به گزارش پایگاه اطلاع رسانی فقه حکومتی وسائل، کتاب نظریه حقوقى اسلام، بر اساس سلسله سخنرانیهای قبل از خطبههای نماز جمعه تهران که توسط آیت الله مصباح یزدی ایراد شده و به قلم آقایان محمدمهدى نادرى قمى و مهدى کریمى نیا نگارش یافته، تنظیم شده است.
از ویژگیهایی که میتوان برای این کتاب نام برد، بیان مطالب حقوقى به صورت مبنایی است که در راستای مبانی فقه حکومتی مورد استفاده قرار میگیرد.
کتاب حاضر در 2 مجلد به چاپ رسیده است.
جلد اول کتاب که در برگیرنده 25 جلسه از سلسله سخنرانیهای آیت الله مصباح یزدی است در گزارش پیشین به مخاطب گرامی تقدیم شد و در این بخش، جلد دوم کتاب که دربرگیرنده جلسات 26 تا 50 است به خوانندگان گرامی معرفی میشود.
معرفی کتاب
جلسات 26 و 27 این کتاب به موضوع «حکومت و حاکم از دیدگاه اسلام» اشاره دارد و مباحث ضرورت حکومت در جامعه و هدف حکومت از دیدگاه اسلام از جمله مباحثی است که در ذیل این دو جلسه مورد اشاره قرار گرفته است.
آیت الله مصباح یزدی در بحث ضرورت حکومت در جامعه، به دیدگاه آنارشیستها که قائلاند اگر اخلاق در جامعه حاکم شود، دیگر نیازى به ایجاد حکومت نخواهد بود، اشاره کرد و در مقام پاسخ اظهار داشت: یکی از اموری که کل جامعه بدان نیازمند است و بدون آن زندگی فردی و اجتماعی مختل میشود، امنیت داخلی و خارجی است که تحقق آن در گرو حکومت سامان میپذیرد.
«نگاهی به حکومت در صدر اسلام» جلسه 28 کتاب را به خود اختصاص داده است که در آن جلسه آیت الله مصباح یزدی با اشاره به گفتگوی حضرت علی (علیه السلام) با عثمان که در خطبه 163 نهج البلاغه آمده است، گفت: آنچه از این گفتگو بدست میآید این است که از نظر آن حضرت، اولین نشانه حقانیتِ حکومت اسلامى، اجراى احکام اسلامى و محو کردن احکام ضد اسلام و خلاف آداب و رسوم اسلامى است.
جلسه 29 کتاب در راستای بیان شاخصه حقانیت حکومت اسلامی که عمل به سنت اسلام و مبارزه با بدعت است، به موضوع «حکومت اسلامی، دین مدار و ارزشگرا» اختصاص داد و با استفاده از آیات و روایات آنرا تبیین کرد.
مباحث وسعت اختیارات ولىّ فقیه و اهمیت عنصر زمان و مکان در اجتهاد، ولایت مطلقه، ولایت عامه و ولایت خاصه،حکم حکومتى یا حکم ولایى، ولىّ‌فقیه و مسأله تعیین مصداق و موضوع از جمله مباثی است که در جلسه 30 کتاب تحت عنوان «ولی فقیه و حق قانون گذاری» مطرح شده است.
رئیس موسسه آموزشی، پژوهشی امام خمینی(ره) درباره دایره اختیارات ولىّ فقیه با اشاره به دو مسأله که امام(ره) وارد حوزه فقه حکومتی کرد که عبارت باشد از اهمیت عنصر زمان و مکان در اجتهاد و ولایت مطلقه فقیه گفت: این بدان معنا نیست که مجتهد مى‌تواند بر اساس مصحلت‌سنجى و در زمان و مکان خاص، فتوایى بر خلاف حکم خدا صادر نماید! و یا طبق مصلحت، دستور اجراى امورى را صادر نماید که صد در صد خلاف اسلام است، بلکه مبناى حکم حکومتى، حکم اولى و یا حکم ثانوى اسلام است، نه آن که چیزى خارج از اسلام و بر خلاف آن باشد و موارد حکم حکومتى، جایى است که مردم نمى‌توانند حکم اولى یا ثانوى را تشخیص دهند که در این موارد فقیه خود عهده‌دار تشخیص و تعیین مصادیق شده و بر اساس تشخیص خود و رعایت مصلحت جامعه اسلامى حکم ولایتى صادر مى‌کند که از طریق رأى مردم یا رفراندوم قابل دست‌یابى نیست.
مباحثى همچون «ثبات و تغییر در نظام حقوقى»، «توّجه انقلاب اسلامى ایران به مسأله فلسطین»، «انحراف حاکمان و کارگزاران در حکومت اسلامى»، «قرائتهاى مختلف از دین» و «حقوق متقابل مردم و حکومت» محور اصلى مباحث جلسات سى و یکم تا سى و نهم هستند.
آیت الله مصباح یزدی ذیل مسأله قرائتهای مختلف از دین به انگیزه طرح مسأله پلورالیسم دینی (قرائتهای مختلف از دین) در ایران اشاره کرد و گفت: طرح این نوع از مسائل در راستای سیاستهای جهانخواران است؛ زیرا مادامى که اعتقادهاى متضاد رویاروى یکدیگر قرار گیرند و هر کدام بر اثبات حقانیت دین و مذهب خویش اصرار داشته باشند، زمینه جهانى شدن فرهنگ آمریکایى فراهم نخواهد شد پس با طرح این مسأله به تدریج مردم را به تولرانس، پذیرش افکار دیگران و بى‌تفاوتى نسبت به عقاید دینى خویش عادت مى‌دهند تا زمینهای باشد برای جهانی شدن فرهنگ آمریکایی.
وی در جلسه چهلم نگاه دینی و سکولاریستی به حکومت را مورد بررسی قرار داد و با اشاره به اینکه براساس ابعاد وجودی انسان، دولتها به دولت انسانی و حیوانی تقسیم میشوند، تصریح کرد: شاخصه دولت انسانی و اسلامی این است که هم در مقام اندیشه و هم انگیزه و عملکرد این را مد نظر قرار دهد که انسان تنها این بدن مادى نیست، بلکه جزء اصلى و جزء اشرف انسان، روح او است که رشد معنوى انسان و تأمین نیازهاى روحى او در سایه زندگى اجتماعى بهتر و بیشتر تأمین مى‌گردد.
«مالکیت در حکومت اسلامى»، «حقوق و وظایف اقتصادی حکومت اسلامی»، «دفاع و امنیت، وظیفه حکومت»، «مهم ترین وظایف دفاعى حکومت»، «در تدارک دفاع از جامعه اسلامى»، «شهید مطهرى و مسأله دفاع»، «عاشورا تبلور دفاع از دین و ارزشها»، «امام خمینى (ره) مدافع دین و ارزشها»، «استقرار حکومت و ولایت فقیه در ایران» و «وعده تخلف ناپذیر خداوند» به ترتیب عناوین جلسات چهل و یکم تا پنجاهم کتاب را تشکیل میدهند.
رئیس موسسه آموزشی، پژوهشی امام خمینی(ره) در ذیل بحث از نحوه استقرار حکومت و ولایت فقیه در ایران، رابطه مردم با حکومت ولایت فقیه را مورد بررسی قرار داد و بیان کرد: به اعتقاد ما شیعیان مشروعیت حکومت ولایت فقیه بر بیعت مردم متوقف نیست زیرا ولی فقیه منصوب از طرف امام معصوم(ع) است، بله قیام به وظایف حکومت، منوط به داشتن قدرت اجتماعى است که این قدرت زمانی حاصل میشود که مردم حمایت و بیعت داشته باشند.602/229/ر