به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر پایگاه اطلاع رسانی وسائل، حجاب و عفاف»در قاموس بشری، واژه های آشنایی هستند که در گذر زمان از سنت به سوی مدرنیته، فراز و نشیب های زیادی را طی کرده است، در این میان مردان و زنان (به خصوص زنان) در مسیر تندباد حرکت به سوی مدرنیسم، در معرض برهنگی فرهنگی و فرهنگ برهنگی قرار گرفتند تا در توسعه سرمایه داری نقش خویش را ایفا کنند. اما با گذر زمان از هویت و شخصیت و ماهیت خود بیشتر دور شدند، و در یک حرکت جدید با بازگشت دوباره به سوی منیت خویش و توجه به سرشت و طبیعت و احتیاجات حقیقی خود را، در میان معنویت، هویت خویش را در «عفاف و حجاب» جست و جو کردند.
نگاهی به مبانی «حجاب و عفاف» که برخاسته از حقایق دین و در افق بالاتر از عالم ماده تدوین و تبیین شده است، در عصر برهنگی، تنها پاسخ مثبت و حقیقی به نیازهای درونی و بازگشت به گرایش های فطری جامعه انسانی است که سلامت، امنیت، معنویت و کمال را در خانواده و اجتماع میسور می سازد؛ و این انتخاب تنها راه رسیدن به کمال و سعادت الهی است، مبانی و ریشه و راه های این حقیقت را می توان از بطن قرآن و روایت های اصیل اسلامی به دست آورد.
در باب حجاب و عفاف دقایقی را با حجت الاسلام رحیم کارگر، مدیر گروه آینده پژوهی پژوهشکده مهدویت به گفت و گو نشستیم. قسمت اول این گفت و گو روزهای گذشته تقدیم شد و قسمت دوم آن نیز خدمت علاقه مندان به این عرضه می گردد.
اهم مباحث قسمت اول
بحث حجاب همیشه همراه با کلمه خودش یعنی عفاف می آید، این دو لازم و ملزوم هم هستند.
اگر در کشور ما سن ازدواج بالارفته است یکی از عواملش همین روند و شیوع بی حجابی در جامعه است که رغبت به ازدواج را کمتر می کند.
ویژگی اصلی حکومت امام زمان(عج) در عصر ظهور حاکمیت امنیت است، امنیت در همه ابعاد چه امنیت سیاسی، چه امنیت اجتماعی و چه امنیت روانی و اخلاقی گر نباشد در حقیقت جامعه، جامعه ای مرده و جامعه ای بیمار است.
اصلا نخستین وظیفه حکومت همین است که امنیت را برای تک تک افراد وآحاد برقرار کند و یقیناً اگر چند دانشمند منصف در دنیا پیدا شوند و بررسی کنند، خواهند دید که این بی حجابی بزرگترین اخلال کننده امنیت جامعه و افراد جامعه است.
مشکل اصلی ما در بحث حجاب این است که دولت نیامده از طریق مدارس، مراکز، دانشگاه ها و از طریق رسانه ها و ادارات این مسأله را تفهیم کند که چرا باید مردم در جامعه حجاب را رعایت کنند و چرا باید از بی حجابی دوری جویند، یعنی در کنار کار اجرایی و در کنار کارهای اداری دولت باید کار راهنمایی هم انجام دهد.
حجاب و عفاف هیچ مصلحت سنجی ندارد، واقعیت آن است که نه تنها جزو ضروریات دین است، بلکه روح اصلی دین است، این خیلی مهم است و در کنار آن باید بحث ضروریات جامعه را تعریف بکنیم و این که حجاب در امنیت جامعه چه تأثیری دارد و فکر نمی کنم کسی بتواند اشکال کند و حرفی بزند.
اگر در جامعه بی حجابی دیده می شود این از کم کاری مسؤولان است و بحث خلأ قانونی وجود ندارد، چون هم از نظر قانونی و هم از نظر الحاقی قوانین ما در جهت حاکمیت حجاب و حفظ حجاب در جامعه است؛ خلأ ما در بحث های مبانی و فرهنگی است.
امروز حجاب به نماد فرهنگ، نماد انقلابیگری، نماد اسلام ناب محمدی و نماد تمدن درخشان اسلامی تبدیل شده است و غربیها با همین مشکل دارند و دقیقا مشکل ما با غربی ها همین است.
امروز متأسفانه دولت های ما و قوه مجریه همه این نوع فعالیت های فرهنگی را فقط محول به چند خطیب و چند مرکز مذهبی کرده اند که در واقع دارند از مسؤولیت خویش در زمینه اقامه حدود و برپایی حدود در جامعه شانه خالی می کنند.
بدترین تجربه تاریخی ایران از لحاظ اخلاقی و حجاب در زمان پهلوی بود
وسائل ـ با توجه به سرنوشت مسلمانان در جریان اندلس؛ چقدر مسأله تهاجم فرهنگی و ترویج بی‌حجابی و بی‌بند و باری جدی است و آیا اینجا شبهه توهم دشمن، صادق است؟
ما فقط اندلس را نداریم، ما دوران پهلوی را داریم، ما ترکیه امروز را داریم ما مصر امروز را داریم که بدتر از گذشته است، ما امروز کویت و امارات را داریم که خیلی بدتر از این ها هستند، ما جوامع اسلامی را داریم که خیلی بدتر هستند، در برخی از این کشورها که فاجعه این کشورها به مراتب خیلی بیشتر از اندلس است، در جریان آندلس دشمنان می گفتند: "ما باید هویت دینی و مذهبی را از مسلمان ها بگیریم، اگر بتوانیم ارزش زدایی بکنیم از اعمال دینی آنها و اگر بتوانیم مسلمانان را گرفتار بی بند و باری و و لنگاری کنیم، خواهیم توانست بر این جامعه مسلط شویم"، قضیه اندلس دقیقا الان در ترکیه در حال اتفاق است، قضیه اندلس دقیقا در مصر اتفاق افتاده و ده ها جای دیگر شبیه اینها.
این خطر و بحران را ما یک بار در دوره پهلوی تجربه کردیم، بدترین تجربه تاریخی ایران از لحاظ اخلاقی و حجاب در زمان پهلوی بود، در هیچ برهه ای از تاریخ ایران به اندازه این تجربه "اندلس‌گونه" زمان پهلوی را نداشتیم و خظرات آن را به عینه دیدیم و اگر نبود امام راحل؛ الان جامعه ما شاید به مراتب یکی از فاسدترین و بدترین جوامع در دنیا می شد، اما الان وضعیت فعلی ما نسبت به سایر کشور های دنیا فوق العاده خوب است، یعنی ما نباید از نقاط قوت خودمان چشم پوشی کنیم، اگر واقعا در دنیای امروز یک جامعه نمونه دینی را بخواهند مثال بزنند، چه از لحاظ رعایت حجاب و چه از لحاظ رعایت مسائل اخلاقی و مسائل دینی و تهجد؛ مساجد ایران در رده اول جهان است، این را اصلا نمی توانیم انکار کنیم و نباید آن را نادیده بگیریم. این همه بانوان با حجاب و عفاف در جامعه هستند، این همه آقایانی هستند که دارای عفت و پاکی نفس هستند، در ترکیه کمتر از ایران است، این همه مردم که در مراسم عاشورا و مراسم مذهبی شرکت می کنند و همه آن ها به اتفاق بانوان مذهبی و با حجاب هستند و اینها خیلی زیاد بوده و حُسنش این است که روز به روز در حال ازدیاد هستند.
اما اینجا خلأ و مشکلی که هست و در حوزه جوان ها و نوجوان ها بروز می کند اقدامات سمی و زیر زمینی است که از طریق ماهواره ها و از طریق شبکه های افراد نفودی در حال اتفاق است و امروز هم که دشمنان از طریق شبکه های اجتماعی در موبایل ها دارند قبح زدایی می‌کنند و می خواهند مسائل دینی کنار گذاشته شود و بی حجابی را ترویج کنند، مسؤولی که در این باره صحبت می کند و دم از آگاهی جوانان می زند در واقع باید به این اصل نیز توجه کند که ما در کنار آزادی باید مصون سازی داشته باشیم، الان مشکل و مسأله اصلی جامعه ما مسأله مصون سازی جوانان است، یعنی هم باید جوانان را آگاه تر بکنیم و هم باید کمک کنیم، انتخاب درستی درباره حجاب داشته باشند و هم کمک کنیم از شخصیت خودشان دفاع کنند و هم کمک کنیم به حجاب و ارزش های آن معتقد و پایبند شوند.
امروز متأسفانه اختلافات تبدیل شده به اختلافات ارزشی و مبانی دینی
وسائل ـ حال با توجه به خطر نفودی که هست و حضرت آقا نیز بارها نسبت به مسأله نفوذ هشدار داده اند، چرا برخی از مسؤولان می گویند این مسأله صحت ندارد و مسأله نفود که برخی می گویند توهم توطئه است، نظر شما در این رابطه چیست؟
امروز متأسفانه اختلافات به اختلافات ارزشی و مبانی دینی تبدیل شده است. واقعیت این است که الان در کشور ما بین احزاب و گروه ها اختلاف سلیقه نیست، اگر یک زمانی ما در کشور اختلاف سلیقه و اختلاف دیدگاهی داشتیم و اختلاف رویکرد داشتیم، این طبیعی بود، اما امروز متأسفانه اختلافات تبدیل شده به اختلافات ارزشی و مبانی دینی، متأسفانه در طول این چند دهه، مبانی فکری و ارزشی برخی از گروه ها، احزاب و مسؤولان دگرگون شده است، ما نه تنها شاهد انحطاط فکری برخی از مسؤولان هستیم بلکه شاهد التقاط فکری آنها نیز هستیم.
مشکل اصلی ما مانند دهه اول انقلاب مشکل التقاط است، بحث درآمیختن آموزه های دینی با آموزه های جهانی است، یعنی ذوب شدن در جهانی سازی غرب؛ دقیقا مشکل ما با برخی از مسؤولان این است، دقیقا برخی افراد دگرگونی مبانی و اخلاق پیدا کرده اند، به خاطر همین امروزه عده ای از افراد در کشور از ترویج ناهنجاری های اخلاقی دفاع می کنند و آن ها را عادی می شمارند، از هم نوا شدن و همراه شدن با جهان فاسد کنونی حرف می زنند و برای اینکه بتوانند آرای چند نفر را جذب کنند از ولنگاریها حمایت می کنند و این مسأله وظایف افراد انقلابی را سنگین تر می کند و باید با ان مقابله شود.
البته نمی خواهیم بگوییم بحث ها باید تبدیل شود به تعارضات جناحی؛ وظیفه ما، وظیفه انسان ها، احزاب و گروه های متدین در این برهه خیلی سخت تر است و خیلی بیشتر باید تلاش بکنیم، اگر تا دیروز 10 کتاب نوشته بودیم امروز باید هزاران کتاب بنویسیم، اگر تا دیروز 10 فیلم ساخته بودیم امروزه باید صدها فیلم با هر جان کندنی هست بسازیم، اگر تا دیروز به عرصه هنر و نمایش وارد نمی شدیم امروز باید وارد شده تا از طریق فرهنگی بتوانیم از مبانی ارزشی و فرهنگی خویش دفاع کنیم.
البته امروزه ما فقط در مقام دفاع نیستیم، ما باید بُعد تهاجمی خود را قوی کنیم، امروز هر جای دنیا برویم و قدم بزنیم می بینیم انقلاب اسلامی ایران مهمترین خطر برای ارزش های غربی است، بالاترین خطر برای اسلام آمریکایی، عربستانی و ترکیه ای است، این جمهوری اسلامی ایران و این اصول و ارزش هایی که ما داریم، امروزه بزرگترین خطر برای لیبرالیسم و سکولاریسم است و باید آن را تقویت کنیم، یعنی به جای اینکه بنشینیم در خانه های خودمان دفاع کنیم و منتظر هر تغییر و تحولی باشیم، باید آن ابتکار عمل را در دست بگیریم و وارد میدان عمل شویم.
وسائل ـ تأثیر فضای مجازی و شکسته شدن حریم ها در بی حجابی را چگونه بررسی می کنید و از نظر فقهی ورود به این عرصه چه آثاری و پیامدهایی دارد؟
تأثیر فضای مجازی خیلی زیاد است، فضای مجازی فضای دوقطبی است، فضای دوجهانی است و باید بگویم که فضای مجازی فضایی است که هر نوع کالا و هر نوع محصولی در اینجا عرضه می شود و حساب و کتاب ندارد، محصولاتی که در فضای مجازی عرضه می شود از امور بسیار سطحی، نازل و فرومایه تا مسائل عالی و سطح بالا را شامل می شود، ما نمی توانیم وارد فضای مجازی نشویم، باید وارد شویم هم برای تبلیغ اسلام، هم برای تبلیغ ارزشهای خودمان، هم برای آگاهی از رشد عمومی و هم برای اینکه حرف خودمان را بزنیم، اما مشکل ما در فضای مجازی این است که فضای مجازی که وارد کشور می شود، شبکه های اجتماعی که وارد می شوند، شبکه های موبایلی که وارد می شوند به جهت ایجاد هیجانات کاذب فورا گسترش فوق العاده ای پیدا می کند، بدون اینکه هیچ راهنمایی و هیچ کنترلی صورت بگیرد، بدون اینکه جوانان را نسبت به استفاده درست و مناسب از این ابزارها آگاه بکنیم، همه امکانات را در اختیار جوانان قرار می دهیم، بدون آنکه کمکی به آنها بکنیم، الآن جوانان و نوجوانان امروزی ما تنها و غریب در فضای مجازی سرگردان هستند و بر همه واجب است کمک بکنند تا این فضای مجازی؛ پاک و سالم شود.
همه می توانند استفاده‌های درست علمی، آموزشی و تفریحی را از فضاهای مجازی ببرند، اما متأسفانه فضای دیجیتالی امروز به کاربرد و کارکرد شیطان تبدیل شده و مهمترین وسیله نفوذ شیطان به دلها و خانه‌ها همین دنیای مجازی است که خیلی بی در و پیکر رها شده است و متأسفانه هیچکس هم مسؤولیتی در این زمینه نمی پذیرد.
مسؤولیت کسانی که این جوانان و نوجوانان را بدون راهنما و در تنهایی و غریبانه در این فضای مجازی رها کرده اند و زیر بار مسؤولیت شانه خالی می کنند خیلی بیشتر از همه افراد است و اگر هر نوع انحراف، انحطاط و روابط نامشروع ذهنی، فکری و جنسی که از این فضاها ناشی می‌شود دامن جوانان و نوجوانان را بگیرد، مسؤولیت آن بر عهده مسؤولان و دولتمردانی است که بدون هیچ نظم، برنامه، کار فرهنگی و برنامه ریزی، جوانان را در این فضا رها کرده اندو متأسفانه پلیس ما هم زمانی کمک می کند و وارد عمل شود که اختلاس مالی صورت بگیرد، در حالی که چقدر ناموس ها در این فضا اختلاس می شوند و آبروها ریخته می شود و چه روابط نامشروع فکری و ذهنی که در این فضا اتفاق می افتد.
امروز و بلکه فردا و آینده ما بسیار غبارآلود و تار است و نباید بگذاریم این فضا همین طور ما را احاطه کند، ما امروز باید برای چندین سال آینده فکری کنیم و برنامه ریزی داشته باشیم که این شبکه ها به جزء جدایی ناپذیز زندگی ما تبدیل نشوند.
در شبکه ها و فضای مجازی؛ زنان نفوذپذیری و ضربه پذیریشان بسیار بیشتر از مردان است
وسائل ـ شرایط حضور بانوان در عرصه اجتماع از منظر فقه حکومتی چیست؟
اجازه دهید بنده این مسأله را از نظر مهدویت بررسی کنم، چون از نظر فقهی خیلی در این راستا بحث شده است، در عصر ظهور و حکومت امام زمان(عج) بانوان خیلی حضور جدی در عرصه های اجتماعی دارند چه در انقلاب جهانی حضرت، چه در حکومت امام عصر(عج) و چه در بحث ها و فعایت های فرهنگی در آن عصر، روایات و آموزه هایی که در بحث مهدویت به دست می آوریم این است که زنان هیچ محدودیت خاصی در فعالیت اجتماعی ندارند، علت آن چیست؟ علت این است که فضا، فضای نورانی و مطمئنی است؛ امنیت روانی، امنیت سیاسی و اجتماعی در آن عصر برقرار است، به همین خاطر چندین روایت تصریح می‌کند که یک زن به تنهایی به یک شهر زیارتی می رود و سفر می‌کند بدون آنکه ترس از کسی داشته باشد، ما به چه نتیجه ای می رسیم؟ به این نتیجه که حضور زن در اجتماع، مشروط به امنیت اخلاقی و امنیت اجتماعی و امنیت فردی او است.
زنان با این شرط می توانند در جامعه حضور داشته باشند، اما اگر نتوانیم امنیت اخلاقی، امنیت اجتماعی و امنیت فردی او را برقرار کنیم نباید در جامعه جز در موارد نیاز حضور پیدا کند، در یک اداره چرا زن و مرد با یکدیگر کار می کنند در حالی که ما نمی‌توانیم نظارت درست داشته باشیم؟ زنان تا زمانی که امنیت برقرار نشده باید حضور خود را در جامعه محدودتر بکنند نه تنها در اجتماع، بلکه در شبکه ها و فضای مجازی؛ زنان نفوذپذیری و ضربه پذیریشان بسیار بیشتر از مردان است، متأسفانه این غربت زیاد زنان در جامعه را نشان می دهد، ما در برخی از روایات آخرالزمانی داریم که اگر نمی توانید از دین وایمان خود محافظت بکنید در خانه های خود بمانید و در اجتماع حضور پیدا نکنید، اگر می‌بینید با حضورتان در اجتماع دین و ایمانتان تخریب می شود در اجتماع حاضر نشوید، گاهی اوقات از ما خواسته شده است که برای حفظ دین و ایمانمان مهاجرت کنیم، گاهی اوقات از ما خواسته شده است که برای حفظ دین و ایمانمان به کوه ها پناه ببریم، همه اینها نشان دهنده این است که رکن اصلی حضور زن یا مرد در جامعه این است که دیگران نتوانند مشکل، چالش و آسیبی برای او در جامعه ایجاد کنند.
وسائل ـ حفظ حجاب یا بی‌حجابی در عرصه جهانی و از منظر بیرونی چه پیامدها و عواقبی در تخریب یا تأیید وجهه حکومت اسلامی دارد؟
مدرنیسم و تحولات فرهنگی در جهان یک سری نمادها و سمبل هایی را با خود به همراه دارد، مهم ترین نماد تمدن جدید غرب همین بی حجابی و بی بندو باری است، در واقع بی حجابی در غرب ملازم شده با ولنگاری، بی بند و باری، بی دینی و دین ستیزی، به همین خاطر غربی ها به همان اندازه که عقاید و ادیان دیگران را مورد هجمه قرار می دهند از بی ارزشی های خودشان دفاع می کنند، امروز بی حجابی به عنوان ارزش فرهنگ غربی دانسته شده است و هر گونه خدشه در این زمینه را بر نمی‌تابند، در واقع غرب امروز غرب فرهنگی است، نه غرب جغرافیایی؛ چرا که در غرب جغرافیایی ممکن است کشور اسلامی هم بگنجد، حتی ممکن است کشورهایی مانند هند و ژاپن هم در زمره آن قرار بگیرند، ما باید توجه کنیم که امروزه در غرب فرهنگی عامل اصلی بی بندو باری، ترویج فسق و فجور، بی دینی و شهوت گرایی همین بی حجابی بانوان است، جامعه عریانی که از این طریق می خواهد به همه اصول و مبانی جوامع خط بطلان بکشد. متأسفانه این یک نماد شده است و ما باید با این نماد غرب مبارزه کنیم، ما حتما باید کاری کنیم که این ارزش غرب ساخته، در هم بشکند، الحمد الله امروز می بینیم که بسیاری در حال مسلمان شدن هستند و حجاب را به عنوان رکن اصلی دینداری خویش انتخاب می کنند.
صدا وسیمای ما نمی تواند هنر را با تعهد درآمیزد
وسائل ـ با توجه به اینکه اقبال مردم به سوی رسانه وصدا سیما بیشتر است، وظیفه رسانه در راستای ترویج حجاب چیست؟
مشکل اصلی ما این است که صدا وسیمای ما نمی تواند هنر را با تعهد درآمیزد، آنجایی که کارهای هنرمندانه انجام می دهد از کارهای ارزشی و متعهدانه خبری نیست و آنجایی که می خواهد کارهای ارزشی مثل زیبایی حجاب را نشان دهد خبری از هنر نیست.
صدا سیمای ما اگر نتواند بین هنر و کارهای ارزشی رابطه برقرار کند، یعنی بهترین کارهای ارزشی را با بهترین کیفیت هنری عرضه کند و تا نتواند با قدرت در این عرصه وارد شود مشکلات ما کماکان باقی است؛ نخستین قدم در صدا سیما این است که هنرمندان متعهد ما را بیشتر به صحنه آورده و از هنر آنها بیشتر استفاده کند، جلوه‌های ظاهری با کارها، سریال ها و فیلم ها را بالا ببرد و جذابیت مسائل دینی را بسیار بیشتر نشان دهد.
من در هیچ یک از فیلمها، سریال ها و سینما ندیده ام که یک ضد ارزشی مثل دروغ ، بی حجابی، سرقت کردن قبیح و زشت نشان داده شود و زشتی گناهان منتقل نشده است، ما حتی قتل که بدترین و زشت ترین کار انسانی است، نتوانستیم زشتی و قباحت آن را منتقل کنیم، در ذهن یک جوان و نوجوان باید برخی از این خطوط قرمز حفظ شود که صدا و سیما هیچ حفظ خطوط اصلی زندگی را نداشته است.
اما سومین مشکل اصلی که وجود دارد و صاحبان رسانه ملی و سایر رسانه ها باید به آن توجه کنند، بحث مبانی فکری و معرفتی است؛ ما مشکلات عدیده ای در این زمینه داریم، در عرصه سیاسی و جناحی شاهد تضاد مبانی فکری و معرفتی هستیم ما این را در صدا و سیما هم داریم، تا مسؤولان صدا و سیما نتوانند از لحاظ مبانی فکری و معرفتی برای کارگردانها، تهیه کنندگان و نویسندگان خود کاری انجام دهند مشکل فرهنگی ما حل نخواهد شد، چرا؟ چون در عموم فیلمها برای عموم کارگردانها رابطه زن و مرد خیلی عادی است، ولی در دین ما عادی نیست و محدودیت های زیادی دارد، این محدودیت ها در صدا سیما منعکس نمی شود، ما باید کمک کنیم که این محدودیت ها در جامعه اجرا شود، متأسفانه در صدا سیما ارتباط با نامحرم و ارتباط با زن و مرد به راحت ترین وجه نشان داده می شود که این خود موجب قبح زدایی از روابط نامشروع می شود./907/404/ص