به گزارش وسائل، حجتالاسلام محسن الویری، عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم(ع)، شب گذشته، 2 دی ماه در نشست علمی، تخصصی «بررسی اندیشههای تمدنساز امام موسی صدر» که در دانشگاه اصفهان برگزار شد، اظهار کرد: در بحثهای تمدنی، دشوارهای وجود دارد که مسئله فاصله نظر تا عمل است. پرسش مهم در سطح تمدنی این است که اندیشههای تمدنی چگونه میتوانند لباس عمل بر تن کنند؟
وی ادامه داد: در کشور ما در خصوص مباحث و سیاستهای کلان، از زمانی که ادبیات سیاستگذاری و تصمیمگیری را درباره آنها آغاز میکنیم، سیاستهای کلان خوبی نوشته میشود، اما اینکه در عمل چقدر از اینها محقق شده، مسئله قابل بحث و مهمی است، در واقع فاصله فکر تا عمل چگونه باید پیموده شود که فکر در مقابل مسائل اجرایی به قربانگاه نرود؟ از این منظر بحث کنش تمدنی اهمیت پیدا میکند.
عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم(ع) افزود: در اینجا امام موسی صدر به مثابه فردی که رفتار تمدنی موفقی داشته است بررسی میشود. زمانی که ایشان به لبنان وارد شدند با جمعیتی روبرو بودند که بیشترین آمار فقر و فساد را داشتند و همین شیعیان لبنان اکنون به جایی رسیدهاند که یکی از عوامل مؤثر در روابط بینالملل بوده و در نظم جدید جهانی و تحولات منطقه نمیتوان آنها را نادیده گرفت. این تغییر یک اقدام موفق است. امام موسی صدر در دهههای اخیر غایب بوده و امیدواریم زمانی خبر خوبی از ایشان به ما میرسد، اما راه کنونی شیعیان لبنان بدون تردید ادامه راه امام موسی صدر خواهد بود. پس کار ایشان موفق بوده و شایسته بررسی است.
رفتار تمدنی برآمده از بینش تمدنی است
حجتالاسلام محسن الویری الویری گفت: در علم کلام و زمانی که از فعل خداوند، انسان و جبر و اختیار بحث میشود، بحث کنش هم مطرح خواهد شد. در فلسفه، جامعهشناسی، روانشناسی یا اخلاق نیز از این مسئله صحبت شده است، اما به طور کلی، کنش تقریباً مساوی با رفتار در نظر گرفته میشود. یعنی کنش رفتاری است که برآمده از دو مقوله ادراک و اراده است. وقتی این دو با هم میآمیزند رفتاری از انسان سر میزند که کنش و رفتار نام دارد. این کنش در مقیاس تمدنی با کنش مقیاس فردی متفاوت خواهد بود. در واقع رفتار تمدنی، رفتار ارادی برآمده از بینش تمدنی است.
عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم(ع) با اشاره به اینکه رفتار تمدنی مراتب مختلفی دارد، تصریح کرد: یعنی میتوان به یک رفتار نمره بیست و به رفتار دیگر نمره دیگری بدهیم. این رفتار ارادی به مراتب مختلف میتواند موانع موجود راه تمدن را از بین برده، سرعت را زیاد کرده و به ایجاد یک تمدن کمک کند.
حجتالاسلام محسن الویری الویری با بیان اینکه در گام بعد به شاخصهای سنجش رفتار تمدنی نیاز داریم، تأکید کرد: از عمده این شاخصها، گسترش دایره اثرگذاری است. یعنی دایره اثرگذاری یک کار میتواند فقط یک روستا یا یک شهر باشد، حال باید توجه داشت که اگر در سطح روستا یا شهر عمل میکنیم دایره اثرگذاریمان را به آن روستا یا شهر محدود نکرده و آن را وسیعتر کنیم. نکته دیگر این است که برای سطح بالاتر گروه کنش باید آوردههایی وجود داشته باشد. مثلاً برای قشر جوان در حال صحبت هستم و میخواهم آوردهای برای آن قشر داشته باشم که بتواند برای یک سطح بالاتر نیز حرفهایی داشته باشد.
رفتار تمدنی نمیتواند همگرایانه نباشد
عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم(ع) با بیان اینکه رفتار تمدنی نمیتواند همگرایانه نباشد، ادامه داد: در واقع رفتار تمدنی همگرایی را تقویت میکند. اگر امروز در کشور مشکلی وجود دارد که برای حل آن مشکل تنها به توان خودمان میاندیشیم و شخص دیگری را در نظر نمیگیریم، نگاه تمدنی نداریم.
حجتالاسلام محسن الویری الویری در ادامه گفت: براساس این رویکرد، نگاه همگرایانه دیگران را هم به کار میگیرد، یعنی در حل یک مشکل با این روش، ظرفیتهای وانهاده شده جامعه نیز مورد توجه قرار میگیرد. در واقع همه علم و تواناییها نزد من نوعی نیست و با اتکا به توان و اندیشه دیگری با نگاه همافزا، تواناییها چند برابر میشود. کنشگر تمدنی مانند امام موسی صدر، نمیتواند فقط به یک اقدام بیندیشد، بلکه باید روی تنوع قلمروها نیز کار کند.
وی افزود: تنوع گونههای رفتاری، ساحتهایی است که باید در آن نقشآفرینی کرد. سخن گفتن، نوشتن، بیانیه صادر کردن، دیدار کردن، جدا کردن کارهای قانونی یا نهادسازی را جدا دنبال کردن همان تنوع گونههای رفتار است. نمیتوان فقط نشست و توصیه کرد. نکته دیگر اینکه کنش تمدنی بر مبنای رفتارهای ارادی است و به خودآگاهی تمدنی نیاز دارد، یعنی بدانیم که در حال حرکت به سمت تمدن هستیم و ظرفیت آن را نیز داریم.
حجتالاسلام محسن الویری الویری تأکید کرد: از طرف دیگر ظرفیتهای نهفته باید بالفعل شود، سمت و سوی نگاه تمدنی باید اینگونه باشد که استعدادهای ناشکفته را شکفته کند. به همین ترتیب ایجاد خودآگاهی در دیگران نیز بسیار مهم است، خودآگاهی تمدنی ایجاد کردن در واقع همان ایجاد بینش تمدنی و امیدافزایی است که از شاخصههای مهم رفتار تمدنی بوده و انسان را امیدوار بار میآورد. کنش امام موسی صدر نیز بر اساس این معیارها کنش تمدنی بود./908/422/ح
منبع: ایکنا با تصحیح