vasael.ir

به گزارش وسائل، ۲۳ تیرماه سالروز وفات بانو مجتهده امین است؛ فردی که به عنوان نخستین بانوی مجتهد در جهان اسلام شناخته می‌شود. در این گزارش سعی می‌شود بخشی از ابعاد زندگی ایشان به سمع و نظر علاقه‌مندان برسد.

در عالم اسلام همواره زنان شایسته و متعهدی وجود داشته ‌اند که در عرصه‌ های مختلف با تأسی به شیوه و منش حضرت زهرا(س) منشأ آثار و برکات فراوانی بوده ‌اند. یکی از این بانوان ارزشمند و شایسته، بانو «سیده نصرت بیگم امین» معروف به «بانو مجتهده امین» است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب درباره‌ی این بانوی بزرگوار و عالم دینی می‌فرمایند «تجلیل از این بانوی اصفهانی(خانم امین) و ارائه شخصیت عرفانی و فقهی و فلسفی برجسته یک زن در کشور ما، کاری سودمند و در جهت احیای ارزش های اسلامی‌در زنان، به نظر می‌رسد.»

بانو مجتهده امین در سال ۱۲۶۵ه.ش در شهر اصفهان متولد شد. پدرش حاج سید محمدعلی امین التجار فردی مؤمن و از بازرگانان سرشناس بود و مادرش بانویی متدین بود که او را در چهار سالگی، برای آموزش قرآن و فراگیری خواندن و نوشتن زبان فارسی به مدرسه‌ی قرآنی فرستاد. او از همان ابتدا علاقه خاصى به خواندن و نوشتن پیدا کرد. بانو از خاطرات خود در این باره می‌گوید «همبازى‌هایم به من ایراد مى‌گرفتند که چرا تو نمی‌آیى بازى کنى. ولى من علاقه‌ام فقط درس بود.»

بانو امین همچنین در توصیف حالات خود می‌گوید «بعد از گذشتن زمان طفولیت و کودکی بلکه از اول دوران شناخت، همواره قلبم را متعلق و متوجه به شیء و امر ناشناخته(خداوند متعال) می‌دیدم و نفسم را طالب ادراک و فهم آن می‌دیدم لکن نمی‌دانستم حقیقت آن چیست و راه وصول و رسیدن به آن چگونه می‌باشد تا اینکه عطا کرد پروردگارم مرا و چشمم را به نور توحید روشن گردانید و بر قلبم درهای اشراقات الهی گشوده شد… .»

او در ۱۵ سالگى به ازدواج و همسرى پسر عمویش که از تجار و بازرگانان بود، درآمد. زندگى خانوادگى و تربیت فرزندان در فراگیرى دانش او اثرى نگذاشت و آنچنان در جهت کسب علوم دینى از خود جدیت نشان داد که همسرش نیز از مشوقان اصلی ایشان در این مسیر شد. بنابراین این بانوی مکرمه به ادامه تحصیلات خود در علوم دینى، فقه و اصول و زبان عربى همت بیشتری گماشت و همزمان به فراگیری حکمت و فلسفه مبادرت ورزید.

بانوی ایرانی که از او به عنوان اولین مجتهده عصر حاضر یاد می‌شود، پس از آن‌که صرف، نحو، بلاغت، تفسیر، حدیث، فقه، اصول و فلسفه را آموخت، به مطالعات خود در سطوح عالیه ادامه داد و مدت ۲۰ سال از محضر استادانی چون آیت‌الله سید علی نجف آبادی، حاج آخوند زفره‌ای، میرزا علی اصغر شریف و شیخ مرتضی مظاهری کسب علم کرد.

بانو آنچنان به تحصیل علاقه مند بود که حتی مرگ فرزندانش هم نمی‌توانست او را از مسیر کسب علم منحرف کند تا جایی که گفته‌اند در جریان جنگ جهانی اول دو فرزند کوچک ایشان در فاصله زمانی چند روز از دنیا رفتند و آیت‌الله نجف آبادی که آن روزها استاد بانو بود به این مناسبت سه روز کلاس درس را تعطیل نمود و برای تدریس به خانه بانو نرفت، اما روز چهارم بانو امین شخصی را در پی استاد فرستاد و هنگامی که آیت‌الله نجف آبادی حضور پیدا کرد علت تعطیلی درس را از او جویا شد و گفت: خدا نعمتی را به من داد و خودش هم از من گرفت.

وی پس از پشت سر نهادن مدارج علمی و بهره‌مندی از اساتید و بزرگان زمان خویش، در چهل سالگی به مدارج بالای علمی در حوزه‌ی علوم دینی رسید و مفتخر به اخذ درجه‌ی اجتهاد شد.

از بانو امین بیش از سی عنوان کتاب از جمله یک دوره تفسیر قرآن کریم به جای مانده است.

بانو توانست در طول زندگی پربرکتش ۹ عنوان کتاب را به رشته تحریر درآورد؛ اولین کتاب بانو «اربعین هاشمیه» نام دارد که در سن ۴۰ سالگی آن را به زبان عربی نگاشت و عظیم‌ترین کتاب او «مخزن العرفان» است که تفسیری از قرآن مجید در ۱۵ جلد می باشد و بانو توانست آن را در مدت ۲۰سال بنگارد.

آثار باقی مانده از بانو سیده نصرت بیگم امین اصفهانی «مخزن العرفان»، «نفحات الرحمانیه»، «سیر و سلوک»، «جامع الشتات»، «اخلاق»، «روش خوشبختی»، «مخزن اللئالی» و «اربعین هاشمیه» است.

آیت‌الله حاج شیخ عبد الکریم حائری یزدی، آیت‌الله سید محمدکاظم شیرازی، آیت‌الله محمدرضا نجفی و آیت‌الله ابراهیم حسینی شیرازی استهباناتی از جمله علمایی بودند که به او اجازه اجتهاد و روایت را دادند و خود وی نیز بعدها اجازه نقل روایت و اجتهاد را به بزرگانی چون آیت‌الله مرعشی نجفی، زهیر الحسون و بانو علویه همایونی عطا کرد.

علامه محمدتقی جعفری درباره بانو امین گفته‌ است «با توجه به آثار قلمی که از این خانم در دسترس ما قرار گرفته است، به طور قطع می‌‌توان ایشان را از علمای برجسته عالم تشیع معرفی نمود و روش علمی ایشان هم کاملاً قابل مقایسه با سایر دانشمندان بوده است، بلکه با نظر به مقام عالی روحی باید ایشان را در گروه نخبه‌ای از دانشمندان به شمار آورد که به اضافه فراگرفتن دانش به تولد جدید در زندگی نایل می‌شوند.»

از مرحوم آیت‌‏الله شیرازی در توصیف این بانوی بزرگ چنین آمده‌ است «دختر مرحوم حاج سید محمدعلی امین التجّار اصفهانی که بانویی بزرگوار، شریف، اصیل، عالم و فرزانه، برگزیده زنان زمان و مایه شگفتی دورانش می‌‏‌باشد، از کسانی است که مدت مدیدی از عمرش و زمان درازی از زندگیش را صرف تحصیل علم نموده است.»

بانو مجتهده امین به موضوع علم‌آموزی زنان توجه بسیاری داشت به همین سبب در سال ۱۳۴۴ حوزه‌ای به نام «مکتب فاطمه(س)» ویژه‌ی بانوان تاسیس نمود که در آن به تدریس رشته‌های فقه، اصول، حکمت، عرفان، فلسفه و… می‌پرداخت و حدود ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ شاگرد را جذب کرده بود. این مکتب نه تنها از شاگردان شهریه‌‌ای دریافت نمی‌‌کرد، بلکه تمام هزینه‌های آن توسط خود حاجیه خانم امین پرداخت می‌شد.

بانو امین، علاوه بر «مکتب فاطمه» اقدام به تاسیس دبیرستانی دخترانه کرد و به این طریق راه را برای ادامه‌ی تحصیل دختران در خانواده‌های مذهبی میسر نمود. توصیه‌ی این بانوی فرهیخته به زنان و دختران چنین بود که مشکلات دوران تحصیل را تحمل کنند و درس را ادامه دهند، زیرا کمبود افراد متعهد و آگاه در بسیاری جوامع به خوبی حس می‌‌شود.

بانو مجتهده امین پس از سال‌ها رنج و زحمت در تهذیب نفس و تربیت شاگردان و تالیفات گرانبها، در سال ۱۳۶۲ خورشیدی(۱۴۰۳ قمری) در  سن ۹۷ سالگی درگذشت و نور وجود او به ملکوت اعلی شتافت. آرامگاه این بانوی متعالی در شهر اصفهان و محل تولدشان است.

بانو مجتهده امین در بخشی از وصیت‌نامه خود درباره‌ی بیداری از خواب غفلت نوشته‌اند «ای فرزند و خویشان و اقوام من، عمده غرض این جانب گنه‌کار توصیه به حق است. توصیه می‌‌کنم شما را که تقوا را شعار خود گردانید و از نافرمانی حق‌ تعالی و تبعیت از هوای نفس خودداری کنید و بدانید راه پرخطری در پیش دارید. قدری از خواب غفلت بیدار شوید و خانه خود را از غیر خدا خالی گردانید و با تمام قوا روی خود را به طرف آن معبود یگانه بگردانید و حتی‌الامکان محبت غیرخدا را از دل بیرون کنید؛ زیرا که یگانه ملجأ و پناه ‌دهنده ی ما اوست و قلب خود را از اوصاف و صفات نکوهیده تخلیه کنید و خود را به صفات نیکو آراسته گردانید.»/908/422/ح

منبع: مفتاح