به گزارش خبرنگار وسائل، مراسم افتتاحیه دوره تربیت پژوهشگر در حوزه زن و خانواده با حضور حجت الاسلام کندری، معاون پژوهش حوزه علمیه خراسان و جمعی از اساتید، مربیان و دانش آموختگان دورههای گذشته و داوطلبین دوره جدید پنجشنبه 6 تیر در مرکز تخصصی طوبی، مرکز پژوهشهای خواهران حوزه علمیه خراسان برگزار شد. حجت الاسلام کندری، معاون پژوهش حوزه علمیه خراسان به بیان ویژگیها و شرایطی که برای محققین لازم است و همچنین آفتهای پژوهشگری پرداخت، گفت: بحث تحقیق مثل ابزار دو کاربرد است و در واقع همانند شمشیر دو لبه است که میتواند هم در راه مبارزه برای دین باشد و از طرفی به عنوان یک جریان تهاجمی بر علیه اندیشه دینی مورد استفاده قرار بگیرد به همین دلیل نیاز به رنگ و بوی الهی دارد. از آنجا که وادی تحقیق و پژوهش دارای اهمیت است این رنگ و بوی الهی مهم میشود چراکه علم و تقوا دو بال هستند چه بسا اگر علم بدون تقوا باشد خطراتی را شامل میشود و در عین حال تقوا بدون علم هم اگر در اختیار عدهای از جاهلان قرار بگیرد آسیب زا است و هر دو سمت مشکل دارد بدان معنا که علم و تقوا باید مکمل یکدیگر باشند که هدف وجودی انسان را ترسیم میکند و به درجات عالی کمال میرساند.
انگیزه الهی
از مبانی و ویژگیهای یک محقق اسلامی که ملاحظه میکنید این انگیزه الهی است که منجر به دفع خطر محتمل است که اگر انگیزه الهی نباشد به انحراف کشیده میشود و از آنجا که از جریان علمی برخوردار است در جامعهای هر چند اندک نفوذ دارد و به عنوان نمونه در عرصه خانواده که یک جامعه کوچک است وقتی به عنوان نمونه و الگو به آن دیده میشود و این فرد الگو شده اگر برخوردار از جهت الهی نباشد میتواند عدهای را به سمت و سوی غیر الهی سوق دهد پس انگیزه الهی دارای اهمیت بسیار است.
صبر و مدارا
ویژگی دوم در عرصه پژوهش و تحقیق صبر و مدارا است چراکه موضوعات و مسائل پژوهشی دیر بازده هستند و از طرفی مباحث پژوهشی تأثیرات زودرسی ندارند و فواید آن دیر قابل مشاهده است و برای اینکه کار متقن باشد باید زانو زد و این مسیر سختی دارد چراکه کاری که در تحقیق و پژوهش انجام میشود به سختی به هدف میرسد و بازده با تأخیر است و در عین اینکه طرح اجرا میشود بازده آن در طی سالهای آینده معلوم میشود و باید تأمل کرد و پشتکار و جدیت برای رسیدن به حق مطلب ضروری است وصبر از دیگر ویژگی هائی است که یک محقق باید داشته باشد.
آفتهای پژوهشگری
یکی از نکات دیگری که در این راستا فراموش میشود این است که برخی پژوهشگران با اندک علمی که فرا میگیرند از سابقه پژوهشگری و پژوهشگرانی که در این عرصه قلم زده اند فراموش کنند و تعابیری که نسبت به بزرگان علمی و پژوهشی گذشته به کار برده میشود تعابیر سبکی است و نیاز است تا پژوهشگران جوان، احترام پژوهشگران سابق را داشته باشند که اگر میخواهید احترام جامعه پژوهشگر حفظ شود باید به گذشتگان و فرهیختگان گذشته احترام گذاشت و توجه کرد.
بحث دیگری که پژوهشگران و محققین باید رعایت کنند شهامت و شجاعت در پژوهش است و گاه عرصههای پژوهشی هستند که بسیار سخت و دشوار است و یکی از عرصههایی که جامعه با آن درگیر است مباحث بانکی و ربوی و پزشکی جدید است که درباره هر کدام از این مباحث که اگر کسی قرار باشد کار کند درست است که آن مبانی اساسی در دین و روایات وجود دارد، اما هنوز تأملات جدی که در باب طهارت، زکات و حج و صلاه اتفاق افتاده است نسبت به آنها انجام نشده است که اگر استادی بخواهد در این وادی وارد شود باید مطالعه و پژوهش داشته باشد.
شجاعت و شهامت و پشتکار جدی
در عین حال اگر پژوهشگر بخواهد پاسخگوی نیازهای جامعه روز باشد و به آنها پاسخ دهد مبانی وجود دارد چراکه قصههای تاریخی ما به زبانهای جدید تکرار میشود، ولی برخی از این مسائل نیاز به دقت و تأمل جدید دارد و شجاعت و شهامت و پشتکار جدی میخواهد تا بتوان در این عرصه جدید پاسخ دین را نسبت به این مسأله پیدا کرد و به دلیل سختی کار نمیتوان کوتاهی کرد و مسائل جدید را برعهده دیگران گذشت و فقط به گردآوری بسنده کرد که در آن تولید علمی نیست.
از دیگر موارد قابل تأمل در پژوهشگری و تحقیق توجه به امانت داری است که وقتی پژوهشگران میخواهند مطلبی را از جای دیگر نقل میکنند و بدون آدرس است که این امر به این معنا است که امانت داری صورت نگرفته است و گاه گفتههای سخنرانان به صورت کامل بازتاب ندارد که امانت داری صورت نگرفته است.
جولان فکری به جای فکر انحصاری
روحیه حقیقت جویی یا پرهیز از کتمان از دیگر ویژگیهایی است که محققان و پژوهشگران باید به آن دقت داشته باشند و افراد باید بدون پیش فرض وارد موضوع تحقیق شوند که برخی از پژوهشگران بر مبنای یک فرضیه به دنبال اثبات آن هستند که در این صورت پژوهشگر دنبال حقیقت نیست و برای اثبات تلاش میکند در حالی که نیاز است تا پژوهشگر بی طرف وارد مباحث شد که اگر در عرصه پژوهش بی طرف وارد نشوید ضرر خواهید کرد.
در پژوهش نیاز است که فکر انسان آزاد و باز گذاشته شود و جولان فکری ایجاد شود چراکه فکر انحصاری نمیتواند نتیجه مطلوب تحقیقی را به دنبال داشته باشد و اگر پژوهشگر به یک متغیر نگاه کند سریع نظر و قضاوت میکند و جوانب همه کار سنجیده نمیشود و نتیجه نهائی صد درصدی نیست.
جلوی اندیشه و فکر را نمیشود گرفت
از طرفی هر تحقیق و پژوهش که انجام شود نقطه اتمام نیست بلکه نقطه آغاز است و اگر فکر ما این باشد هرگز به انجماد نخواهد رسید و پویائی مکتب شیعه به همین جریان است که جزو ادله اربعه ما یکی از آنها عقل است و ما معتقدیم که در آیات شریفه قرآن مهمترین مسألهای که انسان به آن توجه داده شده است تدبر و تفکر است نه حفظ کردن طوطی وارد چراکه جلوی اندیشه و فکر را نمیشود گرفت و تحقیقات گذشتگان سرآغازی برای تحقیق ما است.
قوتهای دوره
صدیقه مقدسی، مدیر مدرسه علمیه اسلام شناسی در ادامه با تأکید بر دو جنبه خانواده و زن گفت: کسانی که در حال حاضر به دنبال ضربه زدن به نظام هستند این دو کانون را مورد هدف قرار داده اند چراکه از دیدگاه آنها بهترین راه همین است که اگر در این مسیر به موفقیت برسند اهداف آنها محقق خواهد شد در عین حال ما پژوهشگران زن اندکی داریم که در این عرصه کار کرده باشند و تعداد آنان انگشت شمارند و از این لحاظ این دورهها دارای اهمیت هستند.
در واقع این دوره کارشناسی شده است و گروه علمی که برای طراحی دوره و تعیین سرفصلها کار کرده اند در واقع ۱۷۰۰ ساعت روی آن کار کرده اند و جدا از نشستهای مکرری که با کارشناسان برگزار شده است که این امر منشأ امیدواری است که بتوان دوره خوبی را برگزار کرد و از طرفی این دوره تجربه شده است و در دوره قبل برگزار شده است که این سومین دوره و ضعفها شناسائی شده است.
شیوه برگزاری دوره حائز اهمیت است و ما در هر ماه یک هفته استاد حضور دارند و سه هفته دیگر کار مطالعاتی و تحقیقاتی است و افراد پژوهشگر باید مقالههای بسیاری را مطالعه کنند و نکته دیگر این است که وقتی مطالعه انجام میشود و فرآیند مطالعه اگر عرضه نشود و در ذهن باقی بماند که پژوهشگران ما در مقام بیان توانائی ارائه را ندارند.
در این دوره سعی شده که افراد حوزوی سطح سه را پای کار آوریم و آنها هم در این مسیر همکاریهایی را داشته باشند، چراکه زیرساختهای مطالعات دینی برای این دسته از افراد فراهم شده است، به گونهای که در حوزه تفکر، تدبر و منطق آشنایی کاملی دارند. پس، از این رو میتوان این دوره را موفق و ارزشمند تلقی کرد چراکه دارای عقبه علمی هستند.
دورههای حضوری و نیمه حضوری
امیدواریم در این دوره با توجه به اینکه حوزه علمیه هم در کنار مدرسه اسلامشناسی پای کار آمده است، موفقیتهای خوبی را شاهد باشیم، چراکه اگر کار به صورت مشترک انجام شود قطعا میتواند با قوت بیشتری به راه خود ادامه دهد. همچنین در این راستا نیز امکانی را فراهم کردهایم تا طلابی که در شهرستانها هستند بتوانند در این دوره به صورت حضوری و نیمه حضوری شرکت داشته باشند.
قرار است در هر شهرستانی اگر تعداد افراد شرکت کننده به حد مطلوبی برسد، برای آنها پایگاهی ایجاد شود تا در آنجا به همراه صاحب نظران برتر به نقل و انتقال مفاهیم پژوهشی بپردازند، این در حالی است که در برخی از شهرستانها این کار انجام شده و در برخی در حال پیگیری است.
همواره بهترین کار برای زنان در کنار رسیدگی به امور زندگی، کار پژوهشی و قلم زدن است و در صورت چنین کاری، زنان جامعه ما میتوانند مفاهیم اسلامی را به دنیا مخابره کنند که امیدواریم این دوره بتواند دورهای موثر برای افراد و خروجی آن نیز انسانهای الهی و خدمتگزاری به خدا باشد و بعد هم آن نیازی را که در جامعه امروزی احساس میشود، به گونهای رفع شود که شاهد برکات خوبی در این راستا باشیم.
برگزاری دوره تربیت پژوهشگر در حوزه زن و خانواده
بیتا جلیلیان، مدیر اجرایی دوره تربیت پژوهشگر در حوزه زن و خانواده درباره این دوره و فعالیتهای صورت گرفته در این راستا گفت: دوره تربیت پژوهشگر در حوزه زن و خانواده با هدف تربیت پژوهشگر و کارشناس در حوزه زن و خانواده برای سومین سال برگزار میشود که این دوره در سه شیوه حضوری، نیمه حضوری و مجازی برگزار میشود که حدود ۴۰ نفر از مشهد و حدود صد نفر از شهرستانهای استان خراسان و شهرهای مختلف کشور در این دوره ثبت نام کرده اند.
دوره مقدماتی تربیت پژوهشگر در حوزه زن و خانواده به مدت یک سال برگزار میشود و برگزیدگان این دوره به مدت دو ترم در دوره تخصصی شرکت میکنند که در اولین دوره ۴۰ پژوهشگر شرکت داشته و در دوره دوم نیز ۳۰ نفر شرکت کردند.
گفتنی است، این دورهها به همت معاونت پژوهش علمیه خراسان و مدرسه علمیه اسلام شناسی حضرت زهرا (س) برگزار میشود./503/241/ح
تهیه و تنظیم: فاطمه ترزفان