به گزارش خبرنگار وسائل، نشست«مناسبات علوم انسانی اسلامی و علوم انسانی متعارف» با حضور حجت الاسلام والمسلمین احمد واعظی، ریاست دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم به همت گروه فلسفه علوم انسانی مجمع عالی حکمت اسلامی مشهد شامگاه پنجشنبه ۲۹ فروردین در محل این مجمع برگزارشد.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در ابتدا به بررسی و چرائی مخالفان در برابر واژه علم دینی پرداخت، گفت: برخی مدافعان علم دینی و یا علوم انسانی اسلامی وقتی به شکل نامناسبی این موضوع را تقریر میکنند واکنش منفی به وجود میآید.
وی در برابر دلایل این واکنشهای منفی افزود: به طور مثال در برخی عبارتها علم دینی را به علوم اسلامی فرو میکاهند و در علوم اسلامی مثل فقه که با روش اجتهادی و مراجعه به منابع نقلی دین این دانش تولید میشود بعضیها دعوت آنها به علم دینی، دعوت به روش اجتهادی است که به سراغ کتاب و سنت باید رفت.
این محقق و پژوهشگر حوزوی ادامه داد: در واقع آنها با این روش میخواهند کیهان شناسی اسلامی، شیمی اسلامی، فیزیک اسلامی تولید شود و به این وسیله در بعضی مواقع احساس میشود که میخواهند نوعی اخباری گری را در حوزه دانش رواج دهند که نمونه روشن آن مبحث طب اسلامی است که باطب سنتی فرق دارد و میگویند طب اسلامی مستند به روایات و برخاسته از آن است که دانش پزشکی را از آنها استخراج کنند.
وی بیان داشت: در واقع این گونه نگاهها به سوء فهم و سوء تفاهم در مسأله علم دینی دامن میزند و در عین حال دعوت به علم دینی در عرصه علوم طبیعی به انگیزه متفاوت از علوم انسانی اسلامی صورت میگیرد.
شبهه افکنی دینی و رواج الحاد
حجت الاسلام والمسلمین واعظی خاطرنشان کرد: از آنجا که در محیط هائی به اتکاء پیشرفتهای حاصل شده در علوم طبیعی مثل زیست شناسی و فیزیک و امثال اینها برخی از دانشمندان این حوزهها که نگرش الحادی و مادی گرایانه و طبیعت گرایانه دارند این یافتههای علمی و مطالعات تجربی در این حوزهها را دستمایه برای اظهار نظر صرف مادی گرایانه درباره کیهان و پیدایش حیات و فرآیند شکل گیری عالم قرار میدهند و بدین وسیله شبهه افکنی دینی میکنند و یا الحاد را رواج میدهند.
وی در ادامه با اشاره به تحولات صورت گرفته در غرب برای احیای علم دینی گفت: در غرب یک احساس خطری در عالم کلیسا اتفاق افتاد که برخی از کشیش ها و افراد به شدت مذهبی پس از این واکنشها در حوزههای دانشی ورود پیدا کردند و فیزیک دان وشیمی دان و زیست شناس شدند.
ریاست دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم افزود: این افراد به صورت جدی در مقابل این موج الحاد برآمده از این فرضیههای علمی کار میکنند و دفاع آنها با همان ادبیات و فضای دانشی که یک عالم علوم طبیعی به اتکاء برخی از دادههای تجربی و به ضمیمه برخی مبانی متافیزیکی الحادی و مبانی فلسفی خداباورانه همراه با ترمیم است صورت میگیرد و در مقابل به صورت جدی تقریرهای همساز با اعتقاد به خدا عرضه میکنند.
وی اظهار داشت: دعوت به علم دینی یک ضلع آن و منشأ آن در علوم طبیعی میتواند این امر باشد که حوزویان و متعهدان دینی رسالت دارند که با زبان دانش روز در این عرصهها مسلط شوند و بتوانند هستی شناسی الهی و مبانی متافیزیکی و جهان شناسی اسلامی را به خدمت بگیرند؛ از طرفی به ضمیمه این دانش تجربی میتوانند از اعتقادت صیانت کنند و جلوی تعارض ناخواسته و برآمده از ضمیمه کردن یک مبانی متافیزیکی الحادی را بین علم و دین بگیرند.
فراروی از تجربه
این محقق و پژوهشگر حوزوی خاطرنشان کرد: همه کسانی که بر موج الحاد سوار میشوند و سعی میکنند از دادههای تجربی و فرضیههای علمی برای تقویت الحاد سود ببرند در واقع فراروی از تجربه دارند.
وی درباره تبیین فراروی از تجربه که از سوی ملحدان صورت میگیرد، تصریح کرد: بدین معنا که اظهار نظرهائی راجع به کلیات کیهان میکنند که برآمده از دانش تجربی نیست و یکسری مسائلی را ضمیمه میکنند که متافیزیک است و باید مراقب کسانی بود که اینگونه میگویند چراکه علم دینی در این وضعیت با هستی شناسی دینی و مبانی متافیزیک دین میتواند در اینجا کارساز باشد که به دام الحاد نیفتاد.
علم دینی به معنای دور ریختن علوم متعارف و بی اعتنائی به تجربه نیست
ریاست دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم بیان داشت: وقتی صحبت از علم دینی در علوم طبیعی گفته میشود منظور این نیست که علوم روز طبیعی دنیا دور ریخته شود که از قرآن و سنت، فیزیک و شیمی استخراج شود و به و به تجربه بی اعتنا شد.
حجت الاسلام والمسلمین واعظی در ادامه تعریف علم دینی ادامه داد: از طرفی علم دینی به این معنا نیست که برآمده از منابع دینی یک هویت دانشی متفاوت ایجاد شوند بدین معنا که یک سلب و ایجاد شود و این تصور نادرست است.
وی افزود: وقتی گفته میشود علم دینی در حوزه علوم طبیعی به این معنای سلب و نفی از همه علوم موجود نیست و ایجاب که به سراغ منابع دینی و کتاب و سنت رفت که فیزیک تولید شود در واقع این موضوع به معنای علم دینی نیست.
ریاست دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم ابراز کرد: اگر کسی از علم دینی به معنای نفی علوم متعارف استفاده کند و بر ایجاد یک هویت علمی متمایز و متفاوت با علوم طبیعی اصرار داشته باشد که اگر آنها پارادیم تجربه را قبول دارند پس ما این پارادیم را قبول نداریم و ما با روش اجتهادی کتاب و سنت تئوریها و نظریههای علمی را استخراج میکنیم که این نادرست است و در عین حال این ادعا حساسیت برانگیز است و به همین دلیل برخی در مقابل واژه علم دینی موضع میگیرند.
گفتنی است، مشروح این نشست به زودی در پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل منتشر خواهد شد./202/241/ح