به گزارش سرویس اقتصاد پایگاه اطلاع رسانی وسائل؛ یادداشت اختصاصی ذیل می کوشد با محور قرار دادن مساله اقتصاد مقاومتی بر اساس بیانات مقام معظم رهبری، مجموعه ای از مسائل اقتصادی مد نظر معظم له را به عنوان موضوع مورد پژوهش ارائه نماید.
اقتصادمقاومتی؛ ماهیت و ضرورت
رهبر معظّم انقلاب (مدّظلّه) در چند سال اخیر بحث «اقتصاد مقاومتی» را مطرح و از آن به عنوان روشی مهم در تغییر مسیر حرکت اقتصادی کشور یاد کردند. ایشان در تبیین این موضوع فرمودند: «اقتصاد مقاومتى معنایش این است که ما یک اقتصادى داشته باشیم که هم روند رو به رشد اقتصادى در کشور محفوظ بماند، هم آسیب‌‌پذیرى‌‌اش کاهش پیدا کند. یعنى وضع اقتصادى کشور و نظام اقتصادى جورى باشد که در مقابل ترفندهاى دشمنان که همیشگى و به شکلهاى مختلف خواهد بود، کمتر آسیب ببیند و اختلال پیدا کند»1 البته «اقتصاد مقاومتى فقط جنبه‌ى نفى نیست؛ اینجور نیست که اقتصاد مقاومتى معنایش حصار کشیدن دور خود و فقط انجام یک کارهاى تدافعى باشد؛ نه، اقتصاد مقاومتى یعنى آن اقتصادى که به یک ملت امکان می‌‌‌دهد و اجازه می‌‌‌دهد که حتّى در شرایط فشار هم رشد و شکوفایى خودشان را داشته باشند»2.
اگر ما بعنوان یک جامعه مسلمان به دنبال «کمال» و در جهت «استقلال و عدم وابستگی» به دیگران در جهان امروزی هستیم، باید در پی تدبیر و طراحی یک راهکار صحیحِ اقتصادی برای تأمین معیشت جامعه خویش باشیم. چرا که در روایات معصومین(علیهمالسّلام) آمده است که این امور بدون تدبیر در معیشت محقق نخواهد شد.
لذا فرمودهاند: «کمَالُ الْمُؤْمِنِ فِی ثَلَاثِ خِصَالٍ تَفَقُّهٍ فِی دِینِهِ وَ الصَّبْرِ عَلَى النَّائِبَةِ وَ التَّقْدِیرِ فِی الْمَعِیشَه»3
کمال مومن در سه چیز است: تفقه در دین، صبر بر مصائب و تقدیر در معیشت. «مَا عَالَ امْرُؤٌ فِی اقْتِصَاد».4 هر کس مقتصد شد نیازمند به دیگران نخواهد شد.
در نتیجه نظریه «اقتصاد مقاومتی» بعنوان یک راهکار عملیاتی و یک تدبیر عالمانه و در جهت تأمین نیازمندیهای طبیعی جامعه و بر طبق اصول و مبانی دینی می‌‌‌باشد. پس «عرصه، عرصه‌‌‌ى حرکت عمومى و ماندگارِ تاریخى ملت است. از لحاظ تاریخى، حرکت امروز ما یک حرکت ماندگار است. یعنى سرنوشت ایران را امروز ملت ما شاید براى قرنها دارند رقم میزنند و معین میکنند. همیشه چنین موقعیتى پیش نمى‌‌‌آید؛ در همه‌‌‌ى مقاطع تاریخى، این وضعیت پیش نمى‌‌‌آید؛ در زمان ما خوشبختانه پیش آمده. این انقلاب، کشور را و ملت را در معرض یک حرکت مؤثرِ ماندگارِ طولانى و تاریخى قرار داده.
خب، ما باید هر کدام نقش خودمان را بشناسیم و آن را ایفاء کنیم. یکى از بخشهاى ما، اقتصاد است و خاصیت اقتصاد در یک چنین شرائطى، اقتصاد مقاومتى است؛ یعنى اقتصادى که همراه باشد با مقاومت در مقابل کارشکنى دشمن، خباثت دشمن؛ دشمنانى که ما داریم».5
ارکان تشکیل دهنده اقتصاد مقاومتی
من سال ۸۶ در صحن مطهر على‌بن‌موسى‌الرضا (علیهالصّلاةوالسّلام) در سخنرانىِ اول سال گفتم که اینها دارند مسئله‌ى اقتصاد را پیگیرى میکنند؛ بعد هم آدم میتواند فرض کند که این شعارهاى سال حلقه‌هائى بود براى ایجاد یک منظومه‌ى کامل در زمینه‌ى مسائل اقتصاد؛ یعنى «اصلاح الگوى مصرف»، مسئله‌ى «جلوگیرى از اسراف»، مسئله‌ى «همت مضاعف و کار مضاعف»، مسئله‌ى «جهاد اقتصادى»، و امسال «تولید ملى و حمایت از کار و سرمایه‌ى ایرانى». ما اینها را به عنوان شعارهاى زودگذر مطرح نکردیم؛ اینها چیزهائى است که میتواند حرکت عمومى کشور را در زمینه‌ى اقتصاد ساماندهى کند؛ میتواند ما را پیش ببرد. ما باید دنبال این راه باشیم6.
ملزومات اقتصاد مقاومتی
اقتصاد مقاومتى الزاماتى دارد. «مردمى کردن اقتصاد»، جزو الزامات اقتصاد مقاومتى است. این سیاستهاى اصل ۴۴ که اعلام شد، میتواند یک تحول به وجود بیاورد... «بخش خصوصى را باید توانمند کرد»؛ هم به فعالیت اقتصادى تشویق بشوند، هم سیستم بانکى کشور... «کاهش وابستگى به نفت» یکى دیگر از الزامات اقتصاد مقاومتى است... مسئله‌ى «مدیریت مصرف»، یکى از ارکان اقتصاد مقاومتى است؛ یعنى مصرف متعادل و پرهیز از اسراف و تبذیر... «استفاده‌ى حداکثرى از زمان و منابع و امکانات». از زمان باید حداکثر استفاده بشود... «حرکت بر اساس برنامه»، یکى از کارهاى اساسى است. تصمیمهاى خلق‌الساعه و تغییر مقررات، جزو ضربه‌هایى است که به اقتصاد مقاومتى وارد می‌‌‌شود و به مقاومت ملت ضربه میزند. این را، هم دولت محترم، هم مجلس محترم باید توجه داشته باشند.7
بنابراین لازم است به داشته های خود بسنده کنیم و در مسیر رشد و تعالی کشور حداکثر تلاش خود را بکار بندیم چرا که وجود مبارک حضرت امیر(علیهالسلام) میفرمایند: «مَن وجدَ ماءً و تُراباً ثم افتقر فأبعده الله»؛8 کشوری که آب دارد خاک دارد با وجود آن، فقیر و محتاج باشد خدا آن را از رحمت دور بدارد.
اقتصاد مقاومتی راه‌حل تحریم اقتصادی
اقتصاد مقاومتی را نمی‌‌‌توان صرفاً مقاومت اقتصادی دانست، بلکه ایجاد امنیت و ثبات در اقتصاد و عدم تزلزل در برابر شوک‌‌‌های خارجی اقتصادی یا همان استقلال اقتصادی از شاخصه‌‌‌های بارز اقتصاد مقاومتی است. دشمن در طول چند دهه‌ی اخیر، تمام ابزارهای مبارزه با تفکر جمهوری اسلامی را امتحان کرده است، اما ابزاری که همیشه در کنار ابزارهای دیگر بوده مبارزه‌ی اقتصادی است که امروز تبدیل به آخرین و مؤثرترین ابزار دشمن شده است. ضعف اقتصاد ایران در وابستگی به اقتصاد تک‌محصولی نفت راه‌حل تحریم نفتی را پیش پای غرب قرار می‌‌‌دهد. نفت که می‌‌‌توانست ابزار فشار ما بر غرب باشد امروز ابزار فشار غرب بر اقتصاد ایران شده است و اینجاست که جای خالی اقتصاد مقاومتی احساس می‌‌‌شود. اقتصاد مقاومتی به دنبال پیش‌بینی مشکلات این‌چنینی و ارائه‌ی راه‌حل لازم می‌‌‌باشد. اقتصاد مقاومتی مختص زمان تحریم و جنگ نیست، بلکه یک چشم‌انداز بلند مدت پیش روی اقتصاد ایران است، زیرا اقتصاد ایران در سایه‌ی تفکر جمهوری اسلامی همیشه آماج حملات دشمنان خواهد بود. اقتصاد مقاومتی به معنای ریاضت اقتصادی نیست، بلکه مفهوم شکوفایی اقتصاد و رفع مشکلات موجود در زیربخش‌های اقتصادی برای جلوگیری از امتیازدهی به دشمنان و بهبود سطح رفاه عموم مردم است. مطمئناً اقتصاد مقاومتی در مقابل اقتصاد سرمایه‌‌‌داری و مبتنی بر اقتصاد اسلامی است. خاستگاه اقتصاد اسلامی نیز قلب انسان‌‌‌هاست و زمانی اقتصاد اسلامی در جامعه جاری می‌‌‌شود که ابتدا مسئولین و مدیران ارشد در باطن خویش اقتصاد اسلامی را بپذیرند و این تفکر را در عمل به بخش‌‌‌های مختلف جامعه القا کنند.9
... ادامه دارد ...
پی نوشت:
[1] . بیانات در دیدار رئیس‌جمهوری و اعضاى هیئت دولت 02/60/1391
2 . بیانات در دیدار دانشجویان 16/05/1391
3 . بحار الأنوار ، ج1، ص: 182
4 . بحار الأنوار ، ج68، ص: 349
5 . بیانات در دیدار جمعی از پژوهشگران و مسئولان شرکت‌های دانش‌بنیان 08/05/1391
6. بیانات در دیدار کارگزاران نظام 03/05/1391
7. بیانات در دیدار کارگزاران نظام 03/05/1391
8. قرب الاسناد، ص ۵۵
9. http://basij.ir/main/definitioncontent.php?UID=3650799&vn=3640063
علی مهدی زاده
323/ع