به گزارش خبرنگار سرویس اقتصاد پایگاه اطلاع رسانی فقه حکومتی وسائل در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی حرکت به سمت کاهش وابستگی ها و تاکید بر روی مزیت های تولید داخل و تلاش برای خود اتکایی، ضروری است. بر همین اساس بهره گیری مناسب از ظرفیت های داخل کشور زمینه ساز موفقیت اهداف اقتصاد مقاومتی در سطح کشور خواهد شد.
بنابراین سوال اصلی که در پی پاسخ به آن هستیم این است که : "ظرفیت های کشور برای تحقق اقتصاد مقاومتی چیست؟" و در چند یادداشت به بررسی مهمترین ظرفیت های کشور برای تحقق اقتصاد مقاومتی خواهیم پرداخت. به طور کلی مهمترین ظرفیت های کشور در تحقق اقتصاد مقاومتی عبارت هستند از: رشد علمی، سرمایه های زیربنایی، سرمایه های معدنی، ظرفیت و مزیت جغرافیایی، تنوع اقلیمی و انرژی های پاک.
مقدمه
انرژی های پاک که انرژی برگشت‌پذیر نیز نامیده می‌شود، به انواعی از انرژی می‌گویند که منبع تولید آن نوع انرژی، بر خلاف انرژی‌های تجدیدناپذیر (فسیلی)، قابلیت آن را دارد که توسط طبیعت در یک بازه زمانی کوتاه مجدداً به وجود آمده یا به عبارتی تجدید شود. مانند انرژی خورشیدی، بادی، آبی، امواج و جزر و مد، بیوگاز وانرژی زمین گرمایی که از عمده ترین انواع انرژی های پاک هستند.
دسترسی کشورهای درحال توسعه به انواع منابع جدید انرژی، برای توسعه اقتصادی آنها اهمیت اساسی دارد و پژوهش های جدید نشان داده که بین سطح توسعه یک کشور و میزان مصرف انرژی آن، رابطه مستقیمی برقرار است. با توجه به ذخایر محدود انرژی فسیلی و افزایش سطح مصرف انرژی در جهان فعلی، دیگر نمی توان به منابع موجود انرژی متکی بود. در سال‌های اخیر با توجه به این که منابع انرژی تجدید ناپذیر رو به اتمام هستند این منابع مورد توجه قرار گرفته‌اند. در سال ۲۰۰۶ حدود ۱۸٪ از انرژی مصرفی جهانی از راه انرژی‌های تجدید پذیر بدست آمد.
وضعیت اقلیمی ایران
در ایران، وجود زمینه مناسب اقلیمی و تابش آفتاب در بیشتر مناطق و در اکثر فصول سال، همچنین وجود پستی وبلندی ها در مسیر نهرهای آب، داشتن مناطق واجد پتانسیل بالای باد و قابلیت های تولید انرژی زمین گرمایی، زمینه لازم و مناسبی را برای استفاده و گسترش انرژی های نو و پاک فراهم آورده است. در کنار زمینه مناسب اقلیمی ایران می باید به نیاز روز افزون به منابع انرژی و کم شدن منابع انرژی فسیلی، ضرورت سالم نگه داشتن محیط زیست، کاهش آلودگی هوا، محدودیت های برق رسانی و تأمین سوخت برای نقاط و روستاهای دورافتاده و… نیز اشاره کرد که ضرورت استفاده از انرژی های نو مانند: انرژی باد، انرژی خورشید هیدروژن، انرژی های داخل زمین را دوچندان می کند. به عنوان نمونه، به منظور توجه به انرژی های نو در کشور، می توان به افزایش توان مهندسی ایران در ساخت نیروگاه های برق آبی، در سال های اخیر اشاره کرد. امروزه، ظرفیت نیروگاه های آبی کشور به 15 درصد کل ظرفیت نصب شده، تولید برق کشور رسیده است. در ضمن استفاده از انرژی های بادی و زمین گرمایی و نیز استفاده حرارتی از انرژی خورشیدی (آبگرمکن های خورشیدی) نزدیک به اقتصادی شدن است. اگر چه، نیروگاه های حرارتی خورشیدی و فتوولتائیک تا افق دو دهه آینده، اقتصادی نخواهد بود، لیکن توسعه تحقیقات و کسب فن آوری های ساخت آنها، با توجه به پتانسیل عظیم انرژی خورشیدی در ایران از اهمیت بالایی برخوردار است. نه تنها ایران یکی از کشورهایی است که بر روی کمربند خورشیدی قرار دارد بلکه پروژه های امکان سنجی نشان می دهند که سایر عناصر لازم برای این کار نیز در کشور ما وجود دارد، بعنوان مثال می توان از دسترسی به منابع غنی سیلیکون در 90 درصد از زمین های کشور یاد کرد. سیلیکون همان ماده ی خامی است که برای تولید سلول های فتوولتائیک مورد استفاده قرار می گیرد.
منظور از فتوولتائیک پدیده ای است که در اثر آن انرژی تابشی مستقیماً به انرژی الکتریکی تبدیل می شود. یک فاکتور مهم دیگر امکان دسترسی به زمین هایی است که عملاً هیچ کاربری خاصی ندارند و می توانند به راحتی برای نصب و استقرار سیستم های خورشیدی مورد استفاده قرار گیرند. از جمله ویژگی های مثبت سیستم های فتوولتائیک قابلیت آن ها در انتخاب توان های مختلف، سازگاری شان با سیستم های الکتریکی موجود، عدم نیاز آن ها به سوخت و یا شبکه سراسری برق و در عین حال عدم آلودگی محیط زیست است.
امنیت انرژی
در هدف گذاری سیاستهای اقتصادی بر مبنای اقتصاد مقاومتی، امنیت انرژی در دراز مدت اهمیت ویژه ای دارد و کارشناسان باور دارند به دلیل نیاز روز افزون به منابع انرژی و کم شدن منابع انرژی فسیلی، ضرورت سالم نگه داشتن محیط زیست، کاهش آلودگی هوا، محدودیت های برق رسانی و تأمین سوخت برای نقاط و روستاهای دورافتاده و...، جایگزینی تدریجی انرژی های پاک بالاخص انرژی خورشیدی با سوخت های فسیلی برای کشور ما به دلیل ارزش های افزوده ای که به همراه دارد، یک اقدام موثر و در عین حال ضروری است. نباید فراموش کرد که اشتغال زایی موثر حاصل از این تغییر رویه، حفاظت از محیط زیست و توسعه ی پایدار همه و همه از جمله دستاوردهایی این جایگزینی است.
حمزه معلی طلبه درس خارج حوزه علمیه قم و کارشناس ارشد موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی ره
323/702/ع