vasael.ir

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی وسائل، حضرت آیت الله حسین نوری همدانی، از مراجع تقلید، صبح شنبه 16 آبان  1394 در جلسه 18 درس خارج ولایت فقیه (کتاب البیع) که در مسجد اعظم قم برگزار شد، قدرت و عزت را از اصول سیاست خارجی اسلام دانست و گفت: اولین اصل از اصول سیاسی اسلام که خیلی مهم می باشد، داشتن قدرت و عزت است.

وی افزود: خداوند متعال مسلمانان را مورد خطاب قرار داده که شما باید یک جامعه ای قدرتمند و عزتمند بوجود بیاورید تا بتوانید هم خودتان و هم اسلام را حفظ کنید.

این مرجع تقلید، با تاکید بر ضرورت دشمن شناسی بیان داشت: سومین دشمن سه طائفه ای هستند که در قرآن نیز ذکر شده اند؛ یعنی کفار و منافقین و یهودِ صهیونیسم.

وی ضمن نفی تسلیم و سازش با دشمن، مذاکره برای نصیحت را بی اشکال عنوان کرد و اظهار داشت: هیچ وقت پیغمبر و ائمه علیهم السلام با دشمن سازش نکردند.

در ادامه، مهم ترین فرازهای بیانات و استدلال های حضرت آیت الله نوری همدانی در این جلسه درس خارج فقه را مرور می کنیم.

سیاست اسلامی در قرآن

در قرآن کریم در 15 مورد "یاأیها الناس" وجود دارد یعنی خداوند متعال کل بشریت را مورد خطاب قرار داده، در 9 مورد "یا أهل الکتاب" وجود دارد که خداوند یهود و نصاری را مورد خطاب قرار داده، در 85 مورد "یا أیها الذین آمنوا" وجود دارد که تعدادی از این 85 مورد مربوط به اعمال فردی است، اما بیشتر مربوط به ترسیم سیاست اسلامی است و بحث ما نیز با توفیق پروردگار متعال در ترسیم و بیان سیاست اسلامی می باشد.

اصل عزت اسلامی در سیاست خارجی

اولین اصل از اصول سیاسی اسلام که خیلی مهم می باشد داشتن قدرت و عزت است، خداوند متعال مسلمانان را مورد خطاب قرار داده که شما باید یک جامعه ای قدرتمند و عزتمند بوجود بیاورید تا بتوانید هم خودتان و هم اسلام را حفظ کنید. بعلاوه تکامل و پیشرفت به جامعه خود ببخشید و هم در برابر دشمنان که همیشه در کمین شما هستند بتوانید خودتان و کرامت و عزت و قدرتتان را حفظ کنید.
قرآن کریم آیاتی دارد درباره اینکه مسلمانان باید دارای قدرت و عزت باشند و این اکتسابی و تحصیلی می باشد از جمله در سوره منافقون اینطور ذکر شده:﴿وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِینَ وَلَکِنَّ الْمُنَافِقِینَ لا یَعْلَمُونَ﴾[1] ، عزت یعنی داشتن یک قدرتی که بتوانند خودشان را حفظ کنند، در مقابل عزت ذلت است یعنی هرگز نباید مسلمانان دچار ذلت باشند نه در سیاست داخلی و نه در سیاست خارجی.

کلام علامه طباطبایی در دشمن شناسی

آیت الله طباطبائی اعلی الله مقامه در تفسیر المیزان در تفسیر آیه مذکور روایاتی را نقل کرده از جمله این خبر که در اصول کافی نیز ذکر شده:﴿ محمد بن أحمد، عن عبد الله بن الصلت، عن یونس، عن سماعة، عن أبی عبد الله علیه السلام قال: إن الله عز وجل فوض إلى المؤمن أموره کلها ولم یفوض إلیه أن یذل نفسه ألم یر قول الله عز وجل ههنا: "ولله العزة ولرسوله وللمؤمنین"، والمؤمن ینبغی له أن یکون عزیزا ولا یکون ذلیلا﴾[2] این یک اصل از اصول سیاست های اسلام می باشد البته برای ساختن این اصل ما باید دشمنان خودمان را بشناسیم و راه درگیری و تقابل با آنها را بدانیم تا هرگز دشمن قدرت پیدا نکند که عزت مارا سلب و مسلمنان را به ذلت بکشاند شناخت دشمن یکی از وظائف بسیار مهمی است که در اسلام به آن عنایت شده است.

دشمن اول. هوای نفس

در اسلام سه دشمن برای انسان و مسلمانان معرفی شده است؛ اولین دشمن هوای نفس است؛ لذا پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم فرموده:"أعداء عدوِّک نفسک التی بین جنبیک"، از نفس و دل انسان دو جور تمایلات بر می خیزد؛ یک نوع تمایلاتی که با شرع و عقل هماهنگ است مثل اینکه انسان دلش می خواهد و نماز می خواند و یا دلش می خواهد جهاد می کند که این خیلی خوب است. افراد مومن معمولا از این تمایلات دارند واما نوع دیگر تمایلاتی هستند که بر خلاف شرع و عقل هستند و از غریضه ها سرچشمه ها می گیرند؛ چون در وجود انسان غریزه های مختلفی مثل غضب و شهوت و حب جاه و حب مال و حب نفس وجود دارد. این غرائز در حد اعتدال خوب هستند؛ اما اگر این غرائز سرکشی کنند خطرهای بسیاری بوجود می آید. تمام خطراتی که در دنیا برای بشریت بوجود می آید از سرکشی همین غرائز می باشد. امام صادق علیه السلام نیز می فرماید:"إحذرو أهوائکم کما تحذرون أعدائکم" بنابراین اولین دشمن انسان تمایلات و هواهای نفسانی می باشد و سرکوب کردن آنها نیز کار آسانی نیست.

جهاد اکبر

در حدیث و تاریخ داریم که پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله وقتی از جنگ تبوک برگشتند و به مدینه رسیدند فرمودند:"قد ترکتم من الجهاد الأصغر و بقی علیکم الجهاد الأکبر" حضار گفتند:"یا رسول الله و ما الجهاد الأکبر؟ قال جهاد النفس"، اولین وظیفه ی هرکسی در خودسازی همین موضوع است که نفس خود را به طوری رام کند که تمایلات سرکش سرکوب بشوند و هواهای نفسانی در حد اعتدال باشند. البته کار آسانی نیست:

نفست اژدرهاست او کی مرده است/از غم و بی آلتی افسرده است/گر بیابد آلت فرعون او/که بامر او همی رفت آب جو/آنگه او بنیاد فرعونی کند/راه صد موسی و صد هارون زند.

خلاصه مبارزه با نفس بسیار مشکل می باشد، حضرت امیر علیه السلام نیز در نهج البلاغه در نامه ای که به مالک اشتر نوشته اولین سفارشی که به مالک کرده سرکوب کردن نفس و جلوگیری از هواهای نفسانی می باشد. در روضه کافی نیز نقل شده روزی پیغمبر صلوات علیه و آله از نقطه ای عبور می کردند دیدند جمعیتی جمع شده اند حضرت نزدیک آمدند و فرمودند چه می کنید؟ گفتند اینجا سنگی است بنام حجر الأشداء که فقط پهلوان ها می توانند آن را بردارند یا رسول الله ما می خواهیم امتحان کنیم و ببینیم کدام یک از ما قوی تر است، حضرت فرمودند آیا بگویم که قوی ترین شما کدام است؟ گفتند بفرمائید، حضرت فرمودند برداشتن سنگ دلیل بر قدرت نیست بلکه سه علامت برای قهرمان و قدرتمند وجود دارد:"إذا غضب لم یخرجه غضبه عن الحق و إذا رضی لم یدخله رضاه فی باطل وإذا قدر لم یتعاط ما لیس له"، بنابراین اولین دشمن تمایلات و هواهای نفسانی می باشند.

دشمن دوم. شیطان

دومین دشمن شیطان می باشد و در هفت جای قران نیز شیطان به عنوان دشمن انسان ذکر شده است.

دشمن سوم. کافران، منافقان و صهیونیست

سومین دشمن سه طائفه ای هستند که در قران نیز ذکر شده اند یعنی کفار و منافقین و یهودِ صهیونیسم.

اول کفار:﴿إِنَّ الْکَافِرِینَ کَانُواْ لَکُمْ عَدُوًّا مُّبِینًا﴾[3] ، دوم یهود:﴿لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِّلَّذِینَ آمَنُواْ الْیَهُودَ﴾[4] ، سوم منافقین:﴿هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ قَاتَلَهُمُ اللَّهُ﴾[5] ، این سه طائفه همیشه دشمن قدرت و عزت و تمام هستی و هویت ما هستند.

نفی تسلیم و سازش با دشمن

حالا ما در برابر اینها چه باید بکنیم؟ مسلَّما نمی توانیم تسلیم بشویم. زیرا مساوی با خواری و ذلت و سقوط است و همچنین نمی توانیم با آنها سازش کنیم؛ زیرا او کافر و شما مسلمان هستید و او باطل و شما حق هستید و کفرو اسلام و حق و باطل سازشی با هم ندارند، البته مذاکره به معنای نصیحت اشکالی ندارد، ولی هیچ وقت پیغمبر و ائمه علیهم السلام با دشمن سازش نکردند. صلح حضرت مجتبی علیه السلام نیز صلح و سازش با معاویه و جنایت هایش نبود، بلکه ترک جنگ بود. حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام برای جنگ آمده بود، ولی چون مردم سستی کردند و ایشان را یاری نکردند، ناچار شد جنگ را ترک کند. البته ترک جنگ نیز با موادی صورت گرفت. خلاصه اینکه نه می شود در مقابل دشمن تسلیم شد و نه می شود سازش کرد، بلکه باید جهاد کرد. اتفاقا فلسفه جهاد در اینجا برای ما روشن می شود.

در دو جای قران کریم آیاتی درباره تسلیم در برابر دشمن ذکر شده که با شدت رد شده است؛ اول:﴿وَ بَرَزُوا لِلَّهِ جَمیعاً فَقالَ الضُّعَفاءُ لِلَّذینَ اسْتَکْبَرُوا إِنَّا کُنَّا لَکُمْ تَبَعاً فَهَلْ أَنْتُمْ مُغْنُونَ عَنَّا مِنْ عَذابِ اللَّهِ مِنْ شَیْ‌ءٍ قالُوا لَوْ هَدانَا اللَّهُ لَهَدَیْناکُمْ سَواءٌ عَلَیْنا أَ جَزِعْنا أَمْ صَبَرْنا ما لَنا مِنْ مَحیصٍ﴾[6] ، قرآن کریم از کسانی که تسلیم دشمنان شده اند به "ضعفاء" تعبیر کرده، مستضعف کسانی هستند که باطناً قدرت دارند ولی دشمن آنها را زیر سیطره خود قرار داده و نمی توانند نفس بکشند که الحمدلله تعالی در انقلاب ما مستضعفین به میدان آمدند و نفس کشیدند. مستضعف بودن مذموم نیست، پیغمبر صلوات الله علیه می فرمودند که اهل بیت من مستضعف خواهند شد.

وقتی که حضرت امیر علیه السلام را برای بیعت به مسجد بردند رو به قبر پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله کردند و فرمودند:"یابن ام إن القوم استضعفونی و کادوا یقتلوننی" خلاصه استضغاف برای انسان ننگ و عار نیست؛ زیرا انسان به اندازه قدرت خودش سعی و تلاش کرده، ولی چون دشمن قوی است زیر سلطه او قرار گرفته است، و اما ضعفاء کسانی هستند که نبایستی زیر بار دشمن بروند و تسلیم بشوند ولی شده اند که اینها مذموم هستند.

دوم:﴿وَإِذْ یَتَحَاجُّونَ فِی النَّارِ فَیَقُولُ الضُّعَفَاءُ لِلَّذِینَ اسْتَکْبَرُوا إِنَّا کُنَّا لَکُمْ تَبَعًا فَهَلْ أَنتُم مُّغْنُونَ عَنَّا نَصِیبًا مِّنَ النَّارِ(47) قالَ الَّذینَ اسْتَکْبَرُوا إِنَّا کُلٌّ فیها إِنَّ اللَّهَ قَدْ حَکَمَ بَیْنَ الْعِبادِ(48)﴾[7] ، بنابراین قران می گوید نباید زیر سیطره دشمن قرار بگیرید و از دشمن تبعیت کنید.103/122/ش

پاورقی:

[1] منافقون/سوره63، آیه8.
[2] اصول کافی، مرحوم کلینی، ج5، ص64، ط الإسلامیة.
[3] نساء/سوره4، آیه101.
[4] مائده/سوره5، آیه82.
[5] منافقون/سوره63، آیه63.
[6] ابراهیم/سوره14، آیه21.
[7] غافر/سوره40، آیه47 و 48.