vasael.ir

به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی وسائل، حجت الاسلام والمسلمین رفعتی، در درس خارج فقه رسانه که در موسسه فقهی ائمه اطهار علیهم السلام برگزار گردید، به بحث حرمت تاسیس رسانه های ضد دین پرداخت و تصریح کرد: همان طور که در درس های پیشین ادله ضرورت و وجوب تأسیس رسانه های دینی را بیان کردیم، باید درمقابل ادله حرمت رسانه های ضد دینی را نیز تبیین کنیم تا حکم این گونه مسائل برای همگان روشن گردد و بدانند که چه مجازات دردناکی در انتظار مروجین فساد و اشاعه دهندگان فحشا هست.

نگاهی به مباحث جلسه گذشته

تا کنون چهار دلیل برای وجوب تأسیس رسانه دینی بیان نمودیم:

1-ادله وجوب تبلیغ دین 2- ادله وجوب امر به معروف و  نهی از منکر 3- وجوب اعداد 4- وجوب دفاع از کیان دین

بعضی به دلیل پنجم نیز اشاره می کنند که ما با استدلال و معتبر ندانستن شهرت عملیه و ارسالِ روایت، آن را رد کردیم.

اگر شهرت عملی نزد قدماء باشد جابر ضعف سند است ولی اگر بین متأخرین باشد جابر ضعف سند نیست و دلیل آن نیز در جای خود مورد بررسی قرار گرفته است.

این طور نیست که اگر هر رسانه ای تولید کردیم، بر رسانه های کثیر آنان در همه احوال پیروز شود.

از این روایت نمی توان فهمید که شما اعتلا بدهید و روایت مشهور نبوی « الإسلامُ یَعلُو ولا یُعلی علیه» دلیل بر وجوب تأسیس رسانه نمی تواند باشد.

در رابطه با خود رسانه می توانیم نه قائل به حرمت رسانه نه وجوب و نه استحباب شویم، زیرا فی حد نفسه ابزاری است که هم منافع محلله و هم منافع محرمه دارد.

برخلاف کسانی که گفته بودند این رسانه از کفار به وجود آمده و اصل آن حرام است.

سپس در مورد حکم رسانه نسبت به کارکرد آن، رسانه را به یکی از احکام خمسه توصیف کردیم.

اگر رسانه دینی بود، تأسیس چنین رسانه ای واجب می شود و در این مساله 5 دلیل بر وجوب تاسیس رسانه دینی اقامه کردیم.

و در آخر اشاره کردیم که اگر اثبات شد که تاسیس رسانه دینی واجب است وجوب کفایی است بر عده ای که توان این مساله را دارند در رسانه دینی فعالیت نمایند، مانند طبابت که بر عده ای واجب کفایی است  و یا در مشاغل ضروری دیگر که برای عده ای واجب کفایی است.

این گونه واجبات در عین وجوب قابلیت دریافت اجرت را دارد و با واجبات تعبدی عینی متفاوت است و واجب توصلی کفایی است.

اهم مباحث استاد رفعتی در این جلسه به شرح ذیل می باشد:

بعضی قاعده نفی سبیل را پیشنهاد دادند اما با بررسی ما این را از ادله نفی می دانیم و از ادله وجوب تاسیس رسانه نیست.

ارسال پارازیت و فیلترینگ را از قاعده نفی سبیل استفاده می کنیم ولی وجوب رسانه دینی را از آن نمی توان اثبات کرد.

حرمت تأسیس بعضی از رسانه ها

مساله جدید ما این است که تاسیس رسانه ضد دینی چه حکمی دارد؟ رسانه ای که پخش موسیقی و فیلم های مستهجن و مباحث اعتقادی ضد دین است، رسانه ای که کاملاً بالعکس رسانه دینی است و کار آن القای شبهه و ترویج گناه است.

این رسانه محکوم به حرمت است  وهمان طور که ثابت شد تاسیس رسانه دینی امر واجب است همان طور در رسانه ضد دینی ثابت می کنیم که تاسیس آن حرام است

دلیل اول بر حرمت تاسیس رسانه ضد دین

(إِنَّ الَّذینَ یُحِبُّونَ أَنْ تَشیعَ الْفاحِشَةُ فِی الَّذینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَلیمٌ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ اللَّهُ یَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ) نور آیه 19

حقیقتا کسانی که دوست دارند اشاعه فحشا در میان مومنین شود برای این ها عذابی دردناک است.

باید بعضی از واژگان این روایت را توضیح دهیم تا نحوه استدلال بر تحریم رسانه ضد دینی روشن شود.

واژه «یُحبون» یعنی کسانی که دوست دارند و از حب مشتق شده است، بنابراین از فعل مضارع نمی توانیم حرمت را استفاده کنیم

فاحشه: معنایی متمرکز و خاص در ذهن ماست که به زن بدکاره اطلاق می کنیم و در عربی کاربرد آن فراوان است.

اصل واژه فاحشه به معنای زن بدکاره نیست و حتی به عمل منافی عفت جنسی نیز گفته نمی شود.

فاحشه رفتار و گفتاری است که شنیع و بسیار زشت است خواه منافی عفت جنسی و سایر مسائل دیگر باشد و استعمال مشهور یکی از معانی آن است

در آیات دیگر نیز که این واژه به کار رفته است به معنی گناهان بزرگ و زشتی های فراوان است. در سوره شوری می فرماید:

(وَ الَّذینَ یَجْتَنِبُونَ کَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ وَ إِذا ما غَضِبُوا هُمْ یَغْفِرُونَ) شوری آیه 37

کسانی که از گناهان کبیره و فواحش اجتناب می کنند.

در استعمالات لغوی معنای وسیعی دارد و در استعمالات قرآن نیز همان معنای وسیع به کار رفته است.

واژه دیگر «تشیع» است و به معنای اشاعه و پخش است، بنابراین نشر و تبلیغ اشاعه است.

این تشیع بر سر فاحشه آمده یعنی اشاعه فحشا می شود.

این واژه که از دو واژه مفرد ترکیب شد، یعنی ترویج و گسترش چیزی که گناه کبیره است. لذا اشاعه فحشا شامل همه مراکز ترویج و نشر فحشا نیز می شود.

تهیه وسائل گناه برای این که دیگران از آن استفاده نمایند فساد و فحشا را ترویج می کند و از مصادیق آن است.

شخصی که در خانه گناهی مرتکب می شود این فسق است ولی اگر در جامعه برای ترویج و از بین بردن قبح گناه کاری انجام دهد این مصداق اشاعه فحشا است.

مثلا کمپینی درست می شود تا عکس های بی حجاب را در آن بگذارند که این نیز از مصادیق اشاعه فحشاء است.

بیان استدلال

این آیه می فرماید کسانی که دوست دارند اشاعه فحشاء شود برای آنان عذاب الیم است و حرمت از همین جمله فهمیده می شود.

گاهی نهی داریم که ظهور در حرمت دارد و گاهی نص بر حرمت داریم: (یحرمُ علیه الخمر)

آیه ای که داریم نص در حرمت زیرا وعده عذاب می دهد و اگر چیزی حرام نباشد که خدا وعده عذاب نمی دهد.

استدلال تمام می شود با این که وعده عذاب داده شده است

چند نکته برای تتمیم استدلال

واژه الیم که به معنای دردناک است مؤید دیگری بر تمام بودن حرمت است.

بعضی از گناهان در عین کبیره بودن به خاطر این که در خفا انجام شده و حریم شکنی ندارد عذاب اخروی دارد ولی گناهانی که حرمت شکنی و در نهان صورت می گیرد در همین دنیا نیز مجازات و حد دارد.

در حقوق جزا اشاعه فحشا را جزء مواردی قرار می دهند که کیفر دنیوی دارد و البته اشکالی که قانون مجازات اسلامی دارد این است که اشاعه فحشا را تعریف نکرده است.

پس منظور از «فی الدنیا» این است که سنگینی گناه آن قدر زیاد است که علاوه بر عذاب اخروی مشمول عذاب و مجازات دنیوی نیز خواهد شد.

در باب قذف نیز از این آیه استفاد می شود اما اختصاص به آن ندارد و قذف یکی از مصادیق اشاعه فحشا است.

نکته مهم

 فراز آیه « فِی الَّذینَ آمَنُوا» متعلق به چیست؟

دو گونه متعلق را ذکر کرده اند:

1-    متعلق به «فاحشه» است؛ «فاحشه فی الذین آمنوا»، گناهی که توسط مومنین صورت گرفته است را پخش می کنند

2-    متعلق به «تشیع» است؛ «یحبون أن تشیع فی الذین آمنوا» اشاعه گناه در میان مومنین می دهند ولو این که کفار گناه را مرتکب شده باشند، به طور مثال به بهانه این که این گناه را کفار انجام داده اند در رسانه ای آن را به تصویر می کشانند.

چه این ظرف و یا جار و مجرور متعلق به هر یک باشد تفاوتی ندارد و در هر دو صورت گناهی که در بین مومنان پخش می شود آثار مخربی دارد و به همین خاطر خداوند به شدت از آن نهی می نماید و عذاب الیم را برای آن قرار داده است.

این معصیتی است که موجب غضب الهی می شود.

روزه خواری در پنهانی تنها کفاره دارد اما اگر در آشکارا انجام پذیرد حتی بعد از ارتکاب چندین مرتبه آن شخص حکم اعدام نیز صادر می شود زیرا جامعه را به سمت جنگ با خدا سوق می دهد. این کفاره فقط برای جبران است ولی حرمت گناه آن از بین نرفته است. در عین حال در پنهانی اگر صورت بگیرد شلاق و مجازات ندارد ولی در آشکارا متفاوت می شود.

اشکال

«یحبون أن تشیع الفاحشه» متعدی نیست و لازم است، زیرا نمی گوید اگر کسی اشاعه فحشا کند عذاب الیم دارد بلکه می گوید کسی که دوست دارد گسترش پیدا کند دچار عذاب الیم می شود!

پاسخ: زمانی که شخص دوست داشته باشد که دیگران اشاعه فحشا نمایند گرفتار عذاب الیم می شوند به طریق اولی کسی که خودش اشاعه فحشا انجام می دهد گرفتار عذاب دردناک خواهد شد.

شخصی که عمل دشمنان دین نظیر شمر و یزید را قبول دارد همانند آنان در عذاب شریک می باشد.

جابر بن عبدالله انصاری به عطیه گفت که ما در ثواب شهدای کربلا شریک شدیم زیرا آنان را دوست داریم.

شخصی که دوست دارد اشاعه فحشا شود ولو این که اقدامی در این رابطه انجام نداده است عذاب دردناک دارد، یعنی این حب و دوست داشتن او را وادار به این اشاعه کرده است.

این آیه کبرای مساله را برای ما ثابت کرد.

صغرای مساله: رسانه های ضد دینی از بارزترین مصادیق اشاعه فحشا هستند

نتیجه: پس تاسیس رسانه های ضد دینی از مصادیق گناهان کبیره است

این مساله با تجری نیز متفاوت است و نباید خلط شود، زیرا تجری در مساله حلال اتفاق می افتد./926/922/301/ض

تقریر: محسن جوادی صدر