به گزارش خبرنگار وسائل، از نگاه کسانی که برای خانواده قداست قائل نیستند، هدف اصلی از تشکیل خانواده، بهرهگیری از تمتعات جنسی است؛ بلکه در بسیاری از موارد، هدفی جز این وجود ندارد؛ اما از نگاه قرآن و احادیث اسلامی، تشکیل خانواده، دارای حکمتها و دلایل متنوع روانی، اخلاقی، اجتماعی و دینی است و این حکمتها که در زیر به آنها میپردازیم در واقع اصول و پایههای تأکید اسلام بر تشکیل خانواده و ضرورت تقویت و تحکیم این نهاد، شمرده میشوند.
آرامش روانی
نخستین حکمت تشکیل خانواده که قرآن کریم، آن را با صراحت بیان کرده است، رسیدن به آرامش روانی است: «و من آیاته ان خلق لکم من انفسکم ازوجاً لتسکنوا الیها و جعل بینکم موده و رحمه ان فی ذلک لایت لقوم یتفکرون: از نشانههای او این است که از [جنس] خودتان همسرانی برای شما آفرید تا در کنارشان آرام گیرید و میانتان دوستی و رحمت نهاد. آری! در این [نعمت]، برای مردمی که میاندیشند، قطعاً نشانههایی است.» (روم، 21) این آیه به چند درس مهم خداشناسی اشاره دارد که به موضوع خانواده، تقدس میبخشد:
الف ـ امکان بقای نسل: نخستین درس خداشناسی در این آیه، خلقت همسر و امکان تشکیل خانواده و امکان بقای نسل از این طریق است: «و من آیاته ان خلق لکم من انفسکم ازوجا»(روم، 21). افزون بر این آیه، در چند آیه دیگر نیز، این درس توحیدی تکرار شده است؛ مانند: فاطر السموت والارض جعل لکم من انفسکم ازواجا: خدا پدید آورنده آسمانها و زمین است. از خودتان برای شما جفتهایی قرار داد. (شوری، 11) والله خلقکم من تراب ثم من نطفه ثم جعلکم ازواجا: خداست که شما را از خاکی و سپس از نطفهای آفرید و آنگاه، شما را جفت جفت گردانید. (فاطر، 11)
ب ـ کانون آرامش زندگی: درس دوم یکتاپرستی که در موضوع خانواده، از آیه یاد شده (آیه 21 سوره روم) میگیریم، این است که در نظام آفرینش، خانواده، کانون آرامش زندگی است: «لتسکنوا الیها». آفریدگار حکیم جهان، مرد و زن را به گونهای آفریده که مکمل یکدیگرند و از این رو، تا در کانون خانواده در کنار هم قرار نگیرند، آرامش پیدا نمیکنند. علامه طباطبایی در این باره میفرماید: «هریک از زن و مرد، به دستگاه خاصی مجهز شده است، به گونهای که در عمل، هریک، کار دیگری را تکمیل میکند و تولید نسل، برآیندی از مجموع آن دو است.
کانون مودت و رحمت
سومین درس خداشناسی در موضوع خانواده که از آیه 21 سوره روم برداشت میشود، اینکه آفریدگار حکیم، خانواده را کانون مودت و رحمت قرار داده است. مودت و رحمت، در واقع، جان مایه تحکیم پیوند خانوادگی است، هرچقدر این جانمایه تقویت شود، نهاد خانواده مستحکمتر میگردد و آرامش بیشتری بر زندگی حاکم میشود.
خداوند متعال به طور طبیعی، پیمان ازدواج را عامل پیدایش مودت و رحمت قرار داده و از این رو، گزارش شده که مردی خدمت پیامبر(ع) رسید و با شگفتی گفت: «چگونه است که مردی با زنی ازدواج میکند که هرگز پیش از آن، نه او آن زن را دیده و نه آن زن، او را؛ اما همین که ازدواج صورت میگیرد و مرد بر زن وارد میشود و همدم میگردند، هیچ چیز برای آنها دوستداشتنیتر از دیگری نیست؟!» پیامبر خدا(ص) در پاسخ او، به قرائت این بخش از آیه مورد بحث (آیه 21 سوره روم) بسنده کردند و فرمود: «و جعل بینکم موده و رحمه: خداوند، میان شما مودت و رحمت نهاد.»
علامه طباطبایی(ره) می فرماید: «خانواده، یکی از بارزترین جلوهگاههای مودت و رحمت است که از یک طرف، دو زوج را به یکدیگر پیوند میدهد و از طرف دیگر، باعث میشود که هر دو، به ویژه زن، بر فرزندان خردسال خود ـ که در تأمین نیازهای حیاتی خویش عاجز و ضعیفاند ـ مهر بورزند و به پناه دادن، نگهداری، پوشش، تغذیه و تربیت آنها اقدام کنند و اگر این مهرورزی نبود، نسل بشر منقرض میشد و نوع انسان، هیچگاه امکان حیات نمییافت.»
سازندگی اخلاقی
از نگاه قرآن کریم، تشکیل خانواده به وسیله پسر و دختر جوان، در واقع، به معنای تهیه کردن لباس تقواست؛ زیرا این کتاب آسمانی، از یک سو در کنار لباس و زیورهای تن، تقوا را به عنوان لباس و زیور جان و ارزشمندترین پوشش، مطرح میکند و میفرماید: «یا بنی آدم قد انزلنا علیکم لباسا یوری سوءتکم و ریشاً و لباس التقوی ذلک خیر: ای فرزندان آدم! برای شما لباسی فرستادیم تا شرمگاهتان را بپوشد و زیور شما باشد؛ ولی لباس تقوا، بهترین [لباس] است.» (اعراف، 26)
اگر این دو آیه نورانی در کنار هم مورد تأمل قرار گیرند، به روشنی دلالت دارند که تشکیل خانواده، یکی از بارزترین مصادیق لباس تقواست، و از این رو، در حدیث نبوی آمده است که: «من تزوج احرز نصف دینه: هر کس ازدواج کند، نصف دینش را حفظ کرده است.»و در حدیثی دیگر آمده است که: «هیچ جوانی نیست که در نوجوانی ازدواج کند، مگر شیطانش فریاد برمیآورد: ای وای بر من! دو سوم دینش را از گزند من نگه داشت. بنابراین، بنده باید در یک سوم دیگر [دینش] تقوای خدا پیشه کند.»
سازندگی اجتماعی
تشکیل خانواده، نه تنها در تامین آرامش روانی و سازندگی اخلاقی نسل جوان، فوقالعاده مهم و موثر است، بلکه در سازندگی جامعه انسانی نیز نقش اساسی دارد. از امام هادی(ع) روایت شده است که: «خداوند وصلت را مایه الفت دلها و پیوستگی نسبی قرار داد و [به واسطه وصلت]، رشتههای خویشاوندی را به هم پیوست و آن را مایه مهر و محبت ساخت. در این [پدیده]، برای مردمان، نشانههایی [از قدرت و رحمت خداوند] است.»
بلکه نقش تشکیل خانواده در تحکیم جامعه انسانی تا جایی است که بر پایه روایتی از امام رضا(ع) اگر هیچ دلیل روشنی از کتاب و سنت، به اهمیت آن وجود نداشت، آثار و برکات گوناگون اجتماعی آن، برای تشویق و ترغیب انسانهای خردمند به این اقدام مهم اجتماعی کافی بود.
اساسیترین هدف در تشکیل خانواده
مهمترین نکته قرآنی در تبیین حکمت ازدواج در قرآن، این است که خداوند وقتی میخواهد حکمت ازدواج و تشکیل خانواده را بیان کند، نمیگوید: حکمت خلقت همسر و تشکیل خانواده، بقای نسل یا فرزند صالح یا پیشگیری از فساد یا سازندگی اخلاقی و اجتماعی و یا توسعه ارزشهای اسلامی است؛ بلکه به حکمتی اشاره میفرماید که بدون آن، هیچ یک از اهداف خلقت انسان، قابل تحقق نیست و آن، عبارت است از: آرامش روانی. بدون آرامش روانی، نمیتوان از جوان انتظار تقوا داشت.
بدون آرامش روانی، نه نسل سالم و صالح پدید میآید، و نه سازندگی اخلاقی و اجتماعی اتفاق میافتد و نه ارزشهای دینی و آرمان توحید، گسترش مییابد. کاوش های میدانی نشان میدهند که اضطراب روانی و عدم تعادل روحی، نقش عمدهای در فسادهای اخلاقی و اجتماعی دارد و بیشتر جنایات هولناک و خودکشیها در میان مجردها و به دست آنها صورت میگیرد.
از این رو تشکیل خانواده میتواند سهمی اساسی در آرامش روانی و سازندگیهای اخلاقی و اجتماعی ایفا نماید و این، رمز تاکید قرآن و احادیث اسلامی بر تشکیل خانواده و تحکیم آن و پیشگیری از فروپاشی این کانون مقدس است.
برای دیدن اصل مقاله اینجا را کلیک کنید./204/241/ح