به گزارش پایگاه اطلاع رسانی فقه حکومتی، خانم علاسوند، عضو هیئت علمی مرکز مطالعات زنان، در کارگاه آموزشی زن و خانواده که در مدرسه علمیه اسلام شناسی حضرت زهرا(س) مشهد برگزار شد به بررسی مباحث مربوط به شهادت دادن زن ، نظریه تناسب، ، علت تفاوت دیه زن و مرد و نظریه مکملیت از دیدگاه اسلام پرداخت.
عضو هیئت علمی مرکز مطالعات زنان گفت: ما در مباحث قرآن کریم معتقدیم قرآن بطن در بطن معنا دارد و چون از منبع وحی، علم، عقلانیت و علم لدنی تغذیه شده است، علم بشری به این راحتی این مفاهیم را درک نمی کند و نیاز به زمان دارد، هر اندازه زمان جلوتر می رود امتیازات این مساله بیشتر مشخص می شود.
کارشناس حوزه زن و خانواده افزود: زمانی که شما می خواهید منبع قرآنی را تبیین کنید، ابتدا تفسیر می کنید و احتمالا روایت را برای تبیین آن می آورید، بعد تاییداتی از علوم جدید می آورید.
این استاد حوزه و دانشگاه ابراز کرد: دانش بشری با مرور زمان که رشد می کند، اثر احکام را مشخص می کند.
وی گفت: در قرآن کریم بیان شده هرکس زیاد دنبال زیور و زینت باشد، از نظر ذهنی و عقلی رشد نمی کند .
بر مبنای مکتب تشیع، احکام تابع مصالح و مفاسد هستند
این استاد حوزه و دانشگاه گفت: مکتب شیعه امامیه معتقد به این مساله می باشد که احکام تابع مصالح و مفاسد است هرجا حکم قطعی مطرح شد ملاکی هم برایش وجود دارد. این حکم وجود دارد که که شهادت زن در قتل موجبِ قصاص پذیرفته نیست. در مواقعی هم تنها شهادت زنان پذیرفته است مانند تولد بچه. مواقعی هم شهادت زنان پذیرفته نیست مانند رویت هلال اول ماه.
علاسوند گفت: این امر هرگز مساله ای نیست که اگر زن نتوانست در این زمینه شهادت بدهد ضعفی برایش محسوب شود.
وی افزود: خانم هلن فیشر که نویسنده کتاب است بیان می کند دید مرد طولی است و زن نگاهش منتشر و عرضی است . چون احتمال خطا در رویت هلال برای زن زیاد است، به خاطر همین شهادتش در استهلال پذیرفته نیست. در قتل موجب قصاص هم که گفته شده شهادت زن پذیرفته نیست به این دلیل است که زن بعضی مسائل ها را نبیند و ذهنش را درگیر نکند و ممکن است تحت تاثیر شرایط قرار بگیرد و متوجه نشود.
در موارد متعددی ملاک حکم مشخص شده است
عضو هیئت علمی مرکز مطالعات زنان گفت: موارد متعددی نام می برم که ملاک حکم مشخص شده است، کسی می گفت من غده ای در گلویم هست که خدا کند سرطان نباشد و می گفت از طریق ویروس گربه من درگیر این بیماری شدم. دین اسلام بیان کرده که موی گربه نجس است؛ به همین دلیل است که ما نباید وارد زندگی کنیم. سگ نیز نجس است و نباید در متن زندگی بیاید.
علاسوند افزود: دانشمندان غربی در ارتباط با نگهداری حیوانات خانگی بیان می کنند اگر می خواهید ویروس حیوانات خانگی را از بین ببرید باید روزی 25مرتبه منزلتان را جارو برقی کنید. امکان دارد بعضی می گویند آن ها مریض نمی شوند، باید بگوییم کی گفته آن ها مریض نمی شوند؟
این استاد حوزه و دانشگاه با تاکید بر این که اطلاعات علمی خود را بالا ببرید، افزود: در رابطه با پدیده جمعیت شناختی، آلمان و فرانسه و دیگر کشورها مشکل دارند. من آلمان که بودم، نگران رشد منفی جمعیت خود هستند.
وی افزود: آنها در مورد این قضیه مطالعات زیادی داشتند و به این نتیجه رسیدندکه افغان ها قوای بدنی قوی تر و سالم تری نسبت به ایرانی ها دارند، به همین دلیل به سمت ازدواج آلمان ها با افغان ها رفتند و گرنه راهی برای ازدیاد جمعیت ندارند.
این استاد حوزه و دانشگاه ابراز کرد: من جلسه پیش کتابی به شما معرفی کردم بنام جنگ علیه خانواده نوشته ویلیام گاردنر که برای کارهای فرهنگی و شروع کار پژوهشی خوب است. کتاب شیرینی است که از خواندن آن اذیت نمی شوید. نویسنده کتاب در کانادا زندگی می کند و گزارش مفصلی از وضعیت جامعه کانادا می دهد.
علاسوند افزود: اندام های فیزیولوژیک را اندام های مشترک می گویند. علم بیولوژی یعنی تفاوت های زیستی که منشا هورمونی دارد.
تفاوت های زن و مرد، پایه بسیاری از مباحث حقوقی قرار می گیرند
عضو هیئت علمی مرکز مطالعات زنان گفت: بحث تفاوت زن و مرد قابل انکار نیست. منشا بسیاری از تفاوت های رفتاری زن و مرد در مغز است. تفاوت ها از این نظر مهم است که پایه بسیاری از مباحث تفاوت حقوقی قرار می گیرند.
کارشناس حوزه زن و خانواده افزود: اگر بگویند مباحث حقوق 10 درصد است، برای توجیه همین ده درصد، نیاز به بحث تفاوت هاست. تفاوت ها مهم است چون ساخت حقوقی ما را تبیین می کند. فردی که اندیشه فمنیستی داشت می گفت اگر نظریه تفاوت ها را از علما و فقها بگیرند هیج چپز دیگر ندارند که تفاوت حقوقی را ثابت کنند.
علاسوند افزود: ما در هر حال باید تعبدی عمل کنیم، اما برای اغنا کردن، تفاوت های طبیعی مهم است.
عضو هیئت علمی مرکز مطالعات زنان به نظری تناسب اشاره کرد و گفت: در این نظریه حقوق و تکالیف زنان متناسب با آن هاست و تکوین و تشریع با هم همراهند، تشریع در بستر تکوین است.
دیدگاه علامه طباطبایی در حقوق و نظام فقهی
وی افزود: علامه طباطبایی رحمه الله علیه می فرمودند:حقوق و نظام فقهی یا مستقیما یا بالاخره به امر طبیعی بر می گردد. اصل در قرائت علامه طباطبایی و فقها، نظام فقهی است.
علاسوند ابراز کرد: ما اشعری نیستیم، اشعری ها می گویند: شارع هرکاری انجام دهد، درست است، اما ما می گوییم شارع ملاک دارد و براساس آن می گوید مساله ای واجب، حرام یا مستحب، مباح است. علامه طباطبایی معتقد هستند که احکام ملاک دارند و ملاک های احکام در طبایع الاشخاص هستند.
این استاد حوزه و دانشگاه ابراز کرد: علامه می فرمودند احکام ملاک دارد به طور مثال کافر نجس است و سگ هم نجس است، اما آیا طبیعت الشی این دو یکی است؟خیر ملاکش فرق دارد.
وی افزود: گاهی ملاکی اجتماعی است. به طور نمونه گفته اند کفار نجس هستند و نزدیک آن ها نشویم، چرا؟ شاید به این علت که کفار بر مسلمان ها مسلط نشوند. یعنی ممکن است یک ملاک اجتماعی هم وجود داشته باشد.
این استاد حوزه و دانشگاه ابراز کرد: گاهی ملاک حکمی، حکم دیگر است. اینطور نبوده است که شب بخوابند و بگویند این احکام است. همه ملاک های احکام به فطرت برمی گردد. حالا آن ملاک چیست؟
علاسوند با طرح این پرسش که ما چه اندازه می توانیم ملاک حکم را درک کنیم؟ ادامه داد: ما نباید از خودمان ملاک در بیاوریم، اما آن چه ما تبیین و توضیح می دهیم، گاهی اوقات علت اصلی حکم است، گاهی اوقات حکمت غالبیه حکم است. غربی ها در گذشته تا قرن بیستم، آن چه در طبیعت بود را مبنای حکم قرار می دادند، به همین خاطر است که بسیاری از احکام آن ها، برای ما معنایی ندارد.
این استاد حوزه و دانشگاه گفت: علامه می فرمایند: علت ها، حکمت های غالبی اند. برای توضیح مطلب علامه، باید توضیح داد که مثلا دیه زن و مرد متفاوت است.چرا؟ ما چه علت را بدانیم و چه ندانیم، باید عمل کنیم.
چرایی تفاوت دیه زن و مرد
وی گفت: برای چرایی آن توضیح می دهیم که چون دیه، در واقع جبران فوت عامل اقتصادی خانواده است و چون مرد عامل اقتصادی خانوداه است، برای جبران نقیصه، این مقدار دیه می دهند. 80 درصد این حکم، علتش همین است و امکان دارد، 20 درصد این نباشد. حکم را بر اساس منعت غالبی بستند.
علاسوند با بیان این که ما حکمت بسیاری از احکام را نمی دانیم، افزود: یک مسائلی است که علم آن نزد ما نیست و ما حکمت های بعضی مسائل را متوجه شدیم.
وی افزود: اینکه بگوییم هرچه در طبیعت است، باید بر مبنای آن حکم شرعی باشد، این چنین مساله ای نیست.
کارشناس حوزه زن و خانواده افزود: وقتی شارع می گوید فلان امر واجب است متوجه می شوم، ملاک به اندازه ای مهم است که شارع به من ارفاق نکرده است و گفته است باید انجام دهم.
حقوق و تکالیف زن با جنسیت او تناسب دارد
وی با تاکید بر این که احکام ما تابع مصالح و مفاسد هستند، افزود: احکام ما به امور طبیعی و خلقتی بر می گردند؛ بنابراین تشریع ما با تکوین تناسب دارد.
عضو هیئت علمی مرکز مطالعات زنان با اشاره به این که نظریه تناسب بر پایه تفاوت ها شکل گرفته است، افزود: حقوق و تکالیف زن با نوع و جنس خود او تناسب دارد و حقوق و تکالیف مرد نیز با نوع و جنس او تناسب دارد.
علاسوند افزود: ما می گوییم مرد و زن مکمل یکدیگرند و این نظریه مکلمیت با تفاوت ها توجیه می شود. یکی از فمنیستها می گوید نظریه مکملیت از تفاوت های مرد و زن حمایت می کند.
نگاه اسلام به تفاوت زن و مرد، نگاه پست و برتر نیست
وی اظهار کرد: نگاه اسلام به تفاوت زن و مرد نگاه پست و برتر نیست. این گونه نیست که عقل پر اهمیت باشد و احساس بی اهمیت باشد؛ بلکه در اندیشه توصیفی اسلام، قدرت عقلانی و قدرت احساسی هر کدام کارکرد خودشان را دارند. هر کدام جای خود با اهمیت هستند.
این استاد حوزه و دانشگاه گفت: در تفکر توصیفی اسلام، زن و مرد یک تفاوت هایی و یک برابری هایی دارند و این تفاوت ها محترم هستند.
عضو هیئت علمی مرکز مطالعات زنان ادامه داد: نظریه مکملیت به عنوان نظریه مهم و اساسی بر مبنای تفاوت ها طرح می شود.
وی ابراز کرد: ما می گوییم مرد و زن مکملند این نظریه با تفاوت ها توجیه می شود. یکی از فمنیستها می گوید نظریه مکملیت از تفاوت های مرد و زن حمایت می کند.
لزوم شناخت تفاوت زن و مرد
علاسوند گفت: تفاوت های زن و مرد مایه جدال نیست، اما عدم شناحت آن مایه جدال است. برخی خانم ها تفاوت ها را نمی دانند و نمی دانند چطور به دنیای مردانه همسر خود وارد شوند. انسان ها باید تفاوت ها را دست مایه مکملیت قرار بدهند.
عضو هیئت علمی مرکز مطالعات زنان ادامه داد: بعضی افراد در زندگی خوشبختند، چون نقاط نفوذ به یکدیگر را پیدا کردند. نظریه مکملیت زاییده تفاوت است.
این استاد حوزه و دانشگاه به نقشه غرب اشاره کرد و گفت: هدف نظام سلطه از بین بردن اسلام است. آن ها می خواهند ما رو مانند خودشان کنند.
وی ادامه داد: بحث تفاوت ها به درد می خورد، و مقالات و کتاب هایی را بخوانید. بحث تفاوت ها،رگ حیات، بحث تبیین نظام حقوقی اسلام است. شما تا می توانید روی این مساله مطالعه کنید./200/ص