به گزارش وسائل، آیت الله احمد مبلغی در همایش مجازی "کرونا: تعامل عقل و ایمان" که به همت رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در لبنان و با حضور شخصیتهایی از عالمان شیعه، سنی و مسیحیت برگزار شد، خاطرنشان کرد: در زمان ظهور بلای عام، سایر عقلها نیز به نوبه خود در جامعه فعال میگردند و هر کدام تاثیراتی را برجای میگذارند.
وی اظهار داشت: ادیان مختلف باید تلاشهای همگرایانه خود را بر اساس فعال شدن این حالت پناه آوری به خداوند، بیشتر کنند و رابطه فیمابین خود را تقویت و حتی اگر بتوانند دعای مشترک با هم برگزار نمایند.
اقسام عقل معطوف به حوزه دین هنگام بلای عمومی
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس به تشریح انواع چهارگانه عقل معطوف به حوزه دین در شرایط ظهور بلاهاى عمومی پرداخت.
تعریف عقل عبودی
مبلغی با اشاره به تعریف عقل عبودی، آن را عقلی فعال شونده بر اساس فطرت خداجویی و روی آوری به خدا به ویژه به هنگام مواجهه با خطر، توصیف کرد، و گفت: کارکرد این عقل، تنظیم، تصحیح و تلطیف روابط با پروردگار و دعوت به دعا و فروتنی در پیشگاه خداوند است.
وی در تبیین چرایی اطلاق "عنوان عقل" بر عقل عبودی، گفت: فی الواقع عقل به هنگام بروز خطر، دست به یک محاسبه میزند و رهایی از خطر را در پناه بردن به خدا میبیند.
رئیس مرکز تحقیقات اظهار داشت: پیامد این محاسبه عقلی، فعلیت پیدا کردن حالتهای فطری در انسان از قبیل: پناه آوری به خداوند و خشوع و خضوع و تواضع و دعا در پیشگاه الهی است.
مبلغی ادامه داد: این پناه آوری به خدا به معنای رها کردن یا فروکاستن از تلاش فیزیکی و علمی برای رفع خطر فی المثل، اقدامات پزشکی و رعایت اصول بهداشتی در مثل بیماری کرونا به هیچ وجه نیست.
وی گفت: عقل عبودی از دو جزء تشکیل شده است که یکی ادراکی است همچون: ادراک عظمت خداوند، ادراک قدرت خداوند و. در این جزء، عقل با توجه به ضعف انسان، به این ادراک نائل میآید و جزء دوم حالتهای انعکاسی ادراک یاد شده است، حالتهایی که در انسان در اثر آن ادراک پدید میآید همچون: احساس تسلیم، خضوع، خشوع و پناه آوری به خداوند.
وی یادآورشد: به این خاطر میبینیم که امام علی بن ابیطالب (ع) فرموده است: "وإنه لا ینبغی لمن عرف عظمة الله أن یتعظم، فإن رفعة الذین یعلمون ما عظمته أن یتواضعوا له، وسلامة الذین یعلمون ما قدرته أن یستسلموا له".
مبلغی گفت: امام میفرمایند: سزاوار نیست کسی که عظمت خدا را شناخت، خودبزرگی کند. بلندمرتبگی کسانی که به عظمت او پی میبرند این است که برای او تواضع کنند و سلامت کسانی که به قدرت او آگاهی پیدا میکنند تسلیم او شوند.
عقل کلامی
وی در تعریف عقل کلامی گفت: عقل کلامی عقلی است که به تحلیل شرور و تبیین عدل خداوند، یا مسائل کلامی دیگر که ممکن است در شرایط ظهور مصیبت و بلا مطرح شود، میپردازد.
عقل آئینی
آیت الله مبلغی در تعریف عقلی آئینی گفت: عقلی است که به هنگام بروز یک مصیبت همگانی در جامعه، به آیینهای دینی نظر میافکند و وضعیت آنها را در چارچوب نگاه به شرایط پیش آمده، و اقتضائات آن، مورد تامل خود قرار میدهد.
استاد حوزه افزود: در اسلام به ویژه در جوامع متدین به شریعت، عقل آیینی در سطح عمومی تحت تاثیر جدی دیدگاههای تخصصی فقهی قرار میگیرد که آن نیز نوعا در فضای تخصصی و اجتهادی خود در شرایط ویژه بلاهای عمومی فعال میگردد.
وی در تعریف عقل سلوکی گفت: این عقل با تامل در وضعیتهای اخلاقی و اجتماعی جامعه، آنها را در چارچوب نظرافکندن به واقعیتها و پیامدهای بلاهاى عام، محل سنجش و ارزش داوری قرار میدهد.
اهمیت عقل عبودی
مبلغی گفت: به نظر میآید در شرایط ظهور یک بلای عام (همچون کرونا) عقل عبودی در مقایسه با سایر عقلها بیشتر در ذهنیت دینی اجتماعی فعال و حاضر میشود؛ هر چند سایر عقلها نیز به نوبه خود در جامعه فعال میگردند و تاثیراتی را بر برجای میگذارند.
وی یادآورشد: بر این اساس ما باید بدانیم امروز که کرونا همه جهان را فرا گرفته است این عقل عبودی در انسانها فعال شده است و بنابر این ادیان مختلف باید تلاشهای همگرایانه خود را بر اساس فعال شدن این حالت پناه آوری به خداوند، بیشتر کنند و رابطه فیمابین خود را تقویت کنند و حتی اگر بتوانند دعای مشترک با هم برگزار نمایند./908/241/ح
منبع: مرکز تحقیقات اسلامی مجلس