vasael.ir

به گزارش وسائل، تاکید بر فراگیری علم در کنار آموزش، از مولفه هایی است که به کرات مورد تاکید دین مبین اسلام بوده است و این جمله که (تعلیم و تعلم عبادت است) سرلوحه امور جامعه ای است که تلاش می کند بر محور اسلام به پیشرفت و تعالی دست یابد.

شاید تا چهل سال قبل حتی در سال های ابتدایی انقلاب کسی به ذهنش خطور نمی کرد که دانشگاهی بتواند علم مدرن را در کنار معارف اسلامی به شکلی توامان ارایه و بر همین رویه آموزشی دانشجویانی را تربیت کند که در آینده پرچم دار اداره بخش های مختلف کشور باشند اما دانشگاه امام صادق(ع) با اقتدا به سبک و سیره رئیس مکتب تشیع، کار خود را آغاز کرد و سال های سال است که بیرق شاگردپروی زیر سایه اندیشه علوی را چراغ راه خود قرار داده است.

از این رو، با توجه به فرا رسیدن ایام شهادت امام صادق(ع)، از نقطه نظری متفاوت سیره علمی حضرت(ع) را بررسی کرده ایم و آنچه را که طی دهه های اخیر با اقتدا به آن حضرت(ع) در دانشگاه امام صادق(ع) اتفاق افتاده است، به بحث گذاشته ایم. برای این منظور با «محمود کریمی»، دانشیار این دانشگاه و عضو عیات علمی دانشکده علوم قرآن و حدیث امام صادق(ع) گفت وگو کردیم. وی از سال 1369 در این دانشگاه تدریس دارد و در چند دانشگاه خارجی نیز تدریس داشته است. در ادامه حاصل این گپ و گفت تقدیم حضورتان می شود:

یکی از مهمترین مولفه هایی که در مورد دوران امامت امام صادق(ع) مطرح می شود تکیه بر آزاداندیشی و برگزاری کلاس های درس با حضور افرادی بوده است که دیدگاه های متفاوتی نسبت به یکدیگر داشتند اما با هدف علم آموزی گرد هم آمده بودند، این خط مشی یعنی آزاداندیشی و البته مناظره ذیل فعالیت های چندین و چند ساله دانشگاه امام صادق(ع) که با اقتدا به سیره رئیس مکتب جعفری فعالیت می کند، چه جایگاهی دارد؟

قبل از پاسخ به این پرسش مقدمه ای را عنوان می کنم، اساسا اگر بخواهیم شاخصه هایی را برای مکتب علمی امام صادق(ع) مطرح کنیم که اتفاقا به نوعی می توانند دخیل در تولید علوم انسانی اسلامی باشند، اصالت داشتن و موضوعیت علم آموزی در سیره آن حضرت(ع) اولین مولفه است؛ این که در جامعه مسلمانان حرکت باید در مسیر علم، آموزش و تعلیم و تعلم قرار داشته باشد؛ از دیدگاه امام صادق(ع) و با توجه به روایاتی که از ایشان بر جای مانده است یا مردم را دعوت می کنند که دانشمند و یا اینکه دانشجو یا دست کم دستیار دانش و دانشمندان باشند. این رویکرد مکتب امام صادق(ع) است. اما در این میان شاید بتوان گفت که دانشگاه امام صادق(ع) طی این سال ها اولین اصل خود را مساله علم آموزی گذاشته است، از دوران مدرسه تا دوران دانشگاه یعنی از کودکی تا جوانی طراحی که در سیستم آموزشی این مجموعه دیده می شود بر همین پایه استوار است و تلاش بر حرکت در مسیر علمی تربیتی افراد است. 

از طرف دیگر از آنجایی که زمان امام صادق(ع) دوران شکوفایی علمی و فرهنگی جامعه مسلمانان بود ما نیز با اقتداء به همان سیره در دانشگاه امام صادق(ع) در کنار دانشگاه های دیگر که در راستای تولید علوم انسانی اسلامی فعالیت دارند، حرکت می کنیم اما با رویکردی متفاوت.

فراگیری علم در سیستم آموزشی این دانشگاه اصالت دارد. در مکتب امام صادق(ع) نیز همین گونه بود یعنی علاوه بر اینکه انسان می تواند در چنین فضایی به بصیرت و روشنفکری برسد از طرف دیگر به جایگاهی می رسد که می تواند تصمیمات مبتنی بر واقع گرفته و همچنین از نظر اجتماعی جامعه را ثروتمند کند.

سال ۱۳۶۱ که چند سال بیشتر از پیروزی انقلاب نگذشته بود این دانشگاه را بنیان گذاری کردند و از همان ابتدا هم تلاش می شد که در مسیر مکتب علمی امام صادق(ع) هم آموزش و هم پژوهش و هم بحث تربیت و فرهنگ سازی برای کسانی که دوستدار علوم دینی هستند در این دانشگاه ارائه شود.

اما در مورد پرسشی که مطرح شد و آنچه که در مورد مناظره بیان کردید، حالا شاید قالب و نام مناظره را در چند سال اخیر در دانشگاه داشته باشیم اما در دهه های گذشته سلسله جلساتی بود که همین هدف را داشت. همان سال های اول برای مثال در دانشکده علوم سیاسی استادانی دعوت می شدند که ائتلاف فکری چشمگیری داشتند اما در دانشگاه حاضر می شدند و به ارایه نظرات خود می پرداختند و به آنها این فرصت داده می شد که مطالب خود را مطرح کنند. این اتفاق با این هدف شکل گرفت که دانشجوی دانشگاه امام صاد ق(ع) تک بعدی تربیت نشود و با انواع تحلیل ها آشنا باشد.

  
بسیاری از ترجمه ها از زبان های دیگر در دوران امام صادق(ع) در جامعه علمی مسلمین انجام و سبب آشنایی و تعامل اندیشمندان با یکدیگر شد. ظاهراً دانشگاه امام صادق(ع) نیز رویکرد جالبی را اتخاذ کرده و دانشجویان باید علاوه بر زبان عربی که حتما با آن آشنا و مسلط می شوند، یکی از دو زبان انگلیسی یا فرانسه را در طول تحصیل انتخاب کنند. این رویکرد از چه جهت در دانشگاه ایجاد شد و ادامه یافت؟

دانشگاه امام صادق(ع) با الگو گرفتن از همین شاخصه یعنی توسعه علم و تعامل علمی در صدد این مهم برآمد تا به صورت فراملی و منطقه ای عمل کند و برای تحقق آن یکی از معیارها و برنامه هایی که برای دانشجویان قرار دادند این بود که دانشجوی امام صادق(ع) در وهله نخست حتما به زبان عربی مسلط باشد و علاوه بر آن یکی از دو زبان انگلیسی و فرانسه را انتخاب کند.

از طرف دیگر تمامی رشته های این دانشگاه حتما معارف اسلامی دارند. اینگونه هم با مباحث اسلامی آشنایی کاملی ایجاد می شود و هم با رشته ای که دانشجو در آن تحصیل می کند و با تسلطی که به زبان دارد می تواند مناظره کند.

از طرف دیگر این آشنایی با زبان های خارجی سبب می شود که تکیه مطالعاتی صرفا بر خواندن ترجمه ها نباشد بلکه دانشجو با متن اصلی مواجه می شود و مطالعه می کند. این نگرش از نظر پژوهشی نیز پایان نامه ها  و رساله ها را تقویت می کند.

به عنوان فردی که سال های سال است در این دانشگاه تدریس دارید، دورنمای فعالیت های دانشگاه امام صادق(ع) با توجه به تاکیدی که مقام معظم رهبری بر بهره مندی از نخبگان در حل مسایل درجه اول کشور دارند، چیست؟

چند سال قبل در دیداری که استادان و دانشجویان با مقام معظم رهبری داشتند، معظم له عنوان کردند که این دانشگاه باید دانشگاه مرجع تحقیقات مراکز علمی و دانشگاه های دنیا شود؛ یعنی امید و انتظار این است که مرجعیتی پیدا کند که نه تنها در جهان اسلام که در جهان غرب هم دست کم در برخی مباحث اگر کسی حتی در غرب بخواهد منبع و مطلبی را ببیند یکی از مراکز علمی مطرح و محل رجوع اندیشمندان باشد.

با توجه به تاکید ایشان  و از طرف دیگر بنیه علمی دانشگاه و استادان، تلاش برای ارایه پایان نامه ها و رساله هایی که در آنها نوآوری است و از سوی دیگر توسعه دانشگاه ها در سال های اخیر، تصور می کنم دانشگاه امام صادق(ع) توانسته نیروهای خوبی را تربیت کند.از سوی دیگر معمولا وقتی اسم دانشگاه می آید بیشتر ذهن به سمت آموزش و پژوهش می رود اما آنچه که در مورد مکتب امام صادق(ع) اهمیت دارد آن است که در آموزش بحث تربیت پیگیری می شود. گوشت و پوست کسی که در مکتب امام صادق(ع) شاگردی می کند، آمیخته با معارف دین است.

از دغدغه های دانشگاه امام صادق(ع) و شخص آیت الله مهدوی کنی این بود که ما فقط نمی خواهیم مدرک بدهیم بلکه می خواهیم فارغ التحصیل متدین و دانشمند تربیت کنیم./908/422/ح

منبع: شبستان با تصحیح