vasael.ir

به گزارش وسائل، نشست علمی «درآمدی بر مقاومت رسانه‌ای در قرآن کریم» عصر شنبه، ۵ بهمن‌ماه با ارائه حجت‌الاسلام محمدعلی میرزایی، عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص) و با حضور حجت‌الاسلام یوسفی‌مقدم، رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن و سیدمحمدجواد شوشتری، مدیرعامل ایکنا در این رسانه قرآنی برگزار شد.

انتظار ما از قرآن چیست

حجت‌الاسلام محمدعلی میرزایی در این نشست در خصوص برداشت از مفاهیم قرآنی گفت: اولین مطلب این است که برداشت از قرآن کریم باید به چه نحوی باشد که به موضوعات روز پاسخ کارآمد دهد؟ به عبارت دیگر، باید از چه منظری به مطالعات قرآنی بپردازیم تا به نگاهی کارآمد دست یابیم؟ آیا قرآن آمده تا فَن مقاومت را به ما آموزش دهد؟ اساساً انتظار ما از قرآن کریم چیست؟ باید انتظار خودمان از قرآن کریم را شفاف کنیم.

وی افزود: برای هر مسئله‌ای نباید به قرآن مراجعه کرد؛ گاهی به عقل و گاهی به تجربه باید رجوع کرد. عقل و تجربه، جزو منابع شناخت و ادراک و از نظر قرآن نیز معتبر هستند؛ اینطور نیست که ما به چیزی مراجعه کنیم که مشروعیت قرآنی نداشته باشد. گاهی شما مصحف را باز می‌کنید و خود قرآن به سخن می‌آید که مصحف را ببند و عقلت را به کار بینداز. بنابراین انتظار ما از قرآن کریم باید تنظیم و روشن شود.

قرآن کریم؛ واجد مفاهیم و ساختارهای یک مکتب مقاومتی

وی ادامه داد: یکی از مسئله‌های اصلی در پاسخ به پرسشی که عرض شد، این است که قرآن کریم در موضوع مقاومت، ارائه‌دهنده مکتب مقاومت قرآنی است. ما در سطح کلان، یک نگاه مکتبی داریم، بعد یک نگاه نظام داریم و پس از آن نیز نظریه‌های ریزتر و جزئی‌تر. قرآن کریم همه مفاهیم و ساختارهای ارائه‌دهنده یک مکتب مقاومتی را دارد. اگر ارکان پیام‌رسانی، تبلیغ و ارتباطات را سه‌گانه منبع پیام، خود پیام، جهت پیام یا مخاطب پیام در نظر بگیریم، آن‌گاه خواهیم دید که قرآن کریم با ابعاد مکتبی و ارتباطاتی خودش، همه این موارد را پوشش می‌دهد. در عین حال، همه اقداماتی که ما باید در خصوص پیام لحاظ کنیم، در قرآن نیامده است، ولی مطالب به قدری بیان شده است که تشکیل‌دهنده بعد مکتبی پیام باشد.‌

میرزایی یادآور شد: قرآن کریم برای ملاحظه موقعیت، ذهن و شرایط روحی مخاطب سخن گفته است و این مطالب بیان‌شده تا مکتب رسانه‌ای مقاومتی را به ما ارائه دهد. قرآن در بیان این مطالب کافی، غنی و بی‌بدیل است و منبع دیگری با این خصوصیات نداریم. اما گاهی روش ما تاریخی است و اصرار داریم قرآن را در درون موقعیت‌های تاریخی خاص و به نحو تاریخمند بفهمیم. در نتیجه فرهنگ‌های مخاطب تاریخی قرآن برای ما حجاب می‌شود و نمی‌توانیم امروز با این پهنه و مقیاس نوپدید موضوعات، برداشت مناسبی از قرآن داشته باشیم. به عنوان مثال، رسانه مفهومی مدرن است و ما مفهوم رسانه با این فضا را در گذشته نداشتیم، اما اینکه با قالب امروز به قرآن نگاه کنیم، واجد اهمیت است.

ضرورت تبیین اهداف و آداب مقاومت از نظر قرآن

در بخش دیگری از این نشست، حجت‌الاسلام یوسفی‌مقدم به ضرورت تبیین اهداف و آداب مقاومت از نظر قرآن اشاره کرد و گفت: بر اساس تعریفی که در نظر حقیر است، اصطلاح مقاومت در قرآن کریم به صورت مصرح بیان نشده است. تعریفی که ما از مقاومت داریم، یعنی پایداری و ایستادگی یک ملت بر اساس برنامه‌ها و طرح‌های پیش‌برنده و اقدامات اساسی یک ملت در برابر اقدامات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی دشمن؛ ولی در خصوص تعریفی که از مقاومت ارائه می‌دهیم، مطالب زیادی در قرآن کریم وجود دارد؛ مثلاً آیه شریفه ۲۵۰ سوره بقره می‌فرماید: «رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَیْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَی الْقَوْمِ الْکَافِرِینَ؛ پروردگارا بر [دل‌های] ما شکیبایی فرو ریز و گام‌های ما را استوار دار و ما را بر گروه کافران پیروز فرما». این آیه بیانگر مفهومی از مقاومت و صبوری و استقامت در مسیر انتخاب‌شده است.

وی افزود: همچنین آیه ۳۰ سوره فصلت می‌فرماید: «‌إِنَّ الَّذِینَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلَائِکَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ؛ در حقیقت کسانی که گفتند پروردگار ما خداست‏ سپس ایستادگی کردند فرشتگان بر آنان فرود می‌‏آیند [و می‏‌گویند] هان بیم مدارید و غمین مباشید و به بهشتی که وعده یافته بودید شاد باشید». ذیل این آیه به دستاوردهای مقاومت اشاره دارد که همان آرامش و آسایش ملت است. آیه شریفه دیگری می‌فرماید: «‌یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ؛ ای کسانی که ایمان آورده‏‌اید صبر کنید و ایستادگی ورزید و مرزها را نگهبانی کنید و از خدا پروا نمائید امید است که رستگار شوید» (آل عمران/۲۰۰).

رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن ادامه داد: این آیه بیانگر چهار امر در حوزه مقاومت است. «اصبروا» به معنای صبر فردی است، «صابروا» به معنای صبر اجتماعی در برابر مشکلات و سختی‌هاست، «رابطوا» به معنای استحکام سازمانی یک جامعه و امت اسلامی است، در پایان هم سفارش به تقواست. این یکی از آیات شریفه‌ای است که به خوبی برای ما فرآیند یک حرکت صحیح در جهت مقاومت را تبیین می‌کند؛ یعنی چگونگی مقاومت را تبیین می‌کنم. بنابراین اصطلاح مقاومت به نحو تصریح در قرآن نیست، ولی این اصطلاح منتزع از آیات شریفه قرآن است.

وی تصریح کرد: در بحث رسانه و مقاومت به نظر بنده باید تعریفمان را از مقاومت روشن کنیم. اگر ما تعریف جامع و کاملی از مقاومت داشته باشیم موضع‌گیری رسانه‌ای ما هم قطعاً بر اساس آن تعریف خواهد بود. لذا پیشنهاد بنده این است که شما در تبیین مقاومت، این تعریف را یک تعریف عام در نظر بگیرید. در نتیجه ما باید از مسئله مقاومت یک تعریف جامعی داشته باشدی. بحث مقاومت سیاسی هست، مقاومت فرهنگی هست، مقاومت اقتصادی هست و هر کدام از اینها ابعاد گوناگونی دارد. بر اساس این تعریف جامع، موضع‌گیری ما و تعریف رسانه‌ای ما هم در حوزه مقاومت معنای خودش را پیدا می‌کند./910/229/ح

منبع: مهر با تصحیح