به گزارش پایگاه اطلاع رسانی فقه حکومتی وسائل، از ابتدای قرن بیستم که نقش رسانه ها در زندگی مردم پر رنگ شد، گروه های مختلفی سعی کردند از این ابزار اثر بخش درراستای دست یابی به منافع و اهداف خود استفاده کنند؛چرا که متوجه شدند رسانه یک راهبرد اساسی و اثر گذار برای تغییر افکار عمومی در یک جهت خاص است؛ به همین علت برای این که بتوانند با هزینه کمتر افکارعمومی را در مسیر خواسته های خود قرار دهند به وسیله فیلم و سریال، فیلم های بلند سینمای،نماهنگ، و یا حتی برنامه های گفت و گو محور سعی کردند که این امر را محقق کنند و از آن جایی که کشورهای اسلامی دیر تر از کشورهای غربی به اهمیت رسانه پی برده و با ماهیت این ابزار آشنا شدند به همین دلیل به شدت از رسانه های غربی اثر پذیرفتند و در همین جا بود که اندیشمندان مسلمان به علت هجمه تبلیغاتی زیادی رسانه های غربی مبحثی را به عنوان رسانه دینی مطرح کردند و بیان کردند که اسلام نیازمند رسانه ای است که ماهیت دینی داشته و با رویکرد دینی و فقهی فعالیت کند.
اما از آن جایی که این برداشت از رسانه دینی تنها سطحی نگر و ظاهر گرایانه بود و در چنین رسانه ای تنها ظاهر دینی مد نظر قرار گرفت این رسانه تاکنون نتوانسته عملکرد خوبی داشته باشد.
بر همین اساس و در راستای مشخص شدن ماهیت فقهی رسانه دینی و رسالت اصلی این رسانه و ریشه یابی عدم موفقیت آن با حجت الاسلام دریابادی از اساتید درس سطح عالی و خارج فقه حوزه و استاد جامعه المصطفی العالمیه به گفت و گو نشسته و نظر ایشان را در مورد ماهیت رسانه دینی و ابعاد مختلف فقه حکومتی جویا شدیم که به صورت تفضیلی در اختیار مخاطبان محترم قرار می گیرد.
وسائل ـ اساس و مبانی فقه حکومتی در مبحث خانواده چیست؟
مبحث فقه حکومتی و دیدگاه آن نسبت به خانواده یک مبحث اساسی است و باید دقت کرد که قرآن کریم نیز نسبت به مساله فقه حکومتی و حکومت فقهی اهمیت زیادی داده و در روایت های زیادی مساله فقه حکومتی و حکومت فقهی مطرح شده است که نهج البلاغه یکی از مهم ترین منابع دربردارنده فقه حکومتی و مسائل مربوط به اجتماع و خانواده است.
همچنین لازمه اجرای قوانین و شرع اسلامی در میان یک امت، فقه حکومتی است و بدون حکومت فقهی و فقه حکومتی نمی توان یک کشور اسلامی را بنیان گذاشت و یا اداره کرد.
چون اگر حکومت اسلامی وجود نداشته باشد قوانین اجتماعی و فرهنگی هم نمی تواند در جامعه پیاده سازی شود.
اضافه بر این از آن جایی که خانواده زیر بنای جامعه است و فرهنگ یک جامعه با فرهنگ خانواده ها ساخته می شود به همین علت مبحث فقه خانواده در جامعه اسلامی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و بر همین اساس اگر خانواده ها با مشکلی روبه روشده و دچار نابسامانی فرهنگی شوند به طور قطع و یقین جامعه هم نیز با این نابسامانی ها، دچار نوسان خواهد شد که به همین دلیل اهل بیت(ع) و ائمه معصوم(ع) در روایت های زیادی به موضوع اخلاق، فرهنگ، رفتار و آداب اجتماعی در خانواده تاکید زیادی داشته و در این زمینه روایت های زیادی را بیان کرده اند.
مباحث تربیتی از مهم ترین مباحث در فقه خانواده هستند
باید دقت کرد که یکی از مهم ترین مباحثی که توسط اهل بیت(ع) در مبحث فقه خانواده مطرح می شود مبحث تربیتی بوده و باید دقت کنیم که خانواده در مبحث تربیتی محدودیت داشته و باید مطابق با اسلام فرزندان خود را تربیت کند و باید در این زمینه دقت کنیم که عمده مسائلی که در قرآن و نهج البلاغه بیان شده است بیشتر پیرامون موضوع تربیت و اخلاق است و به همین دلیل برای ساختن و پیاده کردن احکام فقه حکومتی حتماباید به مبحث فقه خانواده و تربیت اهمیت زیادی داده شود؛ زیرا بدون خانواده اسلامی حکومت اسلامی هم نمی تواند معنایی داشته باشد و باید دقت کرد که تربیت زیربنای تمامی مناسبات اجتماعی است.
بنابراین همانطور که شهید مطهری بیان می کنند که اگر علم به دست افراد بی ایمان باشد مانند تیری است در دست فرد مست؛ بر همین اساس حکومت هم باید در جامعه در دست افراد با ایمان باشد و زمنیه تحقق این ایمان تنها با تربیت فقهی خانواده ها ممکن می شود.
امروزه به همین دلیل برنامه ریزی و هجمه تبلیغاتی شدید دشمن بر روی خانواده ها روبه افزایش است؛ زیرا که دشمن متوجه نقش راهبردی خانواده در امر حکومت و سایر عرصه های اجتماعی شده و می خواهد به واسطه تغییر سبک والگوی تربیت خانوادگی جامعه و حکومت را تحت الشعاع خود قرار دهد.
در فقه اسلامی یکی از شاخصه های مهم فقه حکومتی خانواده و تربیت خانواده محور است و همانطور که گفته شد آیات و روایات زیادی به این موضوع اختصاص داده شده است و باید دقت کرد که مبحث تربیت در خانواده یک مبحث صیانتی و حراستی است و در جامعه و فقه نقش کلیدی دارد.
وسائل ـ نقش رسانه ها در تقویت باورهای دین از منظر فقه چیست و همچنین رویکرد خانواده ها از نظر فقهی نسبت به رسانه های غیر دینی و مروج منکر باید چگونه رویکردی باشد؟
مخاطب شناسی مهم ترین رسالت رسانه دینی است
متاسفانه افرادی که مسئول فعالیت های فرهنگی و امور دینی و رسانه های گروهی هستند مخاطب شناسی لازم را نداشته و نمی دانند که با چه گروهی از مخاطبان سرکار دارند در حالی که طبق فرموده رهبر معظم انقلاب مهم ترین رسالت رسانه دینی مخاطب شناسی است زیرا لازمه کار تبلیغی، فرهنگی ، اخلاقی و تربیتی مخاطب شناسی است.
و به عبارت دیگر اگر رسانه دینی مخاطب شناسی را جز وظایف خود نداند نخواهد توانست در تولید برنامه و برنامه ریزی برای مخاطبان خود عملکرد موفقی داشته باشد و این در حالی است که دشمن به خوبی تقاط ضعف و نقاط قوت جامعه مورد نظر خود را شناسایی کرده و براساس همین نقاط ضعف اقدام به تولید برنامه و جنگ نرم فرهنگی کرده است تا به واسطه این برنامه ها بتواند فرهنگ حاکم بر جامعه اسلامی را از بین برده و فرهنگ غربی را در جامعه مورد نظر خود جایگزین کند.
نقش رسانه دینی در تقویت باورهای دینی یک جامعه مانند پزشک است که در ابتدا باید یک بیماری را بشناسد و برای آن دارو تجویز کند و به عبارت دیگر اگر رسانه دینی مخاطب شناسی نداشته و از سبک زندگی جامعه مورد نظر خویش آگاهی نداشته باشد نخواهند توانست مانند یک درمانگر درد جامعه را درمان کند و در نتیجه دارو یا همان برنامه های را که تولید می کند نه تنها اثر بخش نخواهد بود بلکه در بعضی از موراد ممکن است موجب بدتر شدن بیماری نیز شود و به همین علت است که در احادیث بیان شده که « کلم الناس قدر عقولهم»یعنی در ابتدا باید مخاطب شناسی لازم را داشته باشیم و پس از آن پیام خود را به مخاطب منتقل کنیم.
همچنین در جامعه ما برنامه های فرهنگی به جای این که تابع مستقیم دستورات فقهی باشد و از فقه اسلام نشأت بگیرد تابع سیاست ها و تبلیغات دولت های مختلف شده است؛ به همین دلیل ما شاهد هستیم که در بسیاری از عرصه های فرهنگ دینی مانند عرصه حجاب و عفاف با جابه جایی دولت ها سیاست ها فرهنگی هم تغییر کرده و این موضوع به این علت است که شعارهای دولت ها بی محتوا و فاقد پشتوانه بوده و فقط به دنبال جمع آوری آرای مردم هستند و به همین خاطر شعارهای و برنامه های دولت ها نتوانسته دین و ایمان و تقوای مردم را تقویت کند.
بنابراین رسالت اصلی یک رسانه دینی و حکومت دینی این است که مخاطب شناسی لازم را داشته و بعد از این که مخاطب خود را مورد شناسایی قرار داد؛ براساس این شناخت مخاطب و با اتکا به مبانی فقهی اقدام به برنامه ریزی برای گروه های مختلف کند.
اما آنچه که در حال حاضر موجب دور شدن مردم از مبانی فقهی در جامعه شده بی تعهدی و بدکاری رسانه ها به عنوان رسانه دینی و مسئولان فرهنگی است و ریشه این بی تعهدی و بدکاری را باید در عدم مخاطب شناسی جست وجو کرد.
پایگاه اطلاع رسانی وسائل ـ با توجه به این که در حال حاضر صنعت مدلینگ (بازی در تبلیغات) در کشور رو به افزایش بوده ورسانه های گروهی به این موضوع دامن زده اند رویکرد فقهی نسبت به این مسأله چیست و آیا یک زن می تواند بدون اذن شوهر در این صنعت وارد شود؟
در ابتدا باید دقت کرد که همانطور که گفته شد چون اطلاعات رسانه ها به عنوان رسانه دینی از مبانی فقهی کم بوده و همچنین جامعه دینی را نمی شناسد اقدام به ترویج سبک ها و مبانی فکری می کنند که نه تنها با اسلام در تضاد است بلکه موجب ترویج فرهنگ غربی به عنوان یک فرهنگ مهاجم علیه اسلام می شود.
و این امر به این دلیل است که متاسفانه رویکرد فقهی در عرصه هنر و رسانه حاکم نیست؛ بنابراین لازم است که قبل از هر چیز فقها و مبلغان ما در عرصه فقه هنر و فقه رسانه ورود کنند تا به این وسیله بتواند محدودیت های فقهی و همچنین رویکردهای مختلف فقه اسلامی را نسبت به عرصه هنر به دست آورند.
در حال حاضر به این علت که بیشتر فعالان عرصه هنر و رسانه رویکرد و نگرش غربی دارند به همین دلیل جای فقه و رویکردها دینی در عرصه رسانه و هنر خالی است و باید همانطور که گفته شد با تبیین اصول فقه هنر و فقه رسانه گروه های برنامه ساز را در امر مخاطب شناسی و تولید برنامه با رویکرد دینی همراهی کنند.
هر چند که ماهواره ها در دور شدن مردم از فرهنگ دینی نقش مهمی داشته اند ولی حاکم بودن نگرش غربی بر رسانه و عرصه هنر نیز در گسترش فرهنگ غربی و دو ر شدن از عرصه دین بی تاثیر نبوده است.
علت این که در حال حاضر در کشور فرهنگ مدلینگ افزایش یافته این است که مردم نسبت به رویکرد فقهی در این عرصه بی اطلاع هستند و در نتیجه باید با اطلاع رسانی از گسترش این فرهنگ غربی جلوگیری کرد.
در مورد این که زن بدون اذن یا با اذن شوهر می تواند در این عرصه وارد شود یا نه، باید دقت کرد که محدوده اختیارات شوهر نسبت به زن در شرع مقدس مشخص است و مرد تا جایی بر زن ولایت دارد که فرمان او خلاف دستور شرع و خداوند نباشد و به عبارت دیگر اگر مردی همسر خود را به عدم پایبندی به شریعت و کارهای خلاف شرع مانند بی حجابی و سایر امور دعوت کند در اینجا ولایت او از زن برداشته شده و زن می تواند از او اطاعت نکند؛ اما در عرصه شغلی و ترک خانه زن نیازمند اذن شوهر است و اگر زنی بدون اذن شوهر وارد این عرصه شود با درخواست شوهر باید این کار را ترک کند و ورود زن به عرصه های مختلف بدون اجازه شوهر جایز نیست و در این عرصه زن باید اذن شوهر خود را داشته باشد.
نتیجه گیری: براساس آنچه که گفته شد مهم ترین رسالت یک رسانه و حکومت دینی آگاهی از حدود و اختیارات فقهی و مخاطب شناسی است و تا زمانی که این دو رکن در جامعه محقق نشود نخواهیم توانست به مدینه فاضله اسلامی نزدیک شویم بلکه روز به روز از آن دور تر خواهیم شد و نکته مهم تر این است که خروج حوزه های علمیه از عرصه فقه فردی و ورود به عرصه فقه مستحدثه ضرورت جامعه امروز است که اگر مورد بی توجهی قرار گیرد خسارت فرهنگی جبران ناپذیری در کشور به وجود خواهد آمد./837/300/ص