vasael.ir

به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی وسائل،  در روزگار ما، تصویر و رسانه های تصویری همچون تلویزیون، ویدئو و سینما گستردگی و بینندگان بسیار یافته‌اند، بنابراین بحث از احکام نگاه به تصویر از بایستگی بیش‌تری برخوردار شده است؛ در پاره‌ای از گفتارها و نوشتارها و در پاره‌ای از انجمن‌های هنری، سخن از برداشتن حد و مرزها و بازدارنده‌های شرعی نگاه به تصویر و فرق آن با خود شخص در خارج، به میان آمده است؛ در نشست علمی «مؤلفه‌های تأثیرگذار فقه بر سینما» این موضوع از منظر فقهی مورد بررسی قرار گرفته است.

نخستین نشست علمی «مؤلفه‌های تأثیرگذار فقه بر سینما» از سلسله نشست‌های دین و هنر، شامگاه چهارشنبه 29 اردیبهشت سال جاری، به همت انجمن مطالعات نظری هنر در مرکز فرهنگی هنری دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد.

حجت الاسلام سید کریمی مدیر گروه فقه مدرسه هنر اسلامی، حجت الاسلام جباران عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و شهریار بحرانی از کارگردانان کشور در این مراسم سخنرانی کردند.

در ابتدای این نشست حجت الاسلام بازرگان دبیر انجمن مطالعات نظری هنر اظهار داشت: این انجمن از سال 1391 فعالیت خود را آغاز کرده است.

حجت الاسلام بازرگان بیان کرد: در طول این چند سال فعالیت‌هایی بسیاری همچون برگزاری نشست‌های علمی، نگارش کتاب و راه اندازی سایت علمی شده است.

دبیر انجمن مطالعات نظری هنر افزود: این انجمن قصد دارد فعالیت‌های خود را با قدرت بیشتری ادامه دهد , این نشست از مجموعه نشست‌های دین و طراحی با موضوع مؤلفه‌های تأثیرگزار فقه بر سینما است.

در ادامه نشست حجت الاسلام جباران با بیان این که مباحث فقهی درباره سینمای تاریخی در زمینه تحریف وجود دارد، گفت: اختلاط زن و مرد، تشبه به جنس مخالف، نگاه ، انتقال مفاهیم و روابط به وسیله نمادها از مباحثی است که باید در عرصه فقه سینما مورد بررسی قرار گیرد.

وی به بررسی انواع نگاه حلال و حرام پرداخت  و گفت: نگاه هایی که انسان را در خطر سقوط قرار داده و زمینه های انحراف در انسان  ایجاد می کند، حرام است؛ اما نگاه­ های دیگر دلیل بر حرمت آن وجود ندارد.

 در بخش دیگر از این نشست، شهریار بحرانی درباره پوشش بازیگران در رسانه بیان کرد: پوشش و حجاب مجریان و بازیگران در صدا و سیما کنترل و بررسی می‌شود و از لحاظ پوشش اسلامی مشکلی وجود ندارد؛ اما رفتارهایی میان هنرپیشگان  صدا و سیما وجود دارد که از نظراخلاقی مناسب و اسلامی نیست.

بحرانی بیان کرد: بسیاری از سریال­ هایی که از شبکه‌های مختلف پخش می‌شود، آثار مخرب بر جوانان و خانواده‌ها دارد و سبب عادی‌سازی روابط میان نامحرم، ایجاد انگیزه جرم و بزهکاری در جامعه می‌شود.

این کارگردان سینما بیان کرد: بازیگر که تنها به جهت مصلحت داستانی نقش فرد بزهکار را بازی می‌کند و مرتکب قتل و گناهان کبیره می شود ، اما  نمایش این مسائل سبب می شود روز به روز گناه در جامعه گسترده و بازتاب پیدا می کند.

وی بر ضرورت فیلم‌سازی مناسب و دینی در فضای رسانه تأکید کرد و افزود: نویسندگان و خالقان اثر، طبقات پایین جامعه و افرادی که با گناهان خو گرفته اند را موضوع فیلم نامه خویش قرار می‌دهند و اهالی رسانه این توجیه را می‌آورند که برای جذاب شدن داستان و دیده شدن اثر مجبور هستیم بدین داستان ها بپردازیم و افراد با فرهنگ و درست‌کار جذابیت داستانی ندارد و با سیاه نمایی جامعه در فیلم می‌توان اثر پربیینده ارائه دهیم.

بحرانی بیان کرد: مناسب است در فقه این موضوع بررسی شود که سیاه‌نمایی در فیلم‌ها برای سرگرم کردن به چه میزانی باشد که تأثیرات مخرب بر جامعه نداشته باشد.

این کارگردان سینما عنوان داشت: نویسندگان و کارگردانان در سینما به دنبال جذابیت فیلم و جذب مخاطبان بسیار هستند و ارزش ها و آرمان های دینی را دنبال نمی‌کنند.

وی با بیان این که سینما برای مقابله با دین از سوی صهیونیسم به وجود آمده است، گفت: دشمن با ابرازهای مختلف رسانه همچون ویدیو، ماهواره، اینترنت به دنبال دگرگونی ارزش‌های جامعه است، بنابراین باید با تولید فیلم‌ها و آثار مناسب نباید اجازه دهیم که دشمن به هدف اصلی خویش برسند.

بحرانی با بیان این که تاکنون در نظام اسلامی به نقش و وظیفه اصلی رسانه پرداخته نشده است، افزود: تنها هدف صدا و سیما نباید این باشد که محریان و بازیگران پوشش مناسب داشته باشند، اما  روابط میان بازیگران دینی نباشد.

این کارگردان سینما بر ضرورت جاری شدن روح دین در رسانه تأکید و بیان کرد: نمایش برخی از سریال‌ها و فیلم‌ها سبب الگو برداری رفتارهای ناهنجار میان دختران و پسران می‌شود و این چالش خطرناکی است که پیش روی جامعه ما قرار دارد.

در ادامه این نشست  حجت الاسلام سید کریمی به ضرورت بررسی فقهی هنر و رسانه میان حوزویان اشاره و بیان کرد: دوره آموزشی فقه هنر در مدرسه اسلامی هنر آغاز شده است و فعالیت‌های اساسی انجام شده است.

وی بر ضرورت پژوهش حوزویان در احکام فقهی جدید تأکید کرد و گفت: رهبر معظم نقلاب در رهنمودی آورده است که حکم برخی مسایل شرعی احتیاط بیان شده‌ است که با تحقیق و پژوهش در منابع فقهی به حکم قطعی خواهیم رسید.

مدیر گروه فقه مدرسه هنر اسلامی ابراز کرد: در مدرسه اسلامی هنر پژوهشی در زمینه تصویر و مجسمه‌سازی جمع ­آوری و به صورت  کتاب تدوین شده است و همچنین پژوهشی در باب غنا، موسیقی و آلات موسقی در حال پژوهش و بررسی است.

حجت الاسلام سید کریمی در ادامه سخنانش اظهار کرد: مناسب است که پژوهشگران حوزوی به موضوعاتی هچمون هنر، رسانه و سینما بپردازند و مشکلات، آسیب­ ها و سؤالات در این عرصه را مورد ارزیابی قرار دهند.

وی به تیین حکم مجسمه ­سازی از منظر فقهی پرداخت و گفت: ادعایی که  محقق کرکی بر حرمت مجمسه سازی کرده است، در منابع فقهی وجود ندارد و حداقل در منابع فقهی نصف به نصف قائل به حرمت و حلیت مجسمه سازی شده‌اند و ما پژوهشی در این باب انجام داده‌ام و مشورتی که با اساتید درس خارج داشته‌ام قائل به حلیت مجسمه سازی از نظر فقهی شده ­ایم. 

حجت الاسلام سید کریمی ابراز کرد: مرحوم سلحشور فیلم‌های مناسبی همچون یوسف(ع) در عرصه سینما ساخته است، اما فیلم توبه نصوح مغایر با آموزه‌های دینی و اسلامی است و توبه آن گونه که وی در این فیلم نمایش داده است، از منظر دینی این گونه نیست.

 مردم سخن نیکو و کاربردی را لازم دارند و نیازمند چهره زیبای روحانی و سخنران نیستند

مدیر گروه فقه مدرسه هنر اسلامی ابراز کرد: همان‌گونه در دروس حوزه، احکام فقهی و قدیمی مورد بررسی قرار می‌گیرد، مناسب است که موضوعات جدید مطرح و بررسی شود و نتیجه این پژوهش‌ها را خدمت حضرات مراجع ارائه دهند و حکم شرعی این موارد نظرخواهی شود.

حجت الاسلام سید کریمی بیان کرد: علما و مراجع دینی فرصت کافی نداشتند که تمام باب‌های فقهی را به گونه تخصصی مورد بررس قرار دهند، بنابراین لازم است طلاب به گونه تحصصی و حرفه‌ای یک باب فقهی را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند.

وی بر ضرورت پژوهش حوزویان در عرصه رسانه و سینما تاکید و اظهار کرد: پژوهشگران حوزوی باید روایات و تعارض‌های روابط بین روابط زن و مرد را مورد پژوهش قرار دهند و جمع بندی مناسبی از این موضوع داشته باشند و نتیجه و نظریه‌ای مناسب را به جامعه سینمایی ارائه دهند، اما نباید این نظریه‌ها سبب سرگردارنی بازیگران و فلیم سازان شود.

مدیر گروه فقه مدرسه هنر اسلامی با ابراز تأسف از این که در صدا و سیما از روحانیان و علمای با سواد و شناحته شده، استفاده نمی‌شود، گفت: اهالی رسانه مطرح می‌کنند روحانی که به صداو سیما دعوت می‌شود باید چهره رسانه‌ای داشته باشند، در حالی که مردم سخن نیکو و کاربردی را لازم دارند و نیازمند چهره زیبای روحانی و سخنران نیستند.

روایتی از حضور رهبر معظم انقلاب در لوکشن فیلم سینمایی حضرت مریم

در بخش دیگر از این نشست بحرانی کارگردان سینما به تببین چگونگی ساخت فیلم مریم مقدس پرداخت و گفت: نقش اصلی فیلم مریم مقدس را یک بانو ایفا کرده است و در این فیلم همواره سعی بر این بوده است که  بازیگران زن، شئون اسلامی در رفتار و حجاب اسلامی در پوشش را رعایت کنند.

این کارگردان سینما به بیان خاطره­ ای از حضور رهبر معظم انقلاب در صحنه فیلم بردای حضرت مریم(س) پرداخت و عنوان داشت: زمانی که این فیلم در حال ساخت بود رهبر معظم خانواده با خانواده خویش برای بازدید از لوکیشن و فیلم برداری به شهرک غزالی تشریف آوردند و فرمایشاتی داشته‌اند که سبب دلگرم بازیگران و عوامل ساخت فیلم شد.

وی ابراز کرد: رهبر معظم انقلاب زمان حضور خویش در فیلم مریم مقدس به بسیاری از مسایل شرعی دقت نظر داشته ­اند، نقش حضرت مریم دختر بچه 6 ساله ایفای می­ کرد در ابتدا سن وی را پرسیدند و زمانی که فهمیدند این دختر  به سن تکلیف نرسیده است این بازیگر را به آغوش گرفتند.

بحرانی بیان کرد: رهبر معظم انقلاب در رهنمودی درباره این فیلم فرمودند که در این فیلم باید پاکی حضرت مریم(س) میان جامعه ناپاک به تصویر کشیده شود که ذهن مخاطبان جذب مخالفان وی نشود.

وی اظهار کرد: دشمنان حضرت مریم(س) بزرگان یهود و علمای معبد بودند و حضرت مریم(س) از سوی مادرش موقوفه معبد شده بود؛ بنابراین روابط میان این بانو با مردان و مخالفان باید گونه ای به تصویر کشیده شود که ذهن مخاطبان تنها متوجه به دشمنی میان آنها شود، نه این که ذهن مخاطب متوجه مسائل دیگر شود.

این کارگردان سینما اظهار کرد: نوع راه رفتن و کلام حضرت مریم(س) با مخالفان باید به گونه ­ای تصویرسازی شود که پاکی وجود ایشان در تمام صحنه­ ها، رفتار وکلام دیده شود و دقت ویژه­ای در زاویه فیلم برداری از وی شده است.

بحرانی بیان کرد: زمان وحی کادری از چشم­ های حضرت مریم(س) نشان داده شده است و همیشه این نگرانی در من وجود داشته که این تصویربردای سبب خیالی در جوانان نشود.

در بخش دیگر از این نشست حجت الاسلام جباران به تبیین مسأله نگاه از منظر فقهی پرداخت و گفت: مسأله نگاه تولیدگران، مخاطبان و مصرف کنندگان از نظر فقهی باید مورد بررسی قرار می­ گیرد.

حجت الاسلام جباران با بیان این که از نظر فقهی دو نوع نگاه حلال و حرام وجود دارد، افزود: از منظر فقهی دلیل قطعی بر حرمت برخی از نگاه ها داریم، همانند نگاه مرد مسلمان به زن نامحرم، که فتوای تمام مراجع بر حرمت این نگاه است و زمانی که دلیلی بر حرمت نگاه وجود نداشته باشد، بحث لذت و ریبه در نگاه مطرح می شود.

وی به تببین ریبه از منظر فقه پرداخت و بیان کرد: ریبه به حالتی از انسان می­ گویند که زمینه و انگیزه انجام گناه برای او ایجاد شود و منظور لذت در نگاه، لذت جنسی است که حکم خاصی در فقه دارد.

حجت الاسلام جباران ابراز کرد: باید از منظر فقهی بررسی شود که نگاه ریبه آمیز حرمت یا حلیت دارد، شیخ انصاری در این باب آورده است که ریبه از خطورت شیطان بوده و فتوای حرمت داده است و هر نگاه ریبه ­آمیز را حرام دانسته است،  و فقیهان هر نگاهی همراه با لذت حتی نگاه به دیوار را حرام دانسته ­اند.

وی با بیان زمان که اگر در نگاه دلیل قطعی بر حرمت آن نداشیم، اصل بر حیلت آن است، گفت: علامه نگاه به زن محترمه مؤمنه در آیینه را حرام دانسته است؛ بنابراین زنانی که برای خویش حریم مناسبی قائل نیستند و نگاه به زنان مبتذله از نظر شرعی حرام نیست و همچننی مرحوم نراقی نگاه با همراه لذت را حلال دانسته است.

وی بیان کرد: حضرت آیت اراکی نگاه به فیلم ­ها و بازیگران زن بدون قصد ریبه و لذت را حلال دانسته است، اما از نظر فقهی مشاهده فیلم هایی که زمینه و انگیزه گناهان را در انسان ایجاد می­ کند، حرام است.

در ادامه این نشست حجت الاسلام سید کریمی در تیین بحث نگاه گفت: باید از منظر فقهی بررسی شود که تصویر و عکس حکم شخص را دارد یا به گونه دیگر است، طبق فتوای رهبر معظم انقلاب تصویر و عکس حکم شخص را ندارد.

 مفهوم ریبه میان علما بسیار مبهم است

حجت الاسلام سید کریمی ابراز کرد:  مفهوم ریبه میان علمای بسیار مبهم است و مفهوم مشخصی در این زمینه بیان نشده است.

مدیر فقه رسانه مدرسه اسلامی هنر عنوان داشت: در فقه این موضوع مطرح است که مقدمه واجب، واجب نیست و همچنین مقدمه حرام حرام نیست؛ همانند این که فردی برای انجام فعل حرامی به شهری مسافرت کرده است، اقداماتی برای رفتن به آن شهر انجام داده از نظر شرعی حرام نیست.

وی با بیان اینکه انجام مقدمات گناه، قبح عقلی دارد اما از منظزر شرعی حرام نیست و در حکم تجری است، گفت: عکس و فیلم در حکم شخص نیست و نگاه به خطوط نورانی حرام نیست، همان گونه نگاه به تصویر زن نامحرم به منزله نگاه حرام نیست.

حجت الاسلام سید کریمی اظهار کرد: در روایتی از جواهر آمده است «النظر الی عورة کافرکالنظر الی عورة حمار» در این روایت آمده است که نظر و نگاه به عورت کفار همانند نگاه به عورت الاغ است؛ همچنان که  نگاه عورت الاغ از نظر شرعی جایز است، بنابراین نگاه و دیدن اندام و بدن غیر مسلمانان از طریق تصویر و فیلم نیز جایز است؛ هر چند  بحث نگاه نیازمند پژوهش و کارشناسی دقیق هستیم.

مدیر فقه هنر مدرسه اسلامی هنر عنوان داشت: سید یزدی و صاحب جواهر قائل به حلیت نگاه به تصویر به نامحرم در آیینه هستند و این مبحث می تواند زمنیه ای پژوهش در عرصه مشاهده ماهواره و فیلم­ های خارجی باشد.

وی ابراز کرد: باید  از منظر مشاهده فیلم­ هایی که زمینه انجام گناه، ایجاد مزاحمت نوامیس مردمی شود، مورد بررسی قرار گیرد؛ به طور قطع فردی که آن خطا را مرتکب شده است گناه انجام داده است، اما حکم  شرعی مشاهده این فیلم ­ها چیست؟

حجت الاسلام سید کریمی ابراز کرد: فردی که دارای ضعف جنسی بوده است فیلمی به انگیزه تحریک و تقویت جنسی مشاهده می ­کند و دیدن این فلیم حالت مداوا دارد، آیا بازهم دیدن این فیلم از نظر شرعی حرام است یا حکم به حلیت آن داده می شود و نظر مراجع در این موارد چگونه است.

وی با بیان این که حکم نگاه و روابط با نامحرم در سینمای حرام باید مورد بررسی فقهی قرار گیرد و افزود: نگاه به فیلم هایی که زمینه و انگیزه گناه را در فرد ایجاد می­ کند قبح و حرام عقلی است، اما عذاب و عقاب شرعی ندارد و همچنین انجام مقدمه حرام نیز حرام شرعی نیست و همچنان که انجام مقدمه واجب، واجب نیست.

 صنعت سینمای آمریکا به انگیزه ایجاد انحطاط اخلاقی در جوامع بشری به وجود آمده است

در پایان این جلسه، بحرانی بیان کرد: دشمن با تصویر و فیلم، فضای مجازی و ماهواره قصد دارد قبح انجام گناهان را در جامعه از بین ببرد و به زودی فیلم های سه بعدی و گیم می­آید و فیلم جلوی چشم مخاطبان ظاهر می­ شود، مخاطب می تواند مسیر داستان را تعیین کند.

بحرانی به تبیین اهداف تأسیس سینمای هالیوود پرداخت و گفت: صنعت سینمای آمریکا از سوی یهودیان به انگیزه ایجاد انحطاط اخلاقی در جوامع بشری تأسیس شده است و  دشمنان با ساخت فلیم­ های هالیوود توانسته ­اند حجاب بانوان را در کشورهای مختلف مسیحی  و مسلمان از بین ببرند.

وی با بیان این که این نقاط نورانی برای جوانان کشور خطرناک است، گفت: دشمن بعد از صنعت نظامی بیشترین سرمایه خویش بر صنعت رسانه و فلیم ­سازی گذاشته است.

بحرانی در پایان سخنانش ابراز کرد: ما اهالی رسانه از علما و روحانیان انتظار داریم که همچون پدر دلسوز برای سنیماگران و بازیگران باشند و سؤالات و شبهاتی که در رسانه مطرح است را پاسخگو باشند.

گفتنی است، این جلسه با اعتراض­ های شرکت کنندگان  همراه بوده است و آنها به  کاربردی نبودن این مباحث در جامعه و سینمای امروز تأکیید داشتند./125/200/ص

گزارش: میثم صدیقیان