vasael.ir

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر پایگاه وسائل در مشهد، امام حسین(ع) تمام هستی خود را برای خدا داد و خدا هم دل ها را به سمت او جذب کرد و چه زیبا پیامبر اکرم(ص) فرمودند که «إِنَّ لِقَتْلِ الْحُسَیْنِ حَرَارَةً فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ لَا تَبْرُدُ أَبَداً، همانا از شهادت حسین آتشى در قلب مؤمنان افروخته شود که هرگز سردى و خاموشى نمى ‏پذیرد.».
به همین خاطر است که بعد از گذشت هزار سال از واقعه عاشورا، هنوز یاد امام حسین(ع) و شهدای کربلا زنده است و مسلمانان در اربعین حسینی، همچون سال های گذشته، حماسه ای دیگر خلق کردند و عالم را حیران و شگفت زده کردند. 
تبیین فلسفه عزاداری امام حسین(ع) و عزداری شایسته اباعبدالله و اینکه وظیفه حاکمیت در قبال مراسمات عزاداری چیست و آیا اصولا نظارتی باید صورت گیرد یا خیر؟ مباحثی است که بررسی و پژوهش در این موارد ضروری است.
بر همین اساس در نشست نقش و جایگاه حکومت اسلامی در برپایی مجالس عزاداری که با حضور خانم پارسایی، مدیر مدرسه علمیه حضرت زینب(س) مشهد و خانم التفاتی، معاون پژوهش مدرسه علمیه حضرت زینب(س) مشهد و خانم ها عزیزی، مسئول هسته علمی مدرسه علمیه حضرت زینب(س) مشهد و محسنی استاد حوزه علمیه خواهران مشهد برگزار شد، فلسفه عزاداری بر امام حسین(ع) و جایگاه حکومت در این مساله را مورد بحث و بررسی قرار دادیم.
ضمن سپاس از اساتید گرانقدر، بخش نخست این گفت و گو را تقدیم خوانندگان می کنیم.

وسائل _ فلسفه عزاداری بر اباعبدالله(ع) آن هم پس از هزار و اندی سال از گذشت کربلا چیست؟
خانم پارسایی: عزاداری، بیانگر پیوند و دوستی شیعیان با اولیای دین و ائمه معصومین (علیهم السلام) است. عزاداری با دستور و تأکید و توصیه پیامبر خدا (صلّی اللّه علیه وآله) و امامان شکل گرفته است و به تدریج در  میان مسلمانان به صورت یک «سنّت دینی» درآمده است.
وی به جایگاه و عظمت شخصیت والای امام حسین(ع) اشاره کرد و گفت: امام سجاد (علیه السلام) می فرمایند: «تزهر أرض کربلا یوم القیامة کالکوکب الدرى و تنادى انا ارض الله المقدسة الطیبة المبارکة التى تضمنت سیدالشهداء و سید شباب اهل الجنة، زمین کربلا در روز رستاخیز، چون ستاره مرواریدى مى‏درخشد و ندا مى‏دهد که من زمین مقدس خدایم، زمین پاک و مبارکى که پیشواى شهیدان و سالار جوانان بهشت را در بر گرفته است.».
عزاداری برای امام حسین( علیه السلام ) آثار و برکات فراوانی دارد؛ چرا که  هم باعث ماندگاری نام اباعبدالله و  قیام ایشان است و هم پیوند عاطفی میان عزاداران و پیشوایان حق ایجاد می کند و هم نوعی روح مبارزه با ستم را در مردم احیا می کند.
بزرگداشت قیام عاشورا، ضامن سعادت شیعه است
وی با تصریح به این که قیام عاشورا درسی برای همیشه تاریخ و همه انسان ها است، ادامه داد: بزرگداشت قیام عاشورا و همدلی و همراهی با آن نیز تضمین کننده سعادت شیعه و مسلمانان متعهّد در همه زمان هاست.

وسائل _ آیا اهل سنت نیز سابقه ای در عزاداری بر اباعبدالله دارند؟
خانم محسنی گفت: بله، با بررسی اسناد تاریخی به آن می رسیم که عزاداری بر اباعبدالله الحسین(علیه السلام) مختص شیعه نبوده است بلکه اهل سنت هم اقدام به این کار می کردند. عالمان اهل سنت، در مظلومیت امام حسین (علیه ‏السلام) سخن می‏گفتند.
آثار علمای اهل سنت، طی چهارده قرن، درباره‏ اهل بیت (علیهم‏السلام) زیاد است. بسیاری از این آثار درباره‏ فضائل و مناقب اهل بیت، به ویژه امیرمؤمنان و برخی نیز آثاری تاریخی پیرامون زندگی آن بزرگواران است.
عزاداری برای ابا عبدالله(ع) در هند و پاکستان
بسیاری از شاعران اهل سنت اشعاری در وصف امام حسین (علیه‏السلام) و حادثه‏ عاشورا سروده‏اند که جالب توجه است.
نکته قابل توجه این است که امروزه در هند و پاکستان عزاداری امام حسین (علیه‏السلام) به طور مشترک یا حتی مستقل میان شیعیان و سنیان برگزار می‏شود.

وسائل _ بررسی مبنایی فقهی برپایی دهه های مختلف عزاداری که جدیدا هر روز بر تعداد آن افزوده می شود و نقش حکومت در مواجهه با اینگونه موارد شعایر به چه معناست و آیا برپایی عزا از شعایر است. چرا؟
خانم التفاتی بیان کرد: در ابتدا باید معنای شعائر مشخص شود «شعائر»، جمع «شعیره» به معنای علامت و نشانه آمده است و در اصطلاح به هر مکان و علامتی که برای عبادت باشد و انسان را به یاد خدا بیاندازد، جزء شعایر اسلامی محسوب می شود.
وی افزود: با توجه به تعریف شعائر می توان گفت که عزاداری برای اولیا الله جزء شعائر شمرده می شود زیرا آنان در مسیر حق و حقیقت و بندگی خداوند قرار داشتند و عزای آنها هم یادآور راه و مسیر آنان است و انسان را به یاد خدا می اندازد و تجربه هم ثابت کرده است که یکی از ارکان ماندگاری و حفظ اسلام همین عزاداری هایی است که برای پیشوایان دین و اولیاالله برپا می شود.
عزاداری آنگونه برگزار شود که از ماهیت اصلی خود دور نشود
خانم پارسایی این نکته را متذکر شد که البته اعتدال در همه چیز باید رعایت شود و باید از افراط و تفریط دوری کرد. عزاداری ها هم باید آنگونه برگزار شود که از ماهیت اصلی خود دور نشود. آنچه که الان در جامعه به عنوان دهه های مختلف رواج دارد بحث قابل تاملی است چون برگزاری عزاداری در قالب دهه، استناد تاریخی و روایی ندارد مگر آن دسته از روایاتی که به همراهی با خاندان وحی اشاره دارد به عنوان نمونه امام صادق (علیه السلام) می فرمایند «شیعتنا خلقوا من فاضل طینتنا یحزنون بحزننا و یفرحون بفرحنا»
از همین روایت هم پرهیز از افراط در عزاداری ها نیز فهمیده می شود چرا که در اسلام موقعیت های شادی فراوانی هم دارد که باید به آن توجه کرد و آنها را هم به منزله شعائر اسلامی دانست که گرامیداشت آن ها لازم است.

وسائل _ سبک عزاداری اسلامی چیست و اهل بیت چگونه عزاداری می کردند؟
خانم التفاتی گفت: آنچه که از سیره ائمه اطهار (علیهم السلام) بر می آید این است که عزاداری این بزرگواران بر اباعبدالله الحسین (علیه اسلام)  به صورت برگزاری مجالس عزاداری، نوحه ، مرثیه خوانی، گریه، اظهار حزن و اندوه در رفتار و گفتار و ظاهر بوده است.
وی ابراز کرد: زید شحام می¬ گوید همراه جماعتی از اهل کوفه در خدمت امام صادق (علیه السّلام) بودیم یکی از شعرای عرب به نام جعفر بن عفان وارد شد آن حضرت او را احترام نموده و در نزدیک خود جای داد، آن گاه فرمود: «ای جعفر! او عرض کرد: لبیک، حضرت فرمود: به من گفته¬ اند تو اشعار نیکی درباره امام حسین (علیه السّلام) سروده ¬ای؟ عرض کرد: آری. حضرت فرمود: اشعارت را بخوان. او شعر می ¬خواند و امام و اطرافیان می¬ گریستند به گونه¬ ای که قطرات اشک بر صورت و محاسن آن حضرت جاری بود سپس امام فرمود:«یا جعفر والله لقد شهدت ملائکة الله المقرّبین هاهنا یسمعون قولک فی الحسین و لقد بکوا کما بکینا او اکثر....، ای جعفر فرشتگانی الهی در این مجلس حاضر شدند و شعرت را شنیدند و گریه کردند همان گونه که ما گریه کردیم بلکه بیش از ما گریستند….».
با فرا رسیدن محرم، حزن و اندوه سراسر وجود ائمه معصومین(ع) را فرا می گرفت
خانم عزیزی افزود: امام رضا (علیه السّلام) فرمودند:«با فرا رسیدن ماه محرم پدرم موسی بن جعفر (علیه السّلام) با چهره خندان دیده نمی¬ شد و حزن و اندوه سراسر وجودش را فرا می¬ گرفت تا روز دهم فرا می¬ رسید آن روز روز مصیبت، اندوه و گریه آن حضرت بود.».
مسئول هسته علمی مدرسه علمیه حضرت زینب(س) مشهد ابراز کرد: امام رضا (علیه السلام) فرمودند: یا دِعْبِلُ! اُحِبُّ اَنْ تُنْشِدَنی شِعْراً فَاِنَّ هذِهِ الا یامَ اَیامُ حُزْنٍ کانتْ عَلَینا اَهْلِ الْبَیتِ علیهم السّلام، ای دعبل! دوست دارم که برایم شعری بسرایی و بخوانی، چرا که این روزها (ایام عاشورا) روز اندوه و غمی است که بر ما خاندان رفته است.
خانم محسنی در تکمله این مباحث، خاطرنشان کرد: علاوه بر اینها، موارد دیگری هم در تاریخ گزارش شده است که ائمه اطهار (علیهم السلام) در برابر برخی از عزاداری ها سکوت کردند که در واقع تایید امام را می رساند، مثلا دختران و خواهران امام حسین (علیه السّلام) سینه -زنی نموده، صورت خراشیدند و گریبان چاک زدند و اظهار حزن و اندوه نمودند و امام معصوم امام زین العابدین (علیه السّلام) بر این کارها شاهد بوده و تائید کرده ¬اند.
این استاد مدرسه علمیه حضرت زینب(س) مشهد افزود: روایتی دیگر از امام صادق (علیه السلام) وارد شده است که ایشان به ابوهارون مکفوف می¬ فرمایند:  «در سوگ سید الشهداء (علیه السّلام) همان¬ گونه که برای خودتان شعر می¬ خوانید، بخوان.».
وی خاطرنشان کرد: از این روایت استفاده می کنند بر این که عزاداری های سنتی که مخالف موازین دینی نباشد نیز مورد تایید ائمه اطهار(علیهم السلام) است.

عزاداری سنتی مردم را به دین نزدیک می کند
خانم پارسایی به نظر رهبر معظم انقلاب درباره عزاداری اشاره کرد و گفت: مقام معظم رهبری در این باره می فرمایند: «عزاداری های سنتی مردم را به دین نزدیک می کند، این است که امام خمینی (رحمه الله) می فرمودند عزاداری سنتی بکنید. در مجالس عزاداری نشستن، روضه خواندن، گریه کردن، بر سر و سینه زدن، مواکب عزا به راه انداختن، این دسته¬ جات عزاداری، این¬ ها همان چیزهایی است که عواطف را نسبت به خاندان پیغمبر پرجوش می ¬کند.
مدیر مدرسه علمیه حضرت زینب(س) مشهد با بیان این که توصیه های امامان بر عزاداری امام حسین (علیه السلام) و دعاهای ایشان در حق عزاداران نیز نوعی از شیوه های عزاداری را تایید می کند، به نمونه ای اشاره کرد و افزود: مالک جهنی می¬ گوید امام باقر (علیه السّلام) درباره روز عاشورا فرمود:«در روز عاشورا برای امام حسین (علیه السّلام) زاری کرده و بگریید و اهل خانه را هم امر به گریستن بر آن حضرت کنید، در خانه خود برای حضرت مجلس عزا بر پا کرده و داغ خویش را ابراز کنید و ضمن دیدار و ملاقات همدیگر برآن حضرت گریه کنید و یکدیگر را در داغ امام حسین (علیه السّلام) تعزیت دهید و هرکس این عمل را انجام دهد برای او در نزد خدا ثواب دو هزار حج و عمره و جهاد در رکاب رسول خدا و امامان هدایت گر را ضمانت می¬ کنم.»
وی ادامه داد: امام صادق (علیه السّلام) بر سجّاده خود نشسته و بر زائران و سوگواران اهل بیت (علیهم السّلام)، چنین دعا  می ¬کرد و می ¬فرمود: «اللّهم ...و ارحم تلک الاعین الّتی جرت دموعها رحمة لنا و ارحم تلک القلوب الّتی جزعت و احترقت لنا و ارحم الّصرخة الّتی کانت لنا، خدایا ...آن دیدگان را که اشک ¬هایش در راه ترحّم و عاطفه برما جاری شده و دل ¬هایی را که به خاطر ما نالان گشته و سوخته و آن فریادها و ناله¬ هایی را که در راه ما بوده است، مورد رحمت قرار بده.».
امام صادق (علیه السّلام) همچنین در جایی دیگر فرمود:«کلّ الجزع و البکاء مکروه سوی الجزع و البکاء علی الحسین (علیه السلام)، هر جزع و گریه ای مکروه است، مگر جزع و گریه بر حسین(علیه السلام).»./1309/404/ص

 ادامه دارد