به گزارش پایگاه اطلاع رسانی فقه حکومتی، خداوند آفرینش انسان را در قالب خانواده انجام داد و زمانی که نخستین انسان‌ها یعنی حضرت آدم و حوا (ع) را خلق کرد،آن‌ها را به صورت زوج و در قالب خانواده آفرید؛ زیرا تنها در قالب خانواده بود که آن آرامش و سکون و مودتی که مد نظر حضرت حق بود محقق می‌شد به همین دلیل از همان آغاز خلقت انسان از جمله مخلوقاتی بود که موجودیت خود را در قالب خانواده جست‌و‌جو می‌کرد.
بر همین اساس خداوند در قرآن کریم خانواده را محل آرامش و سکون و مودت قرار داده و به اذعان قرآن کریم بهترین محل برای آرامش و سکون آدمی خانواده است و از آن جایی که خانواده این شاخصه ها را دارا است خداوند بهترین مکان را برای تربیت فرزند خانواده و آغوش مادر قرار داده است اما امروز از آن جایی که مسائل مادی در اولویت نخست خانواده‌ها قرار گرفته است و مساله حضور زن در اجتماع مطرح شده، زنان به جای اینکه این رسالت آسمانی خود یعنی تربیت فرزند را انجام دهند سرگرم شغل‌های مختلف و کسب درآمد شده اند.
کسب درآمدی که بهای آن محرومیت کودکان از آغوش مادر و پدیده‌ای به نام مهدکودک است.
در راستای مشخص شدن ابعاد مختلف این موضوع و جویا شدن نگرش نظام تربیتی اسلام به این مساله با حجت الاسلام والمسلمین رضا محمدی، استاد حوزه علمیه قم، سخنران آستان حضرت معصومه(س) و کارشناس رادیو معارف به گفت و گو نشسته و نظر ایشان را در رابطه با این موضوع جویا شدیم که نظر ایشان تفضیلا در ذیل بیان می شود.
وسائل ـ با توجه به دغدغه ها و مشغله های دنیای امروز برای پدر و مادرها، بسیاری از والدین قسمت زیادی از وقت فرزندانشان را با مهدکودک پر می کنند؛ آیا شرعا والدین می‌توانند با سلب مسئولیت از خود، وظیفه تربیت را به مهدها بسپارند؟
اگر بخواهیم از نظر فقهی نگاه کنیم باید بگوییم که با این کار عمل حرامی را مرتکب نشده‌اند ولی اگر از نظر اخلاق تربیت نگاه کنیم این کار درست نیست؛ زیرا بزرگترین حق کودک بر والدین حق تربیت است و تربیت تنها از راه مَحبت به کودک و بودن در کنار پدر و مادر و در آغوش مادر بودن حاصل می شود و به همین دلیل اسلام تأکید دارد که حتماً مادر به کودک شیر بدهد زیرا مَحبتی که از مادر به کودک از طریق شیردادن و در آغوش گرفتن منتقل می‌شود بر رشد کودک به مراتب اثر بیشتری از شیری که کودک می‌خورد، دارد.
مهد اساسی‌ترین نیاز بشر را بدون پاسخ می‌گذارد/ مهدسپاری حقی از حقوق کودک را تضییع کرده که تا قیامت هم قابل جبران نیست
بر همین اساس از آن جایی که با مهد سپاری اساسی‌ترین نیاز بشر یعنی نیاز به مَحبت پاسخ داده نمی‌شود به همین علت از نظر اسلام مهد سپاری کار درستی نبوده و اسلام با این شیوه تربیتی موافق نیست.
اما اگر برای فرد کار ضروری پیش آمد و فرد بخواهد برای یک ساعت یا دو ساعت کودک را به شخص دیگری یا مهد بسپارد اشکالی ندارد و اما اگر این مدت طولانی شود که آن نیاز حیاتی و اساسی کودک یعنی مَحبت پاسخ داده نشود حقی از حقوق کودک ضایع شده و این تضییع حقوق تا قیامت هم پاسخ داده نخواهد شد.
وسائل ـ آیا مهد سپاری دارای سابقه دینی و اسلامی است؟
خیر، پدیده‌ای به نام مهد هیچ سابقه تاریخی در جهان اسلام ندارد و توجه به این نکته ضروری است که مهد سپاری یک سنت غربی بوده و نه اسلامی، به همین دلیل از نظر تربیتی و اخلاقی این شیوه و نگرش به تربیت با نظام تربیتی اسلام سازگار نیست.
تنها گزینه تربیت اسلامی تربیت در آغوش مادر است
همچنین بزرگان و ائمه معصوم ما بیان کرده‌اند که از حقوق کودک بر والدین این است که برای بچه نام نیکو انتخاب شود و خوب ادب و تربیت شده و والدینش احکام دین را به او بیاموزند که ما بر همین اساس متوجه می‌شویم اگر کودکی می‌خواهد از نظر اسلامی تربیت درستی داشته باشد باید حتماً در آغوش پدر و مادر تربیت شود و اگر کودک در این سن به‌خصوص هفت سال اول زندگی از آغوش مادر محروم شود یکی از اساسی‌ترین حقوق او تضییع شده و این تضییع حق تا قیامت جبران نخواهد شد.
وسائل ـ شاخصه های تربیت اسلامی چیست و تربیت اسلامی به چه وسیله ممکن می شود؟
تربیت اسلامی تنها به وسیله والدین ممکن است نه سایر نهادها
کودک اگر در دامان پدر و مادر نباشد به جای اینکه پدر و مادر او را تربیت کند دیگری که همان مهدکودک است او را تربیت کرده است و بر همین اساس یکی از حقوق مسلم کودک که تربیت به وسیله پدر و مادر تضییع می شود.
ائمه (ع) مهم‌ترین حق کودک را حق تربیت می‌دانند و یکی از مهم‌ترین احتیاجات کودک را هم مَحبت می‌دانند و بیان می‌کنند که اگر این احتیاج برآورده نشود کودک دچار مشکلات عدیده ای خواهد شد.
همچنین امیر المومنین (ع) در احادیث دیگری بیان می‌کنند که کودکان خود را دوست داشته باشید و به آن‌ها رحم کنید و خداوند زمانی به خاطر شدت مَحبت و رحمی که یک بنده به فرزندان خود دارد به آن بنده رحم کرده وخداوند به خاطر شدت مَحبت به فرزند، انسان را مورد رحمت خود قرار می دهد.
تربیت کودک تکلیف الهی است که به والدین واگذار شده است
و رسول خدا(ص)بیان می‌کنند که کسی که کودک خردسالی دارد باید با او مانند بچه‌ها رفتار کرده و هم‌بازی او شود و یکی از لازمه های تربیت به این شکل این است که والدین به‌خصوص مادر در کنار کودک حضور داشته باشند و این روایت تکلیف پدر و مادر را سنگین کرده و بیان می‌کند که پدر و مادر خود باید کنار کودک خود حضور داشته باشند.
تفاوت میان تربیت و آموزش جدی است آموزش مباشرتی است ولی تربیت نه
تربیت کار و تکلیف پدر و مادر است و میان تربیت و آموزش تفاوت وجود دارد و تربیت مستقیماً بر عهده پدر و مادر است و این پدر مادر هستند که با انتخاب مکان و مدرسه خوب زمینه تربیت کودک را فراهم می کنند ولی تربیت وظیفه مهد و مدرسه نیست بلکه مستقیماً وظیفه پدر و مادر است.
وسائل ـ با توجه به آنچه بیان شد در صورت امکان بفرمایید که شاخصه های مهد تراز اسلامی چیست؟
اصلاً مهد سپاری کاری درستی نیست و این حق بر عهده پدر مادر است بنابراین وجود مهد چه تراز اسلامی و چه غیر تراز اسلامی بی معنا است و فرهنگ مهد سپاری در تعارض مستقیم با تعالیم اسلام است و اهل بیت(ع) در این زمینه بیان می‌کنند تربیت مستقیماً کار والدین است و قابل واگذاری به دیگران نیست به همین علت مهد در نظام اسلامی چیزی بی‌معنا بوده و جایگاهی ندارد.
و اگر پدر و مادر امکان تربیت ندارد می‌توانند با کمک دیگران و مباشرتا این کار را انجام دهند ولی اجازه واگذاری امر تربیت را به دیگری ندارند و تربیت باید در هر شرایطی تحت نظر مستقیم والدین صورت گیرد.
باید دقت کرد که نگرش مهد سپاری یک نگرش اومانیستی است که نظام غربی برای اینکه بتواند پدر و مادر را از وجود فرزند و مشکلات فرزند رها کند آن را ابداع کرده است و این نگرش به پدر و مادر اجازه می‌دهد که با وجود فرزند هم به زندگی فردی و نگرش شهوانی خود برسند به همین علت چیزی به نام مهد و مهدکودک را در غرب ایجاد شده است.
وسائل ـ راهکار برون رفت از این بحران را در چه می دانید؟ تعطیلی مهدها، ادامه روند کنونی، اصلاح و یا نظارت؟
برای اینکه پدیده مهد سپاری حل شود باید والدین تربیت فرزند را هدف و وظیفه اصلی خود دانسته و به‌خصوص چون خلقت مادر به گونه‌ای است که عهده دار اصلی تربیت کودک مادران هستند به همین علت مادران باید از پذیرفتن مشاغلی که مخل امر تربیت کودک است خود داری کرده و رسالت اصلی خود را تربیت فرزند قرار دهند.
همچنین شرایط و مشکلات اقتصادی که توجیه کننده کار بانوان است بهانه بوده، زیرا اگر خانواده ها از ظاهرگرایی زندگی خود کم کنند به راحتی می‌توانند زندگی خود را بدون اینکه نیاز به کار زن باشد اداره کنند و مادران باید بدانند شاید امروز با مهد سپاری درآمد کسب می‌کنند ولی در آینده باید همین درآمدی را که کسب کرده‌اند به علت مشکلات کودک صرف از بین بردن بی ادبی هایی کنند که او در محیط های مختلف آموخته و باید بدانیم که دوری از مَحبت والدین و کم عاطفگی، زمینه جرم و بزهکاری را در کودکان افزایش می دهد./۹۶۸/300/ص
تهیه و تنظیم: فاطمه قاسمی