به گزارش وسائل، امیدعلی مسعودی، عضو هیئت علمی دانشگاه سوره و استاد علوم ارتباطات اجتماعی، در گفتگویی با اشاره به نقش رسانهها و فضای مجازی در پر کردن اوقات فراغت، تغییر تعاملات بین انسانی و آگاهیبخشی و اطلاعرسانی در جامعه گفت: نسلی هستیم که همه بحرانها را دیدهایم. جوان که بودیم انقلاب رخ داد. پس از آن توطئه گروهکهای تروریستی در کردستان و بندر ترکمن را شاهد بودیم و بعد از آن ماجرای طبس و بلافاصله جنگ تحمیلی و هشت سال دفاع مقدس را تجربه کردیم. سپس کودتای نوژه، زلزله ویرانگر بم و بسیاری از این بحرانها و مشکلات را شاهد بودیم. در دهههای اخیر هم پدیدههای مختلفی همچون کرونا را شاهدیم که سالیان سال دنیا چنین بیماری عالمگیری را به خود ندیده است.
وی با بیان اینکه بحران کرونا یک مسئله منطقهای و محلی نیست، بلکه بحرانی جهانی است و در برابر آن بسیار کم تجربه هستیم، تصریح کرد: این بحران بهگونهای رخ داد که ما میتوانیم در عین اینکه قرنطینه هستیم، با یکدیگر ارتباط هم داشته باشیم. در زمان ابوعلی سینا که طاعون فراگیر شد، ایشان هم اعلام کرده بود که هیچکس نباید از خانهاش بیرون بیاید و تنها چیزی که توصیه میکرد ضدعفونی کردن دست و صورت با سرکه بود. ما نیز با پدیدهای روبهرو هستیم که باید به اجبار در خانه بمانیم، اما این خانهنشینی میتواند ارتباط ما را نه تنها کم نکند، بلکه افزایش نیز بدهد و با دنیا در ارتباط باشیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه سوره ادامه داد: در گذشته نمیتوانستیم در خانه خود بنشینیم و به راحتی با هر فردی در هر نقطه از کره زمین در کمترین زمان ممکن صحبت کرده و ارتباط برخط برقرار کنیم. در بسیاری از موارد این ارتباط به شکل رایگان است؛ لذا یکی از ابزاری که میتوان در دوره خانهنشینی و قرنطینه استفاده کرد ارتباط بیشتر با دنیای اطراف خود است که شامل ارتباط بیشتر با کتاب چه مجازی و چه کاغذی نیز میشود.
مسعودی افزود: با توجه به پیچیدگی زندگی و مشغله امروزی بسیاری از افراد جامعه، فرصت مطالعه نیز کاسته شده است، اما این دوران که فرصت خانهنشینی برای بسیاری از مردم فراهم شده، موقعیت مناسبی برای مطالعه کتابهای خوب و اثرگذار است. کتابهایی که امروزه میتوان به صورت رایگان و حتی نصف قیمت از طریق فضای مجازی، پلتفرمها و شبکههای اجتماعی دریافت و مطالعه کرد؛ لذا ما میتوانیم از اینگونه رسانهها برای پر کردن بهینه اوقات فراغت استفاده کنیم.
صله رحم مجازی
وی گفت: موضوع دیگر بهرهمندی از شبکههای اجتماعی در این دوره است. امروزه اکثر مردم حداقل در یکی از شبکههای اجتماعی عضو هستند که با تجمیع افراد یک خانواده توسط یکی از اعضا، بدون اینکه حضور فیزیکی مطرح شود، همگی میتوانند در یک گروه مجازی گرد هم بیایند و از احوالات هم باخبر شوند، صدای همدیگر را بشنوند و به صورت برخط با یکدیگر صحبت کنند و از سلامت هم جویا شوند. در اینگونه ارتباطات که میتوان از آن به عنوان صله رحم مجازی نیز نام برد، علاوه بر عدم حضور فیزیکی افراد در جامعه و متوقف کردن چرخه انتقال ویروس، کاهش هزینه رفتوآمد در سطح شهر در روزهای کرونایی را نیز در پی دارد و منجر به تداوم ارتباط، افزایش مهر و محبت در خانه و خانواده و بالابردن نشاط و روحیه اجتماعی خواهد شد.
عضو هیئت علمی دانشگاه سوره یکی از ضروریات شرایط فعلی برای کنترل و مهار چرخه انتقال ویروس کرونا را ارتباط مجازی و ارتباط بهداشتی دانست و اظهار کرد: در تعریف ارتباطات بهداشتی گفتهاند که این موضوع ساز و کاری برای آگاهی افراد، به خصوص افراد آسیبپذیر و محرومان است. قشر آسیبپذیر شامل افراد مسن، زنان باردار، افرادی که بیماری زمینهای دارند، کودکان و کسانی که توانایی جسمی ندارند، میشود. ارتباطات بهداشتی با آموزش و ارائه دستورالعملهای لازم به این افراد کمک میکند. افراد محروم نیز کسانی هستند که در حاشیه شهرها بوده و یا مورد تبعیض قرار میگیرند، لذا باید توجه کرد که اگر بهداشت افراد جامعه رعایت شود، بهداشت جامعه هم تضمین میشود. بنابراین بحث ارتباط بهداشتی را هم در این موضوع مد نظر داریم.
مسعودی گفت: خوشبختانه رسانهها از جاذبه و ظرفیتی که داشتهاند در این موضوعات به خوبی استفاده کردند. مخصوصاً از زمانی که به طور رسمی اعلام کردند که این اپیدمی، پاندمیک شده و شیوع پیدا کرده است؛ اقدامات رسانه بسیار مؤثر بود و شاهد نتیجه آن در روز طبیعت بودیم. در این روز مردم رعایت کردند و دقیقاً این حرکت تحت تأثیر فرایندی بود که ارتباطات بهداشتی از طریق رسانهها طی کرده بود.
وی با اشاره به اینکه مهمتر از همه این مسائل آشنایی مردم با محیط بیمارستانها و ارتباطات انسانی بود، افزود: باید از خودمان بپرسیم که تا چه حد با این محیطها آشنا هستیم؟ قطعاً آشنایی جامعه بسیار پایین و کم است؛ لذا تصمیم داریم یک تحقیق کیفی در مورد ارتباطات انسانی برای مهار این ویروس کشنده را با همکاری یکی از دانشجویان ارشد و یکی از مهمترین بیمارستانهای تهران انجام دهیم و امیدواریم این تحقیق دستاوردهای خوبی را در آینده و تجربههای دیگر داشته باشد. موضوع دیگر این است که هر فرد در جایگاه خودش نقش و وظیفهاش را برای مهار و کنترل این بیماری رعایت کند. برای مثال یک محقق در منزل به کار تحقیقش بپردازد و دانشجویان و دانشآموزان در منزل فرایند مطالعه و درسشان را ادامه دهند.
قرنطینه، فرصتی برای ارتقای سواد رسانهای
عضو هیئت علمی دانشگاه سوره با تأکید بر اینکه خانوادهها ضمن ارتقای سواد رسانهای خود، نباید هر محتوا، نظر و مطلبی را بپذیرند و یا آن را در فضای مجازی منتشر کنند، گفت: این کار علاوه بر اینکه استرس را بالا میبرد، بار فشار روانی را در جامعه افزایش خواهد داد و همین موضوع باعث شده تا بخش عمدهای از افرادی که در بیمارستانها جهت تست ویروس مراجعه میکنند، در واقع بیمار انگاری کرده و بخاطر استرس علایم را در خود احساس کنند. همین مسئله بار خستگی دو چندانی را بر روی دوش پرسنل خدوم بیمارستانها نیز خواهد گذاشت.
مسعودی تصریح کرد: با توجه به این مسائل اولین کاری که هر فردی برای شکست کرونا باید انجام دهد این است که ضمن افزایش سواد رسانهای، معیارهای خبر موثق و صحیح را برای خود مشخص کند و هر مطلبی را از هر شبکه اجتماعی و محیطی نخواند و نپذیرد. دومین کار این است که اگر خبر و یا محتوایی را دیدیم و یا شنیدیم آن را ارزیابی کرده و با واقعیتها انطباق دهیم و سعی کنیم از منابع موثق خبر را دریافت کنیم. مهمترین و کلیدیترین عنصر سواد رسانهای داشتن تفکر انتقادی و نگاه نقادانه به اخبار و اطلاعاتی است که در رسانهها و بهویژه در فضای مجازی منتشر میشود.
عضو هیئت علمی دانشگاه سوره اظهار کرد: یکی از برکات کرونا این بود که فرصتی را برای ارتقای حوزه سواد رسانهای جامعه و تشویق مردم به داشتن نگاه نقادانه به پیامها فراهم کرده است. اما در این مسیر هر شخص در قبال وظیفه خود برای مبارزه با ویروس کرونا در ابتدای کار باید از خود محافظت کند تا بتواند از خانواده و جامعه نیز محافظت کند؛ لذا پیامگیرندگان در پذیرش و یا عدم پذیرش پیامها باید مراقب خصلتهای شخصی خود باشند و هر پیامی را متأثر از تعصبات، خوشحالیها و ناراحتیهای خود قبول نکنند و در پذیرش پیامها احساس مسئولیت کنند.
مسعودی بیان کرد: شیوع ویروس کرونا با وجود تمام مشکلاتی که در کشورمان ایجاد کرد، اما باعث انسجام ملی و فعالسازی ظرفیتهای مردمی شد. یکی از این ظرفیتها شبکههای مردمی فعال فرهنگی و مجازی هستند که به تولید محتوا و معرفی سرگرمیها و کتابهای مفید برای مردم در فضای مجازی اقدام میکنند./910/422/ح
منبع: ایکنا