vasael.ir

کد خبر: ۱۶۰۹۷
تاریخ انتشار: ۰۷ اسفند ۱۳۹۸ - ۱۸:۳۲ - 26 February 2020

منزلت عقل در هندسه معرفت دینی

وسائل ـ کتاب «منزلت عقل در هندسه معرفت دینی» به قلم آیت الله جوادی آملی علاوه بر حل تعارض خیالی و رفع توهم جدایی و تقابل علم و دین، اثبات می کند که عقل در برابر نقل است نه در برابر دین و خارج از قلمرو معرفت دینی. عقل و نقل هر دو پرده دار حریم معرفت دینی اند و هیچ یک از دیگری پرده دری نمی کنند.

به گزارش خبرنگار وسائل، سال‌هاست که نزاع علم کهمنزلت عقل در هندسه معرفت دینی محصول عقل است و دین که ره آورد وحی است، اذهان بسیاری را به خود مشغول داشته است.

این نزاع محصول تصوری ناصواب از نسبت علم و دین، و بر این اندیشه استوار است که علم در مقابل دین است و آنچه را که دین می گوید، علم می تواند نفی کند. اموری نیز وجود دارد که علم آن را اثبات و دین آن را انکار می کند.

کتاب «منزلت عقل در هندسه معرفت دینی» به قلم آیت الله جوادی آملی ضمن تبیین جایگاه و منزلت عقل در هندسه معرفت دینی به حل این تعارض خیالی و رفع توهم جدایی و تقابل علم و دین می پردازد و اثبات می کند که عقل در برابر نقل است نه در برابر دین و خارج از قلمرو معرفت دینی. عقل و نقل هر دو پرده دار حریم معرفت دینی اند و هیچ یک از دیگری پرده دری نمی کنند.

کتاب «منزلت عقل در هندسه معرفت دینی» دارای 2 بخش است:

 

بخش اول: منزلت عقل

محور بحث در این بخش، تعیین جایگاه و منزلت عقل در هندسه معرفت دینی است و پاسخ به این پرسش مهم که «آیا رهاورد عقل خارج از محدوده معرفت دینی و در برابر شناخت دین است یا داخل در هندسه معرفت دینی است و منبعی معتبر در کنار نقل برای تکوین معرفت بشر نسبت به دین است؟»

همانطور که فتوا به خروج عقل از قلمرو دین شناسی دلیل می طلبد، فتوای به دخول عقل در هندسه معرفت دینی نیز دلیل می خواهد. کسانی که شناخت دین را صرفا در حصار نقل (آیات قرآنی و روایات) محدود می کنند دستاورهای عقل را معرفتی کاملا بشری و بی ارتباط با دین می دانند، مرز روشنی میان «معرفت دینی» و «معرفت بشری» ترسیم می کنند و عقل را در برون مرزی دین قرار داده و مقابل آن می نشانند.

بخش اول این کتاب، به دفاع از نظریه ای می پردازد که عقل را در برابر نقل قرار می دهد، نه دربرابر دین. اهمیت این بحث مانند هر بحث دیگری در گرو شناخت آثار و نتایج مثبت آن است. سالهای زیادی است که نزاع علم  که محصول عقل و دین که رهاورد وحی است  اذهان بسیاری را به خود مشغول کرده است.

این نزاع محصول تصوری نادرست از نسبت علم و دین است که علم در مقابل دین است و آنچه را دین می گوید، علم می تواند نفی کند. ثمره تلخ تقابل دو حوزه علم و دین، تاکید بر سهم علم در هدایت و مدیریت زندگی بشر و کنار نهادن دین دراین عرصه است. زیرا پیشرفت و شکوفائی علوم جای تردید و انکار ندارد.

اینکه تعیین نسبت عقل و علم برخاسته از آن، و دین که محصول وحی است و تبیین جایگاه عقل در هندسه معرفت دینی به حل این تعارض خیالی و تقابل علم و دین می انجامد، از این روست که علم خود محصول عقل است و روشن می شود که نه عقل در برابر حس و تجربه است و نه مقصود ما از عنوان "عقل ودین" بررسی نسبت خصوص عقل تجریدی محض که در فلسفه مطلق متبلور می شود با دین است.

این بخش از چهار فصل تشکیل شده است؛ فصل اول با عنوان تحلیل مفاهیم پایه مسائلی چون مراد از دین، مراد از عقل و وحی و نقل می پردازد.

فصل دوم با عنوان شأن عقل در قلمرو دین موضوعاتی چون عقل و بعد هستی شناختی دین، عقول کامله و بعد هستی شناختی دین، عقل و بُعد معرفت شناختی دین، محدودیتهای ادراکی عقل در حوزه دین را بررسی می کند. فصل سوم با عنوان نسبت عقل و نقل در قرآن، فصل چهارم با عنوان تعارض عقل و نقل اختصاص دارد.

 

بخش دوم: آثار و نتایج هماهنگی و همتایی عقل و نقل

بخش دوم این کتاب دارای 4 فصل می باشد.

در مباحث این بخش آشکار می شود که قرار گرفتن عقل در جایگاه واقعی خویش و هم سطح دیدن عقل با نقل و خضوع هر دو در ساحت وحی موجب می گردد که مرزبندی توهمی میان عقل و دین رخت بربندد و عقل در درون دین شناسی و هندسه معرفت دینی نگریسته شود و به همراه نقل دو منبع معرفت شناختی دین محسوب گردند.

این مبنای اساسی ثمرات و نتایج مبارکی دارد که فصول بخش حاضر عهده دار تبیین برخی از آنهاست و طی ان روشن می شود که میان علم عقلی اعم از تجربی و تجریدیو پاره ای از ادله نقلی است که در موارد فراوانی تعرض آن بدوی و غیر مستقر است و راه حل عرفی و عقلانی دارد. مکتب تفکیک که بر جداانگاری حوزه نقل از عقل فلسفه از دین و پای می فشارد در تقابل جدی با دیدگاه مختار ما در این مبحث است.

این بخش نیز در چهار فصل تنظیم شده است؛ فصل اول با عنوان تعارض علم و دین، موضوعاتی چون فرضیه نه علم است و نه علمی، معنای حجیت علم، محدودیت قلمرو تجربه، تمایز تعارض با دین از محاربه با آن و نفی توازی علم و دین بررسی می کند.

فصل دوم این کتاب با عنوان اسلامی کردن علوم و دانشگاهها به راه حل اسلامی کردن دانشگاه می پردازد. فصل سوم با عنوان تأثیر همگانی عقل و نقل در قلمرو علوم اسلامی به مسائلی چون تصحیح تبویب علم اصول، نسبت کلام و فلسفه با دین، قلمرو دین و مسئله خاتمیت می پردازد.

فصل چهارم از این بخش مسئله تفکیک را بررسی می کند که از مدعیات مکتب تفکیک، وحی ناب و خلوص فهم، اختلاف فهم در علوم نقلی، همگامی عقل و نقل، تفسیر، تطبیق و تأویل تشکیل می شود.

این کتاب توسط مرکز نشر اسراء منتشر شده است./601/229/ح

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۲۱ / ۰۲ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۴:۳۰:۴۰
طلوع افتاب
۰۶:۰۷:۰۹
اذان ظهر
۱۳:۰۳:۲۴
غروب آفتاب
۱۹:۵۸:۵۵
اذان مغرب
۲۰:۱۷:۲۳