا رآه مرة والهاءللمبالغة ...}و عریف و عارف ای العیم و العالم

و امر عریف یعنی معروف،و عریف القوم ای سیدهم لمعرفته بسیاسة القوم ،و العارف و العروف والعروفة به معنی صابر و صبور نیز آمده است  ودر انتهاء آورده است که :والمعروف ضد المنکر والعرف ضد النکر والمعروف و العارفة خلاف المنکر....پس معروف یعنی آشنا

2-تاج العروس:معروف یعنی شناسایی شیء با تفکر و لذا اخص از علم است ولذا ضد معرفت انکار است در حالیکه ضد علم ،جهل میابشد و برهمین اساس نمیگوئیم علم به خداوند داریم بلکه میگوئیم معرفت نسبت به او داریم چراکه معرفت بشر نسبت به خداوند با تفکر در آثار است نه شناخت ذات واز طرف مقابل نسبت به خداوند میگوئیم او علم به موجودات دارد نه معرفت .

3-قاموس المحیط:معروف ضد منکراست وعارف و عروف به معنای صبور و عرف به معنای جود است

4-صحاح للجوهری:عرف به مطلق ریح گفته میشود یقال ما اطیب عرفه...معروف ضد منکر و عرف ضد نکر میباشد.

ویکی از معانی «تعریف» معنی« اعلان» نیز آمده است.

مقام دوم معنای اصطلاحی:

استاد عالی حوزه علمیه خراسان فرمودند؛از آنجاکه لغت شناسان ،مسلمانند و مفاهیم اسلامی را در نظر داشته‌اند،لذا فقط‌ معنای لغوی در عرف عرب را مد نظر ندشته‌اند،بلکه به دنبال معنای دینی و اصطلاح اسلامی نیز بوده‌اند، باتوجه به این مطلب می‌توان گفت از تعاریف اهل لغت در معنای اصطلاحی نیزباید بهره برد وآنها را منحصر در بیان معنای لغت ندانست :

1-لسان العرب :المعروف اسم جامع لکل ما عرف لطاعة الله و التقرب الیه والاحسان الی الناس و کل ما ندب الیه الشرع ونهی عنه من المحسنات والمقبحات

2-ابن اثیر در النهایة  :همان چیزی را که در لسان العرب آمده گفته است و احتمالا صاحب لسان العرب این تعریف را از او گرفته باشد.

3-طبری در جامع البیان :المعروف ای:الایمان بالله ورسوله والعمل بشرایعه

4-فخررازی در تفسیر کبیر :نسب الی ابن عباس بان المعروف:توحیدالله والتصدیق بنبوة محمد(ص)و...

5-غفال شافعی :المعروف ای الدین الحق والایمان بالتوحید والنبوة

6-فی تفسیر السعدی:المعروف ای التوحید

7-فی تفسیرالنسفی :المعروف ای الایمان وسایرالابواب البر

تا به اینجا اکثر تعاریف مربوط به ایمان وعمل جوانحی بود نه جوارحی ولی از این به بعد کم کم سیر بحث به اعمال جوارحی نیز سوق داده میشود:

8-قرطبی در الجامع لاحکام القرآن وشوکتی در فتح القریب:المعروف ای اتباع النبی(ص)

9-فی تفسیر السعدی:المعروف ما عرف حسنه شرعا و عقلا

10-ابن المفلح:المعروف ای کل ما امر به شرعا

11-بیانونی:المعروف هو کل ما عرف فی الشرع من خیر وطاعة مندوبا کان او واجبا وسمی معروفا لان العقول السلیمة تعرفه

12-ابوجعفر طبری فی جامع البیان :واصل المعروف کل ما کان معروفا ففعله مستحسن غیر مستقبح فی اهل الایمان بالله وانما سمی الطاعة الله معروفا لانه مما یعرفه اهل الایمان ولایستنکرون فعله

13-عبدالمعز عبد الستار:المعروف اسم لکل ما امر به الشرع من قول او عمل او اعتقاد

14-محمد ابو فارس:المعروف ،کل اعتقاد او عمل او قول او اشارة اقرها الشارع الحکیم وامربها علی نحو الوجوب او الندب والتوحید والایمان للکتب و الرسل والیوم الآخر و الجنة والنار و الصراط والحوض و غیرها من العقائد تعتبر معروفاوالصلوة والصوم والزکوة والحج والصدقة تدخل ضمن دائرة المعروف وقول کلمة الحق والامر بالواجبات الدینیة والنهی عن المحرمات یدخل فی دائرة المعروف

15-غالب احمد عیسی :المعروف کل ما عرف من الشرع الاسلامی قبوله و استحسانه و ندبنا و حصنا الی فعله والتمسک به

16-عبد القادر عودة در کتاب التشریع الجنایی الاسلامی:کل قول او فعل ینبغی قوله او فعله طبقا لنصوص الشریعة الاسلامیة ومبادئهاالعامة وروحها کالتخلق بالاخلاق الفاضلة و....واقامة المعاقد و....والدعوة لرای الشوری و....

17-قرشی :کل فعل او قول او قصد حسن شرعا

120/903/د