به گزارش وسائل، آیت الله احمد مبلغی در جلسه اختتامیه کارگاه مشق اجتهاد در گرگان با اشاره به دو تحول عمده موضوعی و مناسباتی فراروی فقه گفت: لازم است فقه به تواناییهای روشی و محتوایی جهت تعامل با تحولات موضوعی و مناسباتی مجهز گردد تا بتواند انسان معاصر را مخاطب خود قرار بدهد.
وی خاطرنشان کرد: پیدایی دو تحول موضوعی و مناسباتی در جامعه، به ظهور انسان معاصر با نیازها، ادبیات، سطح توقع و امکانات جدید انجامیده است.
دو چالش فرا روی فقه
وی با اشاره به دو چالش عمده در برابر فقه بیان داشت: شرایط جدید فراروی فقه که از آن به چالش تعبیر میکنیم عبارت از دو تحول عمده است که رخ داده است و آن، تحول موضوعی و تحول مناسباتی است.
آیت الله مبلغی در توضیح تحول موضوعی گفت: امروزه موضوعات در جامعه انسانی دچار تحول اساسی شده اند که عبارت است از چند لایهای شدن موضوعات، در هم تنیده شدن موضوعات، فرامرزی شدن موضوعات و آیندهای شدن بخشی از هویت موضوعی موضوعات.
وی افزود: در اثر این تحولات چندگانه، موضوعات اولا به شدت تکثیر شده اند، ثانیا تکثیر آنها جنبه تصاعدی به خود گرفته است ثالثاً موضوعات به غایت پیچیده شدهاند، رابعاً قدرت فرصت بخشی و یا تهدید کنندگی آنها به صورت جدی بالا رفته است.
آیت الله مبلغی در توضیح تحول مناسباتی گفت: مناسبات جامعه پابهپای تحول در موضوعات (گاه به صورت متاثر از آنها و گاه به صورت موثر بر آنها) تحول پذیر شده است.
وی گفت: ضرورتی که امروزه فرا روی فقه قرار گرفته است، توجه به قانون، رفتن به سمت قانون و توسعه آن متناسب با اقتضائات قانون است.
آیت الله مبلغی یادآورشد: نگاه رهبر معظم انقلاب مبنی بر فرایندی دیدن قانون از یک سو، جذب و جلب مشارکت حداکثری در این فرآیند از طرف دیگر و همچنین تمرکز بر تهیه و تنظیم و تصویب قوانین بر اساس فقه، راهبردی عمیق را فرا روی حوزه و نظام ارائه میکند که لازم است حوزه علمیه در این زمینه سریعاً جایگاه و نقش خود را تعریف و بازسازی کند.
تبیین مقصود از عنوان چالشهای فراروی فقه
وی با اشاره به ضرورت تبیین مقصود از عنوان چالشهای فراروی فقه، گفت: چالش عبارت از فراروی قرارگرفتن شرایطی جدید برای یک شیء (سازمان، قانون، راه حل و یا...) است؛ بگونهای که بقاء یا کارکرد آن شیء در قبال آن شرایط، به بازتعریف و بازسازی فعالیت و روش آن شیء وابسته و منوط میگردد.
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس خاطرنشان کرد: بنابراین چالش در ذات خود نه فرصت محض است و نه تهدید محض؛ بلکه وضعیتی است که دو موقعیت فرصت و تهدید را فرا روی آن شیء قرار میدهد.
آیت الله مبلغی گفت: به این معنا پیدایی و طرح چالشهای فراروی فقه، در صورتی فرصت است که ما به سمت تخصصی سازی، توسعه بخشی و بازسازی روش فقه به پیش برویم.
وی گفت: ابعاد این فرصت تا آنجا پیش میرود که فقه میتواند از امکانات نهفته در شرایط جدید استفاده کند و حضور و پویایی خود گسترش دهد.
آیت الله مبلغی افزود: البته باید بدانیم به موازات این فرصت، از سویی این شرایط، تهدید نیز وجود دارد و آن، به انزوا و انفعال کشیده شدن فقه است.
وی اظهار داشت: وقوع این تهدید در صورت عدم توسعه دقیق فقه، عدم بازسازی روش فقه و عدم ایجاد مدیریت علم در قبال امکانات و نیروی انسانی در حوزههای علمیه نسبت به فقه است.
عضو مجلس خبرگان رهبری بیان داشت: البته ضرورت برقراری مدیریت علم در قبال امکانات و جغرافیای فقه را نباید به دخالت در فرایند مطالعه و تحقیق فقها تفسیر کنیم یا بازگشت دهیم؛ بلکه این مدیریت با توجه به ابعاد تهدید فراروی فقه و در جهت فراهم آوری بستر به منظور مواجهه با این تهدید باید شکل بگیرد./908/241/ح
منبع: مرکز تحقیقات اسلامی مجلس