به گزارش سرویس مکتب دفاعی پایگاه اطلاع رسانی وسائل؛ امنیت در جهان کنونی بسیار وابسته به عوامل شکل گیری نوین و مرزبندی های ملی است به همین دلیل اسلام باید بتواند در قالب مرزبندی‌های تعریف خود از امنیت و عوامل آن را ارائه کند. بدین منظور هر عاملی که اسلام به عنوان روش‌های تحصیل امنیت معرفی می‌کند لازم از از دید مرزهای ملی مورد بررسی قرار گیرد و یا اینکه در یک نگاه فرامرزی امنیت را نه ملی که امتی تعریف کند.
از منظر اندیشه سیاسی اسلام چه عوامل و عناصری موجبات ارتقای امنیت روانی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و قضایی را فراهم می‌آورند؟
آیة اللَّه شریعتمدار
امر به معروف و نهی از منکر که وظیفه هر فرد مسلمان است و به منزله یکی از تکالیف و واجبات بر عهده او قرار گرفته است و با اجرای آن تمام احکام اسلام پیاده می‌شود و در نتیجه امنیت در سطح بالای خود ارتقا می‌یابد. بلکه با اجرای امر به معروف و نهی از منکر تهدیدات خارجی نیز از میان برداشته می‌شود.
امام محمد باقرعلیه السلام فرمود: امر به معروف و نهی از منکر روش پیامبران و شیوه مردان نیک است. فریضه‌ای بزرگ است که دیگر فرائض به واسطه آن بر پا داشته می‌شوند و به وسیله آن امنیت در راه‌ها تحقق می‌یابد و راه درآمدها حلال می‌شود و حقوق مردم به آنها می‌رسد و زمین آباد می‌گردد و از دشمنان دین انتقام گرفته می‌شود و امر شریعت پابرجا می‌شود.
ارشاد مردم به احکام اسلام، دعوت آنان به پایبندی به تعالیم دینی و اجرای اسلام در تمام ابعاد زندگانی موجب ارتقای امنیت روانی می‌شود. حفظ ارزش‌های عمومی، اجرای قانون شورا، توجه به خواست مردم، اجرای عدالت فردی و اجتماعی، حسن هم‌جواری با کشورهای همسایه، ایجاد ارتباط مطلوب با دیگران، فراهم کردن حسن روابط درونی افراد با یک‌دیگر، حسن روابط حکومت با مردم و حسن روابط مردم با حکومت موجب ارتقای امنیت سیاسی می‌شود.
اجرای عدالت در جامعه، برقراری مقررات عادلانه اقتصادی، احترام به حقوق افراد موجب ارتقای امنیت اقتصادی می‌گردد.
امر به معروف و نهی از منکر، دعوت مردم به تقوا و پرهیزگاری و ترس از خدا، احساس مسئولیت دینی در ارتباط با خدا و مردم موجب ارتقای امنیت فرهنگی می‌شود.
امنیت اهل کتاب در جامعه اسلامی و نظام سیاسی چگونه تأمین و تضمین می‌شود؟
آیة اللَّه شریعتمدار
مقصود از اهل کتاب، یهودیان و نصاری هستند و تفاوتی در مذاهب و فرقه‌های درونی آنها نیست و هم‌چنین مجوس نیز اهل کتاب محسوب می‌شوند.
امنیت اهل کتاب در جامعه اسلامی بر عهده حکومت اسلامی است. جان، مال، ناموس، حقوق و دیگر امتیازات فردی و اجتماعی آنها محترم است و در دین خود پذیرفته می‌شوند و می‌توانند با کمال امنیت و آزادی مراسم دینی خود را در معابد خود انجام دهند لکن دست‌یابی به این امنیت مشروط به شروطی است:
1- پرداخت جزیه؛ جزیه مالیاتی است که حکومت اسلامی آن را از اهل کتاب می‌گیرد و تعیین مقدار آن هم در اختیار حکومت اسلامی است؛
2- خیانت نکردن به جامعه اسلامی، مانند بر پا کردن جنگ علیه مسلمانان یا کمک به دشمنان آنان؛
3- عدم ارتکاب آشکار گناهان بزرگ مانند میگساری، زنا و خوردن گوشت خوک؛
4- پذیرفتن قانون اساسی کشور اسلامی و قوانین جاری در جامعه اسلامی.
5- عدم آزار مسلمانان مانند دزدی اموال آنان؛
6- معبد جدید بنا نکنند، اما معابدی که قبلاً بنا شده است باقی می‌ماند.
اهل کتاب با پذیرفتن این شروط دارای امنیت کامل می‌شوند و دین آنها نیز در حکومت اسلامی پذیرفته و محترم خواهد بود.
اهل کتاب بر دو دسته تقسیم می‌شوند: مؤمنان و فاسقان و این تقسیم در قرآن نیز آمده است:
وَ لَوْ آمَنَ أَهْلُ الْکِتابِ لَکانَ خَیْراً لَهُمْ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَ أَکْثَرُهُمُ الْفاسِقُونَ؛ اگر اهل کتاب ایمان بیاورند برای آنان بهتر خواهد بود بخشی از آنان مؤمن هستند و بیشترین آنها فاسق هستند.
با مؤمنان از اهل کتاب می‌توان رابطه مسالمت‌آمیز داشت و با آنان قراردادهای تجاری، اقتصادی، سیاسی و دیگر روابط حسنه را برقرار ساخت، اما با فاسقان و جنایت‌گران آنان باید قطع رابطه کرد و در برابر آنان جنبه دفاعی گرفت.
رویکرد اسلامی در زمینه مدیریت معادلات امنیتی چه ویژگی‌هایی دارد؟
دکتر افتخاری
این پرسش که آیا می‌توان برای کلیه مسائل امنیتی، منطق واحدی را جست‌وجو کرد که قابلیت فهم تمامی مسائل و در نتیجه ارائه راهکار مناسب را داشته باشد، سؤال مهمی است. با مراجعه به آیات قرآن و سیره معصومین‌علیهم السلام مشخص می‌شود که «منطق واحدی» وجود نداشته است. برای مثال وقتی خداوند متعال پیامبر اکرم‌صلی الله علیه وآله و پیروان ایشان را وصف می‌نماید، می‌گوید
ایشان رحماء بینهم واشداء علی الکفار هستند؛ یعنی منطق روابط درونی‌شان با منطق برخوردشان با معضلات خارجی فرق می‌کند. همین را در سیره نبوی و علوی نیز می‌توانیم مشاهده کنیم. بنابراین به طور خلاصه می‌توان اظهار داشت که معادلات امنیتی در نگرش اسلامی، پیچیده و چند لایه هستند؛ و نوع برخورد با آنها نیز متفاوت است. به همین دلیل از وجود دو منطق اصلی در حوزه مدیریت امنیتی اسلامی سخن می‌گویم که یکی ویژه حوزه امتی و دیگر ویژه حوزه‌ای است که مرز میان آن را «دین – کفر» مشخص می‌کند.
آیا در این خصوص مرزبندی‌های ملی تاثیرگذار نیست؟
دکتر افتخاری
این مرزبندی‌ها - امروزه - تاثیرگذارند و به همین سبب، ساخت بندی امنیت در گفتمان اسلامی با ساخت بندی موجود هم خوانی ندارد. در گفتمان اسلامی آن چه ساخت امنیت را شکل می‌دهد و مرزها را به صورت معنادار ترسیم می‌کند، «امت» است. اما در ساخت بندی جدید این نقش را »مرزهای ملی» ایفا می‌کند. همین امر منجر شده است تا از ساخت «امتی« دور شویم و افزایش تعارضات و برخوردها در بین کشورهای اسلامی، نتیجه دوری از ساخت ایمنی بخشی به نام امت است. در جهان معاصر، کشورهای اسلامی باید به سمت تأسیس «اتحادیه کشورهای اسلامی» «آکا» بروند. «آکا» می‌تواند بدیل مناسب و امروزی «امت» باشد و بدین وسیله ظرفیت‌های امنیتی امت را در جهان جدید احیا نماید. در غیر این صورت امکان استفاده از ویژگی‌های منحصر به فرد الگوی مدیریت امنیتی اسلام برای کشورهای مسلمان فراهم نخواهد شد.
120/501/د