به گزارش سرویس فرهنگ و هنر پایگاه اطلاع رسانی وسایل؛ قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران بر اساس موازین اسلام است؛ بر همین اساس نشر مطالب و نشان دادن تصاویر و فیلم ها باید با رعایت موازین اسلام و مصالح کشور باشد.
در قانون اساسی آمده است که در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، آزادی بیان و نشر افکار با رعایت موازین اسلامی و مصالح کشور باید تأمین گردد. سانسور و ممیزی لازم است؛ چرا که سانسور باعث حفظ مصالح نظام و سلامت روحی و روانی افراد جامعه را در پی دارد.
در همین راستا برای بررسی اهمیت و جایگاه سانسور پای صحبت خانم لیدا نادرنیا، استاد فقه و اصول حوزه و دانشگاه و محقق و پژوهشگر می نشینیم.
وسائل_اصولا وضعیت رسانه های کشور از حیث فرهنگی را چگونه می بینید؟
با توجه به فرمایشات حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله العالی) مساله فرهنگ در جامعه ضعیف عمل می شود و نسبت به این مساله رسانه ها وظایف دوچندانی دارند؛ بنابراین در جهت تقویت آن باید کار شود.
وسائل - یکی از مباحثی که این روزها مبتلا به و البته مورد سوال و شبهه است بحث سانسور و نیز پارازیت است، آیا در تاریخ زندگانی ائمه ازین دست موارد داشته ایم؟
در گذشته و حال، موقعیت های زمانی و مکانی با توجه به شرایط فرق می کند. در زندگی ائمه اطهار(ع) سانسور نبوده است، اما توریه و تقیه بوده است؛ از این رو در بعضی موقعیت ها، مطالبی که باعث هرج و مرج می شد را بازگو نمی کردند.
سانسور در برخی مسائل به نفع نظام و عملکرد مسؤولین است
و در زمان حاضر توریه و تقیه در مورد اشخاص، معنا شده و در زمینه رسانه، به سانسور تعبیر شده است؛ بنابراین به جهت وجود رسانه، سانسور در برخی مسائل به نفع نظام و عملکرد مسؤولین است.
وسائل- جایگاه فقهی سانسور و پارازیت و نگاه فقه به آنها را بفرمایید.
در فقه مساله سانسور و پارازیت مطرح نشده است، فقط اشاره به تقیه و توریه شده است؛ اما در جایگاه امروز به عنوان مسأله مستحدثه می توان به سانسور و پارازیت بسط و گسترش داد.
وسائل - آیا اصلا سانسور از شؤون حاکم اسلامی است؟
به طور مطلق خیر. اما با توجه به بعضی شرایط، به طور نسبی می توان سانسور را از شؤونات حاکم اسلامی بیان کرد، آن هم به جهت وضع حکومتی و جلوگیری از هرج و مرج و آنارشیسم.
وسائل - حدود و صغور جواز سانسور توسط حاکمیت چیست؟
از نظر جواز سانسور با توجه به شرایط مکانی و زمانی، از روش های مختلف می توان استفاده کرد. در بعضی مواقع به صورت آهسته و در زمانی به صورت تذکر و بعضی مواقع برخورد.
وسائل - مرحله برخورد در چه شرایط و زمانی صورت می گیرد؟
در شرایط و زمان هایی، آخرین مرحله که برخورد است اقدام می شود و آن زمانی است که شخص یا افرادی از نظر موقعیت بر خلاف مصالح و امنیت کشور گام بردارند.
وسائل- آیا سانسور مخالف آزادی های انسانی نیست؟
خیر. در بحث رسیدن به راه حق در بعضی مواقع لازم است مسائلی که سد راه یا خلل در راه دارند و مانع رسیدن به طریقه درست است، از طریق حذف بعضی عوامل اقدام شود؛ بنابراین به هیچ وجه با آزادی انسان منافاتی ندارد. سانسور به نفع نظام است و سلامت روحی و روانی افراد جامعه را به دنبال دارد.
وسائل _ کم کردن یا بریدن قسمتی از یک فیلم و یا ویرایش تصاویر بنوعی دست بردن در اثر دیگران است، آیا شرع مقدس چنین اجازه ای می دهد؟
شرع مقدس زمانی که مساله ای بر خلاف مصلحت جامعه و انحراف جامعه نباشد، به هبچ عنوان اجازه کم کردن یا بریدن فیلم نمی دهد.
مگر این که نشان دادن فیلم ها و تصاویر به ذهنیت افراد بالاخص جوانان که به صورت زمین لم یزرع می باشند اثر گذاشته و افکار آن ها را تغییر دهد.
وسائل _ انتقادهایی که برای حذف و بریدن قسمت هایی از فیلم سینمایی رستاخیر صورت گرفت، بر همین اساس بود؟
اعتراض هایی به این فیلم شده بود که یکی از دلایل آن نشان دادن چهره حضرت ابوالفضل (ع)، حضرت علی اکبر(ع) و حضرت قاسم(س) بود؛ این در حالی است که بر اساس نظر عموم مراجع عظام نشان دادن تصویر ذوات مقدسه در فیلم‌ها جایز نبوده است و پیش از این نیز با انتقادات صریح مراجع تقلید، چهره حضرت ابوالفضل(ع) از سکانس‌های سریال مختارنامه حذف شد.
نمایش این فیلم از سوی مراجع بسیاری از جمله آیت‌الله علوی گرگانی، آیت‌الله مکارم شیرازی، آیت‌الله نوری همدانی و آیت‌الله وحیدخراسانی مورد انتقاد قرار گرفت.
حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی در نامه‌ای به حجت‌الله ایوبی، رییس سازمان سینمایی اعتراض خود را به این فیلم نشان دادند
در این نامه آمده است که:«عدّه قابل توجهی به دفتر ما شکایت کرده اند که چرا در فیلم رستاخیز چهره حضرت قمر بنی هاشم و جمعی دیگر از شهدای کربلا (علیهم السلام) به طور مشخص نشان داده شده و می دانیم این کار آثار نامطلوبی دارد و نیز به بعضی از وقایع تاریخی آن ایراد کرده اند. آیا بنا بر این است که سازمان سینمایی قداست مقدّسات را بشکند و از خطوط قرمز بگذرد؟!.».
نشان دادن چهره حضرت ابوالفضل(ع) و شخصیت های مقدس جایز نیست
حضرت آیت‌‌الله‌العظمی علوی گرگانی نیز در این مورد فرمودند: حضرت ابوالفضل العباس (ع) از جایگاه ممتاز و ویژه‌ای در میان عموم مردم برخوردار است و نشان دادن چهره ایشان موجب وهن به مقام شامخ ایشان است و لذا نشان دادن چهره این بزرگوار و شخصیت های مقدس دیگر جایز نیست.
وسائل _ برخی نیز معتقدند بسیاری از صحنه ها و موسیقی ها از باب دفع افسد به فاسد نباید مشمول سانسور قرار گیرد، نظر شرع مقدس در این زمینه چیست؟
دفع افسد به فاسد، به معنای دفع مساله فاسدتر به فاسد است. در اینجا باید اهم و مهم کنیم. شیوع فساد مشکل دارد. از نظر شرع مقدس مساله ای که معنا دارد از باب شیوع فساد است.
هر نوع موسیقی که مشتمل بر غنا و با ترجیع و طرب همراه بوده و باعث غفلت از خدا گردد، حرام است و هر گونه موسیقی که انسان به حالت شهوت نکشاند و غنا نداشته باشد مانند سرودهای انقلابی و سرودهایی که در آن لهو و لعب نیست و مفسده در پی ندارد، اشکال ندارد.
وسائل_ در شرایط کنونی با رواج اینترنت پرسرعت،ماهواره و نیز انواع و اقسام فیلترشکن ایا اصولا سانسور، پارازیت، فیلتر یا هک دیگر تاثیری دارد؟
در زمینه مقابله با فسادهایی که دشمن از طریق فضای مجازی ترویج می دهد، به هر گونه عمل شود، دشمن زیرکتر عمل می کند، بطوریکه از شیوه های نو و همچنین ماهواره شروع کرد تا هم اکنون که در اتاق خواب های افراد کاملا ایجاد اختلاف و فساد می کند.
سرمایه گذاری کلان برای مقابله با نقشه های دشمن
بنابراین باید نقشه های دشمن، زیرکی، تبلیغات فراوان و سرمایه گذاری آن ها را مدنظر قرار داد. در این زمینه اگر سرمایه گذاری کلان و انگیزه های قوی داشته باشیم، می توانیم در برابر بعضی از تبلیغات سوء آن ها، مقابله به مثل کنیم.
اما اگر سرمایه گذاری و هدف اندک و نیز باور ضعیف باشد، تنها راهکاری که می توان در این زمینه ارائه داد، آموزش های صحیح در زمینه فرهنگ سازی جامعه است و نقش پر رنگ خانواده ها نیز می تواند تا حدودی در این زمینه مؤثر باشد.
وسائل _ با تشکر از اینکه وقت خود را در اختیار ما قرار دادید.
بنده هم متقابلا تشکر می کنم. موفق و سربلند باشید./1309/403/ص