وسائل ـ حجت الاسلام حق پناه در درس خارج فقه زنان، گفت: توقیفی بودن به این معنا است که آنچه شارع گفته است باید عمل شود و اگر قرار باشد که به مورد نص اکتفا شود و تعدی صورت نگیرد باید همان چیزی که در زمان شارع بوده است اجرا شود و اگر برخی بخواهند تعدی کنند باید بگویند این موارد طریق هستند و اشکالی ندارد و در عین حال در احکام توقیفیه نباید تعدی کرد.
به گزارش خبرنگار وسائل، حجت الاسلام رضا حق پناه، مدرس حوزه و دانشگاه در درس خارج فقه زنان که به همت مدرسه علمیه اسلام شناسی حضرت زهرا (س) و مرکز تخصصی زن و خانواده این مرکز در محل سالن جلسات آن برگزار شد، به بررسی مسأله ۳۵ مرحوم صاحب عروه درباره جواز نظر به مطلقه رجعیه و موارد جواز نظر به اجنبیه و نظرات مختلف مراجع و علما در این باره پرداخت. این محقق و پژوهشگر حوزوی در بررسی این مسأله به بیان دیدگاه آیت آلله خوئی و نقد آن پرداخت، بیان داشت: در این باره میتوان به نظر در مقام معالجه و رجوع به پزشک و مقام ضرورت اشاره کرد که در باب آن چند نکته در فقه الحدیث روایت ابوحمزه ثمالی قابل بررسی است. حجت الاسلام حق پناه در پاسخ به این پرسش که آیا در شرایط فعلی با وجود آزمایش خون و DNA جائی برای اجرای این احکام عروه وجود دارد؟ خاطرنشان کرد: یکی از مسائلی که در حال حاضر مطرح است موضوع قضاوت است.وی افزود: پیامبر اکرم (ص) فرمودند در زمانی که بخواهم در بین مردم قضاوت کنم براساس بینه و اقرار است، اما در حال حاضر بحثی در بین فقها وجود دارد که از زمان شیخ طوسی تا به امروز ادامه دارد که دو طرف طرفدار و قائل دارد که آیا میشود از این موارد به موارد دیگر تعدی کرد؟ به عنوان مثال امروز با DNA افراد مشخص میشود که فرزند متعلق به چه کسی است، آیا میتوان این موضوع را در کنار اقرار، شهود، بینه و امثال آنها قرار داد؟حجت الاسلام حق پناه ادامه داد: این موضوع محل بحث است؛ برخی میگویند آن چیزی که در روایات آمده است و پیغمبر فرموده اند در واقع اینها به عنوان ذکر مصداق هستند نه انحصاری و برخی گفته اند که این موارد توقیفی هستند و در دادگاه های ما بر اساس DNA و امثال اینها قضاوت نمیشود اگرچه این یکی از راههای مطمئن برای شناسائی پدر و مادر فرزند است.
پذیرش عرفی ابزار جدید
وی اظهار داشت: در شرایط فعلی در کشف جنازهها تشخیص خانواده با DNA صورت میگیرد، اما در قضاوت و در دادگاهها چنین امری انجام نمیشود و به نظر میرسد تردیدی که درباره شناسائی والدین فرزند وجود دارد در عین حال دستگاههای جدید و آزمایش خون و گروه خونی و DNA در واقع از ابزار جدید هستند که به صورت عرفی برای تشخیص والدین فرزندان صورت میگیرد و اینجا این پرسش مطرح میشود که آیا این ابزار جدید از لحاظ شرعی نیز پذیرفته است؟
محقق و پژوهشگر حوزوی در توضیح این مطلب گفت: اگر گفتیم آنچه که در شرع مقدس آمده است برای تعیین والدین فرزندان از همان طریقی است که در روایات آمده است، نباید تعدی کرد چراکه انحصاری و توقیفی است و نباید به راههای جدید اعتنا کرد و در عین حال اگر گفته شود که ابزار جدید طریق هستند که در زمان ما شناسائی شده است و در عین حال شرع تا ابد ادامه دارد و از باب طریق بودن حرف خوبی است، اما این امر نیز موافق و مخالف دارد.
وی با تأکید بر این مطلب که در قضاوت این مسأله به شدت مورد نزاع است، تصریح کرد: به عنوان نمونه ذبح گوسفند با چاقو و آلت قتاله باید باشد و در زمان پیامبر و امام جعفر صادق و اهل بیت (ع) استیل کشف نشده بود و فقط آهن بوده است و در روایات فقط کلمه حدید آمده است و به استناد کلمه حدید آیات خمینی، خامنه ای و سیستانی میفرمایند ذبح گوسفند با آلت غیر حدید و چاقوی استیل حرام است.
در احکام توقیفیه نباید تعدی کرد
حجت الاسلام حق پناه ادامه داد: اما برخی دیگر از فقها مانند آیت الله خوئی میفرمایند فرقی ندارد و میگویند که استیل هم نوعی از آهن است و هر دو از یک جنس و خانواده هستند، اما با آلیاژهای بیشتر استیل شده است و این حلال است در واقع در این امر اینها تعدی از مورد نص به موارد دیگر تعدی کرده اند و این موارد طرفدار و مخالف دارد و در عین حال فقیه ما فتوا میدهد که تعدی از این موارد نص جایز نیست.
استاد حوزه و دانشگاه گفت: ممکن است فقیهی بگوید برای اینکه بدانیم این بچه متعلق به این پدر و مادر است همان راههایی که در زمان شارع بوده است باید اعمال شود و ما کاری به راههای جدید نداریم چنانچه در حال حاضر در دادگاهها وقتی میخواهند جرمی را اثبات کنند ضبط صوت، عکس و فیلم پذیرفته نیست و مشاهده لازم است و در عین حال که این موارد از آلات جدید هستند، اما در دادگاهها به این موارد اعتنا نمیشوند.
این مدرس درس خارج در پاسخ به این پرسش که آیا اقرار، بینه و شهادت طریقی برای رسیدن ما به حقیقت است؟ گفت: اینها وسیلهای برای رسیدن به حقیقت هستند نه اینکه با آنها یقین برسیم، ولی وقتی صحبت از پیشرفتها و DNA میشود در واقع این موارد ما را به یقین میرساند و به ما علم میدهد که والدین فرزند چه کسانی هستند. در این باره باید گفت که نصوص و روایات ما چه چیزهائی دارد و راه شناسائی والدین این فرزند چیست؟
وی افزود: در روایات طرقی مشخص شده است و در زمان حال آلات جدیدی برای این امر مطرح شده است و اگر فقیهی باشد که بگوید آنچه که در روایات آمده است طریقی است و انحصاری است، میشود از این موارد تعدی کرد؛ اینجا باید فقیه دلایل خود را بیان کند و سایر فقها را قانع کند و فتوا بدهد.
حجت الاسلام حق پناه گفت: اما توقیفی بودن به این معنا است که آنچه شارع گفته است باید عمل شود و حتی برخی قائل هستند که علم قاضی کافی نیست و در مواردی گفته میشود که علم قاضی بی اعتبار است چراکه قاضی باید بر اساس بینه حکم کند و اگر قرار باشد که به مورد نص اکتفا شود و تعدی صورت نگیرد باید همان چیزی که در زمان شارع بوده است اجرا شود و اگر برخی بخواهند تعدی کنند باید بگویند این موارد طریق هستند و اشکالی ندارد و در عین حال در احکام توقیفیه نباید تعدی کرد.
ویژه طلاب سطح سه و چهار و دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکترا
گفتنی است در حاشیه این مراسم بیتا جلیلیان، مدیر اجرائی دورههای درس خارج فقه زنان مدرسه علمیه اسلام شناسی حضرت زهرا (س) در گفتوگو با خبرنگار وسائل درباره این طرح گفت: این دورههای آموزشی از سه سال پیش شروع شده است و به صورت یک ترم در ۱۴ تا ۱۵ جلسه ارائه میشود. درس خارج فقه زنان توسط حجت الاسلام رضا حق پناه، ویژه طلاب سطح سه و چهار و دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکترا دانشگاه برگزار میشود.
وی افزود: نخستین جلسه این نشست ۱۲ اردیبهشت از ساعت ۷ تا ۸ صبح در محل این مرکز با حضور علاقهمندان برگزار شد که با توجه به فرا رسیدن ایام ماه مبارک رمضان ادامه این سلسله نشستها بعد از ماه مبارک رمضان ادامه مییابد.
مشروح نشست درس خارج فقه زنان، در پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل منتشر خواهد شد./201/241/ح