vasael.ir

به گزارش سرویس مکتب دفاعی پایگاه اطلاع رسانی فقه حکومتی وسائل، جلسه بررسی فقهی گشت نامحسوس پلیس امنیت اخلاقی توسط دفتر مطالعات فقه میان رشته ای واحد جهاد علمی بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق (ع) برگزار شد. بدلیل اهمیت این مطلب و ارتباط آن با هفته عفاف و حجاب مجدداً منتشر می شود

حجت الاسلام والمسلمین دهقانی در این نشست مطالب خود را به دو بحث پاسخ های کوتاه و پاسخ های فنی و فقهی به این مساله تقسیم کرده و در این جلسه به بیان پاسخهای کوتاه پرداختند.

وی در ابتدا با طرح سوال «بهتر نیست بجای این کارها، کار فرهنگی کنیم؟!» گفت: مأموریت امر به معروف و نهی از منکر، با مأموریت دعوت و کار فرهنگی متفاوت است؛ تأکید امر به معروف در مورد گناهانی که بروز اجتماعی دارد اولا و بالذات صیانت از «افراد سالم جامعه» و «حرمت جامعه اسلامی» است و در مرتبه نازلتر، خود فرد عاصی است، اگر هر دو مقدور نشد مأموریت اصلی باقی می ماند و کار فرهنگی مأموریت ساخت درون افراد را بر عهده دارد، پس دو واجب مستقل در این جا وجود دارد.

وی ادامه داد: ناجا مسئول کار فرهنگی نیست، بنابر این اقدام ایشان مغایرتی با وظیفه خود یا دستگاههای فرهنگی ندارد، ضمنا کار ناجا انجام سر ریز امر به معروف مردمی است. 

حجت الاسلام دهقانی ابراز داشت: مراکز فرهنگی تلاش بیشتری باید بکنند تا اندیشه معصیت در میان عده قلیلی که علنا گناه می کنند فروکش کند و عموم مردم در جهت امر و نهی زبانی بیشتر بکوشند تا موضوع مأموریت ناجا منتفی شود و به اصطلاح سالبه به انتفاء موضوع گردد.

وی با اشاره و به غیر مسلمانانی که در تحت حکومت حاکم اسلامی زندگی می کنند، خاطر نشان ساخت: عده ای مسلمان نیستند و با حاکم اسلام قرارداد دارند که در جائی که مسلمین حضور دارند رعایت مقررات اسلامی را بنمایند؛ آنها به میزان مطالبه گری حاکم اسلام نگاه می کنند و رفتار خود را تنظیم می نمایند اگر حاکم سکوت کند آنها خود را قانونا(روی کاغذ) مکلف ولی عملا غیر مکلف بحساب می آورند؛ اقدام اخیر ناجا، مطالبه جدی حاکم اسلام از آنها بشمار می آید.

این کارشناس مسائل فرهنگی با اشاره به طرح گشت نامحسوس پلیس امنیت اخلاقی پلیس؛ اظهار داشت: اعلان این طرح و پخش عکس آن در رسانه ها، کار صحیحی ارزیابی می شود اگر چه اجرای این طرح نیاز به اعلان نداشت زیرا ادامه کار قبلی ولی با سبکی ملایمتر است؛ اما وجه مطلوبیت آن این است که دشمن در خرداد سال 1393 اعلان کشف حجاب از تاریخ اول تیرماه این سال نمود و تبلیغات وسیعی کرد و تلاش نمود آنرا به مورد اجراء بگذارد.

 وی افزود: در بادی امر موفق به اجرای بخشی از دسیسه خود شد بطوری که موجبات نگرانی مؤمنین و علماء و روحانیت را فراهم کرد حتی حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی در تاریخ 7/6/1394 به دولت انتقاد کردند و فرمودند: «دولت اگر نمی‌تواند حجاب را در کل جامعه گسترش دهد، چرا در این زمینه کم‌کاری و کوتاهی می‌کند؟ آیا مفاسد بی‌حجابی که طلاق و متلاشی شدن خانواده است، بر کسی پوشیده است؟ ... حجاب از فروع دین است؛ اما امروز با آن معامله اصول دین می‌شود؛ یعنی اگر کسی بخواهد با اسلام مخالفت کند؛ با حجاب مقابله می‌کند؛ زیرا جنبه سیاسی پیدا کرده و دشمنان فهمیده‌اند که حجاب ضروری دین است؛ از این‌رو به عنوان سمبل اسلام با آن به مبارزه برخواسته‌اند.»

حجت الاسلام دهقانی با اشاره دسیسه های روزانه دشمنان بر علیه جمهوری اسلامی، خاطر نشان ساخت: این اقدامات دشمن و امید بستن به دستاوردهای شیطانی آن، در کنار مشکلات اقتصادی کشور موجب شد تا معاندین شروع به القاء شبهه ناکارآمدی نظام ولایت فقیه نمایند و اینجور به خود امید دهند که باید به سراغ نظامهای سکولار رفت تا بتوان کشور را اداره نمود؛ راه افتادن چرخ اقتصاد مقاومتی که با سخنرانی مقام معظم رهبری در روز نخستین سال جاری در مشهد مقدس کلید خورد و بخشنامه اخیر دکتر جهانگیری به همه دستگاههای ذیربط، و نیز اقدام اخیر ناجا یک ضد حمله بر علیه این توطئه محسوب می شود که نغمه هائی از آن در نیمه دوم سال 94 علاوه بر تهران در غیر از تهران هم شنیده شد؛ اقدام مقتدرانه ناجا نشان داد که اگر بخشی از بدنه نظام یک تکان کوچکی به خودش بدهد بدون اینکه نیاز به میز و صندلی و استخدام جدید باشد می تواند طومار دشمنان را به هم بپیچد، اگر این تحلیل را بپذیریم هزینه های  اندک اعتباری آن که قابل پیش بینی بود را با جان و دل می پذیریم و از هجمه برخی افراد نگران نمی شویم چون عقلا هر حمله و یا ضد حمله ای، تلفاتی را به دنبال دارد ولی به نتائج آن می ارزد.

وی با اشاره به آیه 104 از سوره مبارکه آل عمران"وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ امَّةٌ یَدْعُونَ الَى الْخَیْرِ وَ یأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمَنْکَرِ وَ اولئِکَ هُمْ الْمُفْلِحُونَ/باید از شما جمعى باشند که به نیکى بخوانند و به معروف وا دارند و از منکر باز دارند و آنها رستگارانند" گفت: به دلالت واو عاطفه بر می آید کار فرهنگی بالمعنی الاخص، چیزی بجز امر به معروف و نهی از منکر است و این آیه شریفه بیان کننده دو رسالت متفاوت برای مسلمانان است.

این کارشناس امور فرهنگی ادامه داد: مؤید این مطلب، آیه 125 از سوره مبارکه نحل است که خداوند می فرماید "ادْعُ إِلى‏ سَبیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتی‏ هِیَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّکَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبیلِهِ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدینَ/با حکمت و اندرز نیکو، به راه پروردگارت دعوت نما و با آنها به روشى که نیکوتر است، استدلال و مناظره کن! پروردگارت، از هر کسى بهتر مى‏داند چه کسى از راه او گمراه شده است و او به هدایت‏یافتگان داناتر است" .

وی افزود: روشن است که هیچ یک از اقدامات سه گانه فوق، با فوریت نمی سازد بلکه نیاز به استدلال و مباحثه و ... دارد؛ در حالی که به دلیل روایت زیر، امر به معروف و نهی از منکر دارای وجوب فوری است: "عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ شَبِیبٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عِیسَى الْعَلَوِیِّ عَنِ الْحَسَنِ عَنْ أَبِیه عَنْ جَدِّهِ قَالَ کَانَ یُقَالُ لَا یَحِلُّ لِعَیْنٍ مُؤْمِنَةٍ تَرَى اللَّهَ یُعْصَى فَتَطْرِفَ حَتَّى تُغَیِّرَهُ.(وسائل الشیعة، ج‏16، ص: 125): جایز نیست چشم انسان مؤمن ببیند که خداوند عصیان می شود و به هم بخورد مگر اینکه آن را تغییر دهد" .

کار فرهنگی و امر به معروف و نهی از منکر مستقل از یکدیگرند

حجت الاسلام دهقانی ابراز داشت:با مشخص شدن تفاوت بین کار فرهنگی و امر به معروف، نوبت به پاسخ گوئی به این سؤال می رسد که کدام یک بر دیگری تقدم دارد؟ آیا در آن واحد باید به هر دو عمل کرد و یا باید یکی را بر دیگری ترجیح داد؟ در پاسخ گوییم این دو واجب مستقل از یکدیگرند و هر کدام حکم و شروط اختصاصی خود را دارد، اگر شرائط هر دو آماده باشد و توان انجام هر دو را داشتیم به هر دو عمل می نماییم.

وی ادامه داد: اگر قدرت بر انجام یکی را داشتیم باید به قواعد بحث تزاحم عمل کنیم یعنی یکی را بر دیگری ترجیح دهیم؛ وجه رحجان در این بحث، فوریت است بنابراین ترجیح با امر به معروف و نهی از منکر است؛ به عبارت دیگر، امر به معروف  و نهی از منکر بر دعوت و کار فرهنگی بالمعنی الاخص تقدم زمانی دارد؛ رسالت امر به معروف، پاک و طیب کردن فضای جامعه است، تا اسلام و احکام و ارزشهای آن حاکم نباشد نمی توان افراد را در مسیر صحیح حفظ کرد، بزرگراهی که دارای چاله های متعدد است نمی تواند بستر مناسبی برای سرعت مطمئنه خودروها باشد, در زمستان سرد، به هر اندازه درجه بخاری را زیاد کنیم تا زمانی که شیشه پنجره اتاق شکسته باشد فایده ای ندارد و نمی توانیم اتاق را گرم نماییم.

این کارشناس مسائل فرهنگی افزود: البته این مطلب را نباید از نظر دور داشت که کار فرهنگی تقدم رتبی بر امر به معروف و نهی از منکر دارد؛ زمانی که گناهی وجود ندارد همه تلاشمان را باید مصروف اصلاح باطن افراد نماییم زیرا اصل بر ساخت درونی و اصلاح باطنی انسانهاست، اسلام نقشه رستگاری و فلاح انسان را ارائه کرده است، اسلام آمده است تا گوهر وجودی انسان را از قوه به فعل درآورد، این هدف جز با رشد و بالندگی درونی آدمی بدست نمی آید؛ در همین ارتباط، امیر المؤمنین علیه السلام در بیان حکمت نبوت انبیاء علیهم السلام می فرماید: "فَبَعَثَ فِیهِمْ رُسُلَهُ وَ وَاتَرَ إِلَیْهِمْ أَنْبِیَاءَهُ لِیَسْتَأْدُوهُمْ مِیثَاقَ فِطْرَتِهِ وَ یُذَکِّرُوهُمْ مَنْسِیَّ نِعْمَتِهِ وَ یَحْتَجُّوا عَلَیْهِمْ بِالتَّبْلِیغِ وَ یُثِیرُوا لَهُمْ دَفَائِنَ الْعُقُول(نهج البلاعه، خطبه اول)/ پس خداى تعالى پیغمبران خود را در بین آنان بر انگیخت و ایشان را پى در پی مى‏فرستاد تا عهد و پیمان خداوند را که جبلّى آنان بود بطلبند و بنعمت فراموش شده (توحید فطرى) یاد آوریشان کنند، و از راه تبلیغ با ایشان گفتگو نمایند (با برهان، سخن بگویند) و عقلهاى پنهان شده را (که در زیر غبار کفر پوشیده و بر اثر تاریکى ضلالت و گمراهى مستور گردیده) بیرون آورده بکار اندازند"

وی ابراز داشت: در پاره ای از امور، می توان با کار فرهنگی جلوی گناه را با رعایت قید فوریت را گرفت، در این موارد، تقدم رتبی و زمانی، از آنِ کار فرهنگی است زیرا از این طریق هیچ ایذائی پدید نمی آید بلکه این رویه از مصادیق الاسهل فالاسهل به شمار می رود، بهترین حالت برای اجرای فریضه امر به معروف و نهی از منکر همین صورت است و هرگاه علم به گناه منتفی باشد باید فرد عامل را ارشاد نمود، از شروط امر به معروف و نهی از منکر علم عامل و آمر است، منتفی بودن بحث از تقدم کار فرهنگی بر امر به معروف در این مورد، بخاطر انتفاء موضوع امر به معروف است؛ بنابراین باید بجای امر به معروف و نهی از منکر، کار فرهنگی نمود.

حجت الاسلام دهقانی افزود: وقتی فضاء جامعه آلوده باشد اثربخشی کار فرهنگی کاهش می یابد و در برخی موارد عقیم می ماند؛ مانند زمینی که برای کشاورزی آماده است ولی کسی یک لایه از خاکستر یا نمک را بر روی آن پاشیده است. بدیهی است در ابتداء باید مانع را برطرف کرد آنگاه اقدام به کشت گندم نمود در غیر این صورت شاهد عدم رویش گندم و یا رویش بوته های زرد و کم بهره خواهیم بود.

وی افزود: کاروان بشریت بسان مسافرین یک کشتی می ماند؛ اگر در  محل جلوس یکی از مسافرین حفره ای ایجاد شود باید به ترمیم آن پرداخت؛ جالس در آن مکان نمی تواند مانع اصلاح کشتی گردد و یا خود به تخریب مکان اختصاصی خویش بپردازد چنانچه در روایتی از پیغمبر اکرم صلّی الله علیه وآله منقول است که جامعه را مَثَل به طایفه‎ای زد که سوار کشتی شوند و برای هر یک از آنها جا و مکانی معین کنند و یکی از آنها با تبری جای خود را سوراخ سازد و دیگران او را از این کار باز دارند و او در جواب گوید: من در جای خود تصرف می‎کنم و آن را سوراخ می‎سازم، به شما کاری نیست! اگر دیگران این عذر را از او بپذیرند و بگذارند تا کشتی را سوراخ کند، آب در آن وارد شود و همه غرق شوند، و اگر عذر او را نپذیرفتند و او را از این کار منع نمودند، هم خودشان و هم آن شخص نجات یابد.

حجت الاسلام دهقانی افزود: زندگی اجتماعی انسانها دارای تأثیر و تأثر بر یکدیگر است؛ همین حقیقت، رمز قانون گذاری در یک جامعه می باشد، بر اساس قانون اسلام، کسی حق ندارد مرتکب گناه علنی شود، در غیر این صورت به حقوق اجتماعی مسلمین تعدی کرده است و باید مورد امر و نهی آنها قرار گیرد تا دست از تعدی بردارد؛ حاکم اسلام می تواند وی را مورد مؤاخذه قرار دهد، خداوند متعال در آیه 32 از سوره مبارکه حج می فرماید: ذلِکَ وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ.((حقیقت) این است و هر کس نشانه‏هاى (بندگى) خداوند را سترگ دارد، بى‏گمان، این (کار) از پرهیزگارى دل‏هاست) .

وی ابراز داشت: امر و نهی کردن دیگران، محدود کردن آزادی آنان است لذا نیاز به مجوز از مرجعی دارد که خود دارای ولایت است. خداوند متعال به دلیل توحید در خالقیت، بر همه مخلوقات خود ولایت و اولویت دارد؛ و به دلیل ادله شرعی فراوان.

این کارشناس مسائل فرهنگی ابراز داشت: کسانی که بدون وجود موضوع آزادی، نسبت به سلب آن اعتراض می کنند دست به مغالطه زده اند؛ برخی از متدینین، نسبت به این مغالطه غفلت نموده و بدون توجه به چارچوبهای قانونی و حقوق افراد، با افراد سفسطه گر هم نوا شده اند و در عین حال که مؤمن و معتقد به اسلام هستند عملا پشت پا به معارف نورانی اسلام زده و اسلام را  از رسمیت انداخته اند نیز برخی معارف اسلامی را از محاسبات خود حذف کرده و بسان افراد سکولار سخن می گویند و تحلیل کرده و نسبت به  موضوعاتی که اصالتا دینی است داوری می نمایند.

در جامعه اسلامی باید هزینه دینداری پایین و هزینه ارتکاب گناه و معصیت بالا باشد

وی ابراز داشت: در جامعه اسلامی باید هزینه دینداری پایین و هزینه ارتکاب گناه و معصیت بالا باشد؛  اگر اقدامات مؤثر در زمینه امر به معروف و نهی از منکر موجب بالارفتن هزینه گناه و نگرانی گناهکار می شود و برای اصرار بر معصیت، احساس نا امنی می کند باید از آن استقبال نمود، مردم مؤمن هیچگاه از نا امنی گناه و گناهکاری، دچار دلهره نمی شود بلکه فضا را برای حفظ عفت و پاکدامنی مهیا می بینند و از این جهت خرسند و راضی هستند، البته این افراد هرگاه با جامعه گناه آلود مواجه می شوند احساس ناامنی می نمایند و به تکاپو می افتند درست بر عکس کسانی که با دیدن مظاهر گناه، مهر سکوت بر لب می زنند و به محض اینکه عرصه بر معدودی از گناهکاران متجاهر تنگ می شود به هیجان در می آیند و نطقشان باز می شود.

حجت الاسلام دهقانی افزود: وجوب امر به معروف و نهی از منکر، نقلی است و مستند به ادله شرعیه می باشد, احکام شرعی، تابع مصالح و مفاسد نفس الامری است؛ پس در اجرای این فریضه مصلحت عظیمه ای است که شارع مقدس اسلام بر اساس آن، آنرا واجب کرده است، چه بسا ما انسان ها  که دارای محدودیت در علم هستیم از بسیاری از حکمت های ریز و نهان آن آگاه نباشیم و تنها تا حدودی آنرا درک نماییم.

وی در پایان اظهار داشت: طراحی هندسه امر به معروف همانند سایر احکام توقیفی و اختراعی شارع مقدس اسلام، از پیچیدگی زیادی برخوردار است لذا به عهده انسان واگذار نشده است، نماز و حج، همانند امر به معروف و نهی از منکر، از احکام اختراعی است و طراحی آن، الهی است و اصطلاحا، توقیفی می باشد، در مقابل برخی احکام مانند معاملات، امضائی است و بوسیله افراد جامعه طراحی شده، و توسط شارع مقدس، با قیودی امضاء و پذیرفته شده است، برای بحث در مورد احکام اختراعی لازم است به معارف اسلامی رجوع کنیم و با مدد گرفتن از احکام ارائه شده در منابع دینی، به بررسی آن بپردازیم../929/102/قا