- فقه نظام سیاسی | عدم دلالت سيره متشرعه بر رهبری شورایی
- فقه نظام سیاسی | اعلمیت به معنای اعلم بامرالله در سیاست و مدیریت جامعه است
- فقه نظام سیاسی | حکومت نه شأنی از شئون امام بلکه عین امامت است
- فقه نظام سیاسی | عدم تعدد حاكم در نظام سیاسی اسلام
- فقه نظام سیاسی | شورای رهبری؛ آنتیتز رهبری
- فقه نظام سیاسی | امامت بدون سیاست تهی از مفهوم است
- فقه نظام سیاسی | قدرت بخشی به حاکم با پیوند اطاعت و نصرت
نظام سیاسی اسلام/ آیت الله اراکی/ جلسه 52
روایات دال بر عصمت امام(25) اعلام ولایت امیرمؤمنان هدف رسالت الهی پیامبر اکرم در غدیرخم
پایگاه اطلاع رسانی وسائل – آیت الله اراکی با تبیین آیات و روایات مربوط به بحث ولایت اهل بیت(ع) گفت: مراد از عصمت پیامبر اکرم(ص) در جریان غدیر، عصمت از تکذیب است؛ یعنی خوف رسول اکرم(ص)، خوف از نفس نبود، بلکه ایشان از تکذیب مردم خوف داشتند و مراد از دستور الهی اعلام رسالت، معرفی امامت حضرت علی(ع) و ائمه اطهار(ع) است.
به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی وسائل، آیت الله محسن اراکی، در پنجاه و دومین جلسه سال تحصیلی 94-95 درس خارج فقه سیاسی اسلام که روز سه شنبه هجدهم اسفند ماه 1394 در مدرسه دارالشفاء برگزار شد، بیان روایات وارده در منابع حدیثی شیعه را که با عنوان «علیّ و الحسن و الحسین و تسعة من ولد الحسین» بر امامت و جانشینی اهل بیت علیهم السلام پس از رسول خدا صلی الله علیه و آله دلالت دارد را ادامه داد.
وی در این جلسه که بیشتر به متن خوانی روایات اختصاص داشت شش روایت دیگر باب را قرائت و نکات مختصری را پیرامون دلالت، معنا و سندیت روایات متذکر شد.
استاد درس خارج حوزه علمیه با استناد به تصریح یکی از فقرات روایات که میفرماید «فأمر الله عز و جل نبیه ص أن یعلمهم ولاة أمرهم و أن یفسر لهم من الولایة ما فسر لهم من صلاتهم و زکاتهم و صومهم و حجهم»، تبیین و تفسیر امر ولایت را همانند بیان احکام نماز و سایر احکام فرعی دین از وظایف رسالتی رسول خدا صلی الله علیه و آله دانست.
تقریر مطالب پنجاه و دومین جلسه درس خارج نظام سیاسی اسلام آیت الله اراکی تقدیم می‌‌شود.
بسم الله الرحمن الرحیم
مقدمه
بحث ما در روایات نصب خلفا وفرمانروایان بعد از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بود. گفتیم که نصّ بر نصب آنها با عناوین متعدد آمده است. بحث در عنوان چهارم یعنی عنوان «علیّ و الحسن و الحسین و تسعة من ولد الحسین» و نصّوصی بود که این عنوان را به کار برده است؛ در این روایات از حضرت امیر و امام مجتبی و سیدالشهداء و نه تن از اولاد سیدالشهداء صلوات الله علیهم اجمعین نام برده شده است و در غالب آنها از حضرت ولی عصر با عنوان «التاسع» یاد شده است.
بحث امروز؛ روایات دیگر
روایت پنجم
روایتی است که به سندش از امام حسن عسکری علیه السلام نقل می کند و آن حضرت از پدران خود علیهم السلام نقل می‌کند.
«حدثنا محمد بن إبراهیم بن إسحاق رضی الله عنه قال أخبرنا أحمد بن محمد الهمدانی قال حدثنا محمد بن هشام قال حدثنا علی بن الحسن السائح قال سمعت الحسن بن علی العسکری یقول حدثنی أبی عن أبیه عن جده ع قال قال رسول الله ص لعلی بن أبی طالب ع یا علی لا یحبک إلا من طابت ولادته و لا یبغضک إلا من خبثت ولادته و لا یوالیک إلا مؤمن و لا یعادیک إلا کافر فقام إلیه عبد الله بن مسعود فقال یا رسول الله قد عرفنا علامة خبیث الولادة و الکافر فی حیاتک ببغض علی و عداوته فما علامة خبیث الولادة و الکافر بعدک إذا أظهر الإسلام بلسانه و أخفى مکنون سریرته فقال ع یا ابن مسعود علی بن أبی طالب إمامکم بعدی و خلیفتی علیکم فإذا مضى فابنی الحسن إمامکم بعده و خلیفتی علیکم فإذا مضى فابنی الحسین إمامکم بعده و خلیفتی علیکم ثم تسعة من ولد الحسین واحد بعد واحد أئمتکم و خلفائی علیکم تاسعهم قائم أمتی یملأ الأرض قسطا و عدلا کما ملئت جورا و ظلما لا یحبهم إلا من طابت ولادته و لا یبغضهم إلا من خبثت ولادته و لا یوالیهم إلا مؤمن و لا یعادیهم إلا کافر من أنکر واحدا منهم فقد أنکرنی و من أنکرنی فقد أنکر الله عز و جل و من جحد واحدا منهم فقد جحدنی و من جحدنی فقد جحد الله عز و جل لأن طاعتهم طاعتی و طاعتی طاعة الله و معصیتهم معصیتی و معصیتی معصیة الله عز و جل یا ابن مسعود إیاک أن تجد فی نفسک حرجا مما أقضی فتکفر فو عزة ربی ما أنا متکلف و لا ناطق عن الهوى فی علی و الأئمة من ولده ثم قال ع و هو رافع یدیه إلى السماء اللهم وال من والى خلفائی و أئمة أمتی بعدی و عاد من عاداهم و انصر من نصرهم و اخذل من خذلهم و لا تخل الأرض من قائم منهم بحجتک ظاهرا أو خافیا مغمورا لئلا یبطل دینک و حجتک و برهانک و بیناتک ثم قال ع یا ابن مسعود قد جمعت لکم فی مقامی هذا ما إن فارقتموه هلکتم و إن تمسکتم به نجوتم و السلام على من اتبع الهدى» اکمال الدین، جلد 1، صفحه 249.
روایت ششم
«حدثنا محمد بن الحسن بن أحمد بن الولید رضی الله عنه قال حدثنا محمد بن الحسن الصفار عن یعقوب بن یزید عن حماد بن عیسى عن عمر بن أذینة عن أبان بن أبی عیاش عن إبراهیم بن عمر الیمانی عن سلیم بن قیس الهلالی قال سمعت سلمان الفارسی رضی الله عنه یقول کنت جالسا بین یدی رسول الله ص فی مرضته التی قبض فیها فدخلت فاطمة ع فلما رأت ما بأبیها من الضعف بکت حتى جرت دموعها على خدیها فقال لها رسول الله ص ما یبکیک یا فاطمة قالت یا رسول الله أخشى على نفسی و ولدی الضیعة بعدک فاغرورقت عینا رسول الله ص بالبکاء ثم قال یا فاطمة أ ما علمت أنا أهل بیت اختار الله عز و جل لنا الآخرة على الدنیا و أنه حتم الفناء على جمیع خلقه و أن الله تبارک و تعالى اطلع إلى الأرض اطلاعة فاختارنی من خلقه فجعلنی نبیا ثم اطلع إلى الأرض اطلاعة ثانیة فاختار منها زوجک و أوحى إلی أن أزوجک إیاه و أتخذه ولیا و وزیرا و أن أجعله خلیفتی فی أمتی فأبوک خیر أنبیاء الله و رسله و بعلک خیر الأوصیاء و أنت أول من یلحق بی من أهلی ثم اطلع إلى الأرض اطلاعة ثالثة فاختارک و ولدیک فأنت سیدة نساء أهل الجنة و ابناک حسن و حسین سیدا شباب أهل الجنة و أبناء بعلک أوصیائی إلى یوم القیامة کلهم هادون مهدیون و أول الأوصیاء بعدی أخی علی ثم حسن ثم حسین ثم تسعة من ولد الحسین ...»
اکمال الدین، جلد 1، صفحه 250.
روایت هفتم
«حدثنا أبی رضی الله عنه قال حدثنا سعد بن عبد الله قال حدثنا یعقوب بن یزید عن حماد بن عیسى عن عبد الله بن مسکان عن أبان بن تغلب عن سلیم بن قیس الهلالی عن سلمان الفارسی رضی الله عنه قال دخلت على النبی ص فإذا الحسین بن علی على فخذه و هو یقبل عینیه و یلثم فاه و یقول أنت سید ابن سید أنت إمام ابن إمام أخو إمام أبو أئمة أنت حجة الله ابن حجته و أبو حجج تسع من صلبک تاسعهم قائمهم» همان منبع، روایت نهم باب.
این روایت از لحاظ سندی صحیح است. قریب به مضمون این روایت در روایات اهل سنّت هم وارد شده است. بعض روایات که خواندیم از لحاط سندی اشکالاتی دارد ولی به لحاظ کثرتی که دارند تواتر ایجاد می شود. روایت قبل هم که خوانده شد سنداً صحیح است و از رجال سند تنها أبان بن أبی عیاش است که محل کلام است و توثیق ندارد.
روایت هشتم
«حدثنا محمد بن علی ماجیلویه رضی الله عنه قال حدثنی عمی محمد بن أبی القاسم عن أحمد بن أبی عبد الله البرقی عن محمد بن علی القرشی عن محمد بن سنان عن المفضل بن عمر عن أبی حمزة الثمالی عن أبی جعفر محمد بن علی الباقر عن أبیه علی بن الحسین عن أبیه الحسین بن علی ع قال دخلت أنا و أخی على جدی رسول الله ص فأجلسنی على فخذه و أجلس أخی الحسن على فخذه الأخرى ثم قبلنا و قال بأبی أنتما من إمامین صالحین اختارکما الله منی و من أبیکما و أمکما و اختار من صلبک یا حسین تسعة أئمة تاسعهم قائمهم و کلکم فی الفضل و المنزلة عند الله تعالى سواء» همان منبع، روایت 12 باب.
روایت نهم
سند این روایت هم صحیح است و تنها أبان بن أبی عیاش محل کلام است ولی در این روایت چون ابن أبی عمیر از او روایت می کند، قابل توثیق است؛ بنابر توثیق عام مرحوم شیخ. بنابراین می توان گفت این روایت از لحاظ سندی بی اشکال است.
«حدثنا أبی رضی الله عنه قال حدثنا سعد بن عبد الله عن أحمد بن محمد بن عیسى عن محمد بن أبی عمیر عن عمر بن أذینة عن أبان بن أبی عیاش عن سلیم بن قیس الهلالی قال سمعت عبد الله بن جعفر الطیار یقول کنا عند معاویة و الحسن و الحسین ع و عبد الله بن عباس و عمر بن أبی سلمة و أسامة بن زید فذکر حدیثا جرى بینه و بینه و أنه قال لمعاویة بن أبی سفیان سمعت رسول الله ص یقول إنی أولى بالمؤمنین من أنفسهم ثم أخی علی بن أبی طالب أولى بالمؤمنین من أنفسهم فإذا استشهد فابنی الحسن أولى بالمؤمنین من أنفسهم ثم ابنی الحسین أولى بالمؤمنین من أنفسهم فإذا استشهد فابنه علی أولى بالمؤمنین من أنفسهم و ستدرکه یا علی ثم ابنه محمد بن علی أولى بالمؤمنین من أنفسهم و ستدرکه یا حسین ثم تکملة اثنی عشر إماما تسعة من ولد الحسین قال عبد الله ثم استشهدت الحسن و الحسین ص و عبد الله بن عباس و عمر بن أبی سلمة و أسامة بن زید فشهدوا لی عند معاویة قال سلیم بن قیس و قد کنت سمعت ذلک من سلمان و أبی ذر و المقداد و أسامة بن زید فحدثونی أنهم سمعوا ذلک من رسول الله ص» همان منبع، روایت 15 باب.
روایت دهم
«حدثنا أبی و محمد بن الحسن رضی الله عنهما قالا حدثنا سعد بن عبد الله قال حدثنا یعقوب بن یزید عن حماد بن عیسى عن عمر بن أذینة عن أبان بن أبی عیاش عن سلیم بن قیس الهلالی قال رأیت علیا ع فی مسجد رسول الله ص فی خلافة عثمان و جماعة یتحدثون و یتذاکرون العلم و الفقه فذکرنا قریشا و شرفها و فضلها و سوابقها و هجرتها و ما قال فیها رسول الله ص من الفضل مثل قوله الأئمة من قریش و قوله الناس تبع لقریش و قریش أئمة العرب و قوله لا تسبوا قریشا و قوله إن للقرشی قوة رجلین من غیرهم و قوله من أبغض قریشا أبغضه الله و قوله من أراد هوان قریش أهانه الله و ذکروا الأنصار و فضلها و سوابقها و نصرتها و ما أثنى الله تبارک و تعالى علیهم فی کتابه و ما قال فیهم رسول الله ص من الفضل و ذکروا ما قال فی سعد بن عبادة و غسیل الملائکة فلن یدعوا شیئا من فضلهم حتى قال کل حی منا فلان و فلان و قالت قریش منا رسول الله ص و منا جعفر و منا حمزة و منا عبیدة بن الحارث و زید بن حارثة و أبو بکر و عمر و عثمان و سعد و أبو عبیدة و سالم و ابن عوف فلم یدعوا من الحیین أحدا من أهل السابقة إلا سموه و فی الحلقة أکثر من مائتی رجل فمنهم علی بن أبی طالب ع و سعد بن أبی وقاص و عبد الرحمن بن عوف و طلحة و الزبیر و عمار و المقداد و أبو ذر و هاشم بن عتبة و ابن عمر و الحسن و الحسین ع و ابن عباس و محمد بن أبی بکر و عبد الله بن جعفر و من الأنصار أبی بن کعب و زید بن ثابت و أبو أیوب الأنصاری و أبو الهیثم بن التیهان و محمد بن مسلمة و قیس بن سعد بن عبادة و جابر بن عبد الله و أنس بن مالک و زید بن أرقم و عبد الله بن أبی أوفى و أبو لیلى و معه ابنه عبد الرحمن قاعد بجنبه غلام صبیح الوجه أمرد فجاء أبو الحسن البصری و معه ابنه الحسن غلام أمرد صبیح الوجه معتدل القامة قال فجعلت أنظر إلیه و إلى عبد الرحمن بن أبی لیلى فلا أدری أیهما أجمل هیئة غیر أن الحسن أعظمهما و أطولهما فأکثر القوم فی ذلک من بکرة إلى حین الزوال و عثمان فی داره لا یعلم بشیء مما هم فیه و علی بن أبی طالب ع ساکت لا ینطق لا هو و لا أحد من أهل بیته فأقبل القوم علیه فقالوا یا أبا الحسن ما یمنعک أن تتکلم فقال ما من الحیین إلا و قد ذکر فضلا و قال حقا و أنا أسألکم یا معشر قریش و الأنصار بمن أعطاکم الله عز و جل هذا الفضل أ بأنفسکم و عشائرکم و أهل بیوتاتکم أو بغیرکم قالوا بل أعطانا الله و من علینا بمحمد ص و عشیرته لا بأنفسنا و عشائرنا و لا بأهل بیوتاتنا قال صدقتم یا معشر قریش و الأنصار أ لستم تعلمون أن الذی نلتم به من خیر الدنیا و الآخرة منا أهل البیت خاصة دون غیرهم و أن ابن عمی رسول الله ص قال إنی و أهل بیتی کنا نورا یسعى بین یدی الله تبارک و تعالى قبل أن یخلق الله عز و جل آدم ع بأربعة عشر ألف سنة فلما خلق آدم ع وضع ذلک النور فی صلبه و أهبطه إلى الأرض ثم حمله فی السفینة فی صلب نوح ع ثم قذف به فی النار فی صلب إبراهیم ع ثم لم یزل الله عز و جل ینقلنا من الأصلاب الکریمة إلى الأرحام الطاهرة و من الأرحام الطاهرة إلى الأصلاب الکریمة من الآباء و الأمهات لم یلتق واحد منهم على سفاح قط فقال أهل السابقة و القدمة و أهل بدر و أهل أحد نعم قد سمعنا ذلک من رسول الله ص ثم قال أنشدکم الله أ تعلمون أن الله عز و جل فضل فی کتابه السابق على المسبوق فی غیر آیة و أنی لم یسبقنی إلى الله عز و جل و إلى رسوله ص أحد من هذه الأمة قالوا اللهم نعم قال فأنشدکم الله أ تعلمون حیث نزلت وَ السَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهاجِرِینَ وَ الْأَنْصارِ و السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُولئِکَ الْمُقَرَّبُونَ سئل عنها رسول الله ص فقال أنزلها الله تعالى فی الأنبیاء و أوصیائهم فأنا أفضل أنبیاء الله و رسله و علی بن أبی طالب وصیی أفضل الأوصیاء قالوا اللهم نعم قال فأنشدکم الله عز و جل أ تعلمون حیث نزلت یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ و حیث نزلت إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ و حیث نزلت وَ لَمْ یَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ لا رَسُولِهِ وَ لَا الْمُؤْمِنِینَ وَلِیجَةً قال الناس یا رسول الله أ هذه خاصة فی بعض المؤمنین أم عامة لجمیعهم فأمر الله عز و جل نبیه ص أن یعلمهم ولاة أمرهم و أن یفسر لهم من الولایة ما فسر لهم من صلاتهم و زکاتهم و صومهم و حجهم فنصبنی للناس بغدیر خم ثم خطب فقال أیها الناس إن الله عز و جل أرسلنی برسالة ضاق بها صدری و ظننت أن الناس مکذبی فأوعدنی لأبلغنها أو لیعذبنی ثم أمر فنودی الصلاة جامعة ثم خطب الناس فقال أیها الناس أ تعلمون أن الله عز و جل مولای و أنا مولى المؤمنین و أنا أولى بهم من أنفسهم قالوا بلى یا رسول الله قال قم یا علی فقمت فقال من کنت مولاه فعلی مولاه اللهم وال من والاه و عاد من عاداه فقام سلمان الفارسی رضی الله عنه فقال یا رسول الله ولاؤه کما ذا فقال ع ولاؤه کولائی من کنت أولى به من نفسه فعلی أولى به من نفسه فأنزل الله تبارک و تعالى الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دِیناً فکبر رسول الله ص و قال الله أکبر بتمام النعمة و کمال نبوتی و دین الله عز و جل و ولایة علی بعدی فقام أبو بکر و عمر فقالا یا رسول الله هذه الآیات خاصة لعلی قال بلى فیه و فی أوصیائی إلى یوم القیامة قالا یا رسول الله بینهم لنا قال علی أخی و وزیری و وارثی و وصیی و خلیفتی فی أمتی و ولی کل مؤمن بعدی ثم ابنی الحسن ثم ابنی الحسین ثم تسعة من ولد الحسین واحد بعد واحد القرآن معهم و هم مع القرآن لا یفارقونه و لا یفارقهم حتى یردوا علی حوضی فقالوا کلهم اللهم نعم قد سمعنا ذلک کله و شهدنا کما قلت سواء و قال بعضهم قد حفظنا جل ما قلت و لم نحفظه کله و هؤلاء الذین حفظوا أخیارنا و أفاضلنا فقال علی ع صدقتم لیس کل الناس یستوون فی الحفظ أنشدکم الله من حفظ ذلک من رسول الله ص لما قام فأخبر به فقام زید بن أرقم و البراء بن عازب و سلمان و أبو ذر و المقداد و عمار بن یاسر رضی الله عنهم فقالوا نشهد لقد حفظنا قول رسول الله ص و هو قائم على المنبر و أنت إلى جنبه و هو یقول أیها الناس إن الله أمرنی أن أنصب لکم إمامکم و القائم فیکم بعدی و وصیی و خلیفتی و الذی فرض الله عز و جل على المؤمنین فی کتابه طاعته فقرنه بطاعته و طاعتی فأمرکم بولایتی و ولایته فإنی راجعت ربی عز و جل خشیة طعن أهل النفاق و تکذیبهم فأوعدنی ربی لأبلغنها أو لیعذبنی أیها الناس إن الله عز و جل أمرکم فی کتابه بالصلاة فقد بینتها لکم و بالزکاة و الصوم و الحج فبینتها لکم و فسرتها لکم و أمرکم بالولایة و إنی أشهدکم أنها لهذا خاصة و وضع یده على کتف علی بن أبی طالب ثم لابنیه من بعده ثم للأوصیاء من بعدهم من ولدهم لا یفارقون القرآن و لا یفارقهم القرآن حتى یردوا علی حوضی أیها الناس قد بینت لکم مفزعکم بعدی و إمامکم و دلیلکم و هادیکم و هو أخی علی بن أبی طالب و هو فیکم بمنزلتی فیکم فقلدوه دینکم و أطیعوه فی جمیع أمورکم فإن عنده جمیع ما علمنی الله تبارک و تعالى و حکمته فسلوه و تعلموا منه و من أوصیائه بعده و لا تعلموهم و لا تتقدموهم و لا تخلفوا عنهم فإنهم مع الحق و الحق معهم لا یزایلونه و لا یزایلهم ثم جلسوا فقال سلیم ثم قال ع أیها الناس أ تعلمون أن الله عز و جل أنزل فی کتابه إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً فجمعنی و فاطمة و ابنی حسنا و حسینا ثم ألقى علینا کساء و قال اللهم إن هؤلاء أهل بیتی و لحمتی یؤلمنی ما یؤلمهم و یجرحنی ما یجرحهم فأذهب عنهم الرجس و طهرهم تطهیرا فقالت أم سلمة و أنا یا رسول الله فقال أنت على خیر إنما أنزلت فی و فی أخی علی و فی ابنی الحسن و الحسین و فی تسعة من ولد ابنی الحسین خاصة لیس معنا فیها أحد غیرنا فقالوا کلهم نشهد أن أم سلمة حدثتنا بذلک فسألنا رسول الله ص فحدثنا کما حدثتنا أم سلمة رضی الله عنها ثم قال علی ع أنشدکم الله أ تعلمون أن الله عز و جل لما أنزل فی کتابه یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ کُونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ فقال سلمان یا رسول الله عامة هذه أم خاصة فقال ع أما المأمورون فعامة المؤمنین أمروا بذلک و أما الصادقون فخاصة لأخی علی و أوصیائی من بعده إلى یوم القیامة قالوا اللهم نعم قال أنشدکم الله أ تعلمون أنی قلت لرسول الله ص فی غزوة تبوک لم خلفتنی مع الصبیان و النساء فقال إن المدینة لا تصلح إلا بی أو بک و أنت منی بمنزلة هارون من موسى إلا أنه لا نبی بعدی قالوا اللهم نعم قال أنشدکم الله أ تعلمون أن الله عز و جل أنزل فی سورة الحج یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا ارْکَعُوا وَ اسْجُدُوا وَ اعْبُدُوا رَبَّکُمْ وَ افْعَلُوا الْخَیْرَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ إلى آخر السورة فقام سلمان فقال یا رسول الله من هؤلاء الذین أنت علیهم شهید و هم شهداء على الناس الذین اجتباهم الله و لم یجعل علیهم فی الدین من حرج ملة أبیکم إبراهیم قال ع عنى بذلک ثلاثة عشر رجلا خاصة دون هذه الأمة قال سلمان بینهم لی یا رسول الله قال أنا و أخی علی و أحد عشر من ولدی قالوا اللهم نعم قال أنشدکم الله أ تعلمون أن رسول الله ص قام خطیبا لم یخطب بعد ذلک فقال أیها الناس إنی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی أهل بیتی فتمسکوا بهما لئلا تضلوا فإن اللطیف الخبیر أخبرنی و عهد إلی أنهما لن یفترقا حتى یردا علی الحوض فقام عمر بن الخطاب و هو شبه المغضب فقال یا رسول الله أ کل أهل بیتک فقال لا و لکن أوصیائی منهم أولهم أخی و وزیری و وارثی و خلیفتی فی أمتی و ولی کل مؤمن من بعدی هو أولهم ثم ابنی الحسن ثم ابنی الحسین ثم تسعة من ولد الحسین واحد بعد واحد حتى یردوا علی الحوض شهداء الله فی أرضه و حججه على خلقه و خزان علمه و معادن حکمته من أطاعهم أطاع الله و من عصاهم عصى الله عز و جل فقالوا کلهم نشهد أن رسول الله ص قال ذلک ثم تمادى بعلی ع السؤال فما ترک شیئا إلا ناشدهم الله فیه و سألهم عنه حتى أتى على آخر مناقبه و ما قال له رسول الله ص کل ذلک یصدقونه و یشهدون أنه حق»
اکمال الدین، جلد 1، صفحه 265-260.
این روایت از صریحترین و جامع ترین روایاتی است که در این مورد وارد شده است و بخشی از خطبه غدیریه هم در این روایت ذکر شده است.
توضیح برخی فقرات روایت
«رأیت علیا ع فی مسجد رسول الله ص فی خلافة عثمان و جماعة یتحدثون و یتذاکرون العلم و الفقه»؛ حضرت امیر علیه السلام در میان جمعی از اهل قریش نشسته بود. از شخصیتهای آن زمان که مذاکرات علمی داشتند بحث درباره قریش و فضل و جایگاه قریش پیش آمد. روایت «الائمه من قریش» و «قریش ائمة العرب» و مانند آن را خوانند. گفتند و گفتند و بعد شروع کردند به گفتن فضائل برخی شخصیتها.
«علی بن أبی طالب(ع) ساکت لا ینطق لا هو و لا أحد من أهل بیته فأقبل القوم علیه فقالوا یا أبا الحسن ما یمنعک أن تتکلم»؛ امیرالمؤمنین نشسته بود و چیزی نمی‌‌فرمود. نه او و نه سایر افراد اهل بیت آن حضرت یعنی امام حسن و امام حسین علیهما السلام چیزی نمی‌فرمودند. گفتند چرا شما صحبت نمی‌کنید.
«فقال ما من الحیین إلا و قد ذکر فضلا و قال حقا و أنا أسألکم یا معشر قریش و الأنصار بمن أعطاکم الله عز و جل هذا الفضل أ بأنفسکم و عشائرکم و أهل بیوتاتکم أو بغیرکم»؛ فرمود همه این کسانی که اینجا هستند صحبت کردند و حرفهای درستی زدند. اگر می‌گویید «الائمة من قریش» و مانند آن، این اوصافی که برای قریش بیان شده است به سبب چه کسانی است؟ آیا این فضل که خدا به شما داده است بخاطر خود شماست یا بخاطر عشیره و قبیله شماست؟
«بل أعطانا الله و من علینا بمحمد (ص) و عشیرته لا بأنفسنا و عشائرنا و لا بأهل بیوتاتنا»؛ جواب به فرمایش حضرت است.
«فأمر الله عز و جل نبیه ص أن یعلمهم ولاة أمرهم و أن یفسر لهم من الولایة ما فسر لهم من صلاتهم و زکاتهم و صومهم و حجهم»؛ خدای متعال به رسول خود دستور داد که آیات ولایت را برای مردم توضیح بدهد؛ همانطور که آیات مربوط به احکام را رسول اکرم صلی الله علیه و آله بیان فرمود.
«فنصبنی للناس بغدیر خم»؛ حضرت امیر میفرماید رسول خدا مرا در غدیر خم به ولایت نصب کرده است.
«ثم خطب فقال أیها الناس إن الله عز و جل أرسلنی برسالة ضاق بها صدری و ظننت أن الناس مکذبی»؛
پیش از این گفتیم که در آیه کریمه «یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاس»، مراد از عصمت، عصمت از تکذیب است؛ یعنی آن خوفی که رسول اکرم داشت، خوف از نفس نبود بلکه خوف از تکذیب بود.
«إن الله عز و جل أرسلنی برسالة»؛ مراد از رسالت در اینجا رسالت اعلام امامت امیرالمؤمنین و اولاد اوست.
«فأوعدنی لأبلغنها أو لیعذبنی»؛ خدای متعال آیه نازل کرد و فرمود اگر تبلیغ نکنی تو را عقاب می‌کنیم.
« من کنت مولاه فعلی مولاه اللهم وال من والاه و عاد من عاداه»؛ در اینجا بخشی از خطبه غدیریه را بیان فرموده است.
«فقام سلمان الفارسی رضی الله عنه فقال یا رسول الله ولاؤه کما ذا»؛ سلمان می‌پرسد ولایتی که علی دارد چه ولایتی است؟
«فقال ع ولاؤه کولائی من کنت أولى به من نفسه فعلی أولى به من نفسه»؛ جواب رسول خدا به سؤال سلمان است.
«فقام زید بن أرقم و البراء بن عازب و سلمان و أبو ذر و المقداد و عمار بن یاسر رضی الله عنهم فقالوا نشهد لقد حفظنا قول رسول الله ص و هو قائم على المنبر و أنت إلى جنبه و هو یقول أیها الناس إن الله أمرنی أن أنصب لکم إمامکم و القائم فیکم بعدی و وصیی و خلیفتی و الذی فرض الله عز و جل على المؤمنین فی کتابه طاعته فقرنه بطاعته و طاعتی فأمرکم بولایتی و ولایته»؛ برخی اصحاب به وقوع حادثه غدیر و فرمایشات رسول خدا شهادت می‌دهند.
«فقال أیها الناس إنی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی أهل بیتی فتمسکوا بهما لئلا تضلوا فإن اللطیف الخبیر أخبرنی و عهد إلی أنهما لن یفترقا حتى یردا علی الحوض»؛ رسول خدا حدیث ثقلین را بیان فرموده است./907/223/م
مقرر: جلال‌الدین زنگنه
برچسب ها:
فقه حکومتی ، نظام سیاسی اسلام ، آیت الله اراکی ، درس خارج ، پایگاه وسائل ، تمدن اسلامی سقط جنین مدل نوین زنده به گور کردن فرزندان است / مشترکات جاهلیت قدیم و مدرن
تأثیر مثبت رسانه‌های تخصصی در خنثی کردن ترفند رسانه‌ای دشمن / «فقه حکومتی» پشتوانه علمی انقلاب اسلامی
ضرورت توجه به نظریه ارتباطات در فقه رسانه
طعمه یا امانت؛ اخلاق حرفهای کارگزاران عمومی در اندیشه علوی
نشست علمی «قدس و فلسطین در آینه فقه مقاومت»
مبانی دینی دفاع از قدس شریف
معرفی کتاب | اندیشه مقاومت از منظر حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای
اطلاع نگاشت | سیره عملی و گفتاری علمای شیعه در حمایت از فلسطین
فقه القضا | بررسی حکم انواع رشوه در غیر باب قضا
نظام موظف به پشتیبانی مالی و جانی از گزارشگران فساد است
مستثنیات نظارت شورای نگهبان بر اقدامات مجلس شورای اسلامی
نقش منفی دنیامداری نخبگان و خواص بر انحراف جامعه
محرومیت مجرم از حقوق اجتماعی در جرایم عمدی
بررسی مشکلات بین حضانت و ولایت از نظر فقهی و حقوقی
پیشگیری از فساد در منظومه فکری اسلام ناب مهم‌تر از مجازات مفسدان است
سن ازدواج از شاخص های مهم برای ارزیابی بهداشت جسمی و روانی افراد جامعه محسوب می شود / افزایش سن تمایل به تجرد زیستی را بیشتر می کند
افراد ضعیف‌الایمان؛ مهم‌ترین طعمه منافقین در دولت اسلامی
فقه بورس | بررسی ادله وکالت شخص حقوقی
عرصه‌های حقوق بشر اسلامی و کرامت انسان و پیشنهاد‌هایی برای ضمانت اجرای آن
قم
اذان صبح
۰۴:۲۱:۵۱
طلوع افتاب
۰۶:۰۱:۰۶
اذان ظهر
۱۳:۰۳:۲۹
غروب آفتاب
۲۰:۰۵:۰۴
اذان مغرب
۲۰:۲۳:۵۳