- یادداشت | ابعاد سیاسی حج از دیدگاه قرآن
- «نظریه راهبردی عدالت» نداریم
- گفتگو | جبهه ملی و اندیشه لیبرالیسم / مغایرت اندیشه جبهه ملی با اسلام ناب
- در مکتب امام خمینی (ره) «عدالت» مطلوب بالذات است، «فقه» مطلوب بالعرض
- معرفی مقاله | منزلت عقل فقهی در تمدن سازی نوین اسلامی
- بازگشت انسان به سوی دین، در جهان پساکرونا
معرفی مقاله | پارادایم فقه حکومتی با محوریت دیدگاه‌های آیت الله خامنه‌ای
وسائل ـ مقصود از فقه حکومتی و نیز پارادایم حکومتی، استخراج احکام الهی در همه شئون یک حکومت و نظر به همه احکام فقهی با نگرش حکومتی می‌باشد.
به گزارش خبرنگار وسائل، فقه شیعه از ابتدای شکل گیری خود 
در زمان امیر المومنین (ع) تا کنون دوره ها، مکاتب و پارادایم‌های گوناگونی را تجربه کرده است؛ پارایم‌های ضد اجتهاد، اصولی سنتی، اخباری گری و اصولی نوین بارزترین آن‌ها هستند، از وجوه اشتراک این پارادایم ها، رشد آن‌ها در زمینه‌ای کاملا غیر حکوماتی و فرد گرا بوده است مقام معظم رهبری یکی از اندیشمندان و نظریه پردازان فعال این پارادایم محسوب می‌شوند.
در زمان امیر المومنین (ع) تا کنون دوره ها، مکاتب و پارادایم‌های گوناگونی را تجربه کرده است؛ پارایم‌های ضد اجتهاد، اصولی سنتی، اخباری گری و اصولی نوین بارزترین آن‌ها هستند، از وجوه اشتراک این پارادایم ها، رشد آن‌ها در زمینه‌ای کاملا غیر حکوماتی و فرد گرا بوده است مقام معظم رهبری یکی از اندیشمندان و نظریه پردازان فعال این پارادایم محسوب می‌شوند.ایشان بر این باورند که با قرار گرفتن مسائل و موضوعات جدید فراروی فقه، نمی‌توان با نگاه فردگرایانه با پاسخ آن همت گمارد و با این نگاه در پاسخ به مسائل و موضوعات جدید در پیش گرفت. ایشان همچنین معتقدند: احکام دیگر نیز که صبغه فردگرایانه دارند، در مصاف با حکومت جلوه غیر فردی و اجتماعی می‌یابند و فقه باید با این نگاه به استنباط آن‌ها بپردازد.
کلیات
فقه: «واژه فقه» در لغت به معنای فهمیدن، دانستن، ادراک و علم آمده است. معنای فقه، اخص از مطلق فهم و دانستن است و منظور از آن علم و دانستنی است که با تامل و دقت همراه باشد. در کلام مقام معظم رهبری نیز فقه از حیث لغت به معنای درک و شناخت آمده و در معنای اصطلاحی به معنای گوناگونی همچون فهم دین، معرفت دینی شناخت دین و یا دانش فهم اسلام آمده است.
فقه حکومتی
تتبع در کتب فقهی و تامل در اندیشه فقیهان، این واقعیت را نشان می‌دهد که هماره دو نگاه، نسبت به فقه وجود داشته است: ۱- نگاه فردگرایانه ۲- نگاه اجتماعی و حکومتی. در نگاه فردگرایانه، فقیه درصدد است تا وظایف افراد و آحاد مسلمانان را روشن کرده، مشکلاتی را که در مسیر اجرای احکام پیش می‌آید مرتفع سازد. به تعبیر دیگر، مکلفان را در دین داری و شریعت مداری یاری می‌رساند.
نگاه اجتماعی و حکومتی مبتنی بر این است که افراد به جز هویت فردی‌شان، تشکیل دهنده یک هویت جمعی به نام «جامعه» نیز می‌باشند. به بیان دیگر، فرد در درون امت، معنا پیدا می‌کند و در جمع و جامعه بالنده می‌شود.
پارادایم
در تعریف «پارادایم» اندیشمندان از ادبیات متفاوتی استفاده کرده اند برخی نیز تلاش کردند تا معادل‌های فارسی برای این واژه بیابند. معادل‌هایی نظیر، منظر، مکتب، چارچوب‌های کلان، کلان نظریه‌ها و چارچوب‌های اندیشه‌ای از این جمله اند. عده‌ای نیز پارادایم را به تصویری بنیادین و اساسی از موضوع علم تعریف نموده اند.
پارادایم‌های فقهی
با این پیش فرض در مورد تعریف و معادل پارادایم ـ چارچوب‌های کلان و در دسترس از یک دانش ـ و با توجه به نظریه «پارادایم محوری علوم» می‌توان گفت: در هر دوره تاریخی، بر هر یک از رشته‌های علمی پارادایم مسلطی وجود دارد که به عنوان چارجوب آن علم شناخته می‌شود و درکی ماهیت آن دانش در ظرف آن پارادایم به صورت واقعی تری ممکن خواهد بود.
مقصود این مقاله، دستیابی به پارادایم فقه حکومتی است و مسیر وصول بدین مقصود از دل بررسی و معرفی پارادایم‌های مختلف فقه از بدو تاسیس تا به امروز می‌گذرد. پارادایم نفی اجتهاد، پارادایم اصول سنتی، پارادایم اخباری گری، پارادایم اصولی نوین، پارادایم فقه حکومتی.
نگاه اجتماعی و حکومتی مبتنی بر این است که افراد به جز هویت فردی‌شان، تشکیل دهنده یک هویت جمعی به نام «جامعه» نیز می‌باشند. به بیان دیگر، فرد در درون امت، معنا پیدا می‌کند و در جمع و جامعه بالنده می‌شود.
پارادایم
در تعریف «پارادایم» اندیشمندان از ادبیات متفاوتی استفاده کرده اند برخی نیز تلاش کردند تا معادل‌های فارسی برای این واژه بیابند. معادل‌هایی نظیر، منظر، مکتب، چارچوب‌های کلان، کلان نظریه‌ها و چارچوب‌های اندیشه‌ای از این جمله اند. عده‌ای نیز پارادایم را به تصویری بنیادین و اساسی از موضوع علم تعریف نموده اند.
پارادایم‌های فقهی
با این پیش فرض در مورد تعریف و معادل پارادایم ـ چارچوب‌های کلان و در دسترس از یک دانش ـ و با توجه به نظریه «پارادایم محوری علوم» می‌توان گفت: در هر دوره تاریخی، بر هر یک از رشته‌های علمی پارادایم مسلطی وجود دارد که به عنوان چارجوب آن علم شناخته می‌شود و درکی ماهیت آن دانش در ظرف آن پارادایم به صورت واقعی تری ممکن خواهد بود.
مقصود این مقاله، دستیابی به پارادایم فقه حکومتی است و مسیر وصول بدین مقصود از دل بررسی و معرفی پارادایم‌های مختلف فقه از بدو تاسیس تا به امروز می‌گذرد. پارادایم نفی اجتهاد، پارادایم اصول سنتی، پارادایم اخباری گری، پارادایم اصولی نوین، پارادایم فقه حکومتی.
پارادایم فقه حکومتی در اندیشه آیت الله خامنه‌ای
۱- چیستی فقه حکومتی
۲- ضرورت
۳- تجزیه و تحلیل پارادایم‌های فقه سنتی
۴- تفاوت فقه سنتی و حکومتی
۵- خط مشی گذار از فقه سنتی به فقه حکومتی
۲- ضرورت
۳- تجزیه و تحلیل پارادایم‌های فقه سنتی
۴- تفاوت فقه سنتی و حکومتی
۵- خط مشی گذار از فقه سنتی به فقه حکومتی
پیشنهاد‌ها و راهکار‌هایی در جهت ایجاد بستر‌های مناسب برای پژوهش و عرضه آرای فقهی نوین
تلاش در عرصه تحول فقه و گذار از مرحله‌ای به مرحله متکامل، به ایجاد بستر‌های مناسب نیازمند است. باید با پیشنهاد‌های کاربردی به سوی آرمان فقه حکومتی گام برداشت. از جمله پیشنهاد‌های مقام معظم رهبری که در ذیل به بخشی از این پیشنهاد‌های کاربردی اشاره شده است.
۱- ارائه اجازه اجتهاد به روشی نوین
۲- برگزاری تریبون‌های آزاد فقهی
۳- افزایش روحیه تحمل مخالف و تحمل آراء شاذ و خلاف مشهور
۴- توجه به جامعیت فقه و ضرورت پیاده کردن آن
۵- استنباط فقه در راستای حکومت کردن
۶- رفع توهم بیگانگی فقاهت و سیاست
نتیجه گیری
علی‌رغم وجود تقسیم بندی‌های گوناگون دوره‌ها و نظریات فقهی، می‌توان در یک نگاه به پارادایم بندی پنج گانه دست یافت. پارادایم ضد اجتهاد ـ پارادایم اصولی سنتی ـ پارادایم اخباری گری ـ پارادایم اصولی نوین و پارادایم فقه حکومتی. پارادایم‌هایی هستند که تاکنون بر فقه شیعی سیطره داشتند و با توجه به شرایط زمانی و مکانی با رویکردی فردگرایانه به بحث نشسته اند.
مقاله «پارادایم فقه حکومتی با محوریت دیدگاه‌های آیت الله عظما خامنه ای» نوشته عبدالحسین مشکانی و عباس علی مسکانی است که در ماهنامه «معرفت»، شماره ۱۶۸، سال ۲۰ در آذر ۹۰ انتشار یافته است./601/241/ح
۱- ارائه اجازه اجتهاد به روشی نوین
۲- برگزاری تریبون‌های آزاد فقهی
۳- افزایش روحیه تحمل مخالف و تحمل آراء شاذ و خلاف مشهور
۴- توجه به جامعیت فقه و ضرورت پیاده کردن آن
۵- استنباط فقه در راستای حکومت کردن
۶- رفع توهم بیگانگی فقاهت و سیاست
نتیجه گیری
علی‌رغم وجود تقسیم بندی‌های گوناگون دوره‌ها و نظریات فقهی، می‌توان در یک نگاه به پارادایم بندی پنج گانه دست یافت. پارادایم ضد اجتهاد ـ پارادایم اصولی سنتی ـ پارادایم اخباری گری ـ پارادایم اصولی نوین و پارادایم فقه حکومتی. پارادایم‌هایی هستند که تاکنون بر فقه شیعی سیطره داشتند و با توجه به شرایط زمانی و مکانی با رویکردی فردگرایانه به بحث نشسته اند.
مقاله «پارادایم فقه حکومتی با محوریت دیدگاه‌های آیت الله عظما خامنه ای» نوشته عبدالحسین مشکانی و عباس علی مسکانی است که در ماهنامه «معرفت»، شماره ۱۶۸، سال ۲۰ در آذر ۹۰ انتشار یافته است./601/241/ح
برچسب ها:
معرفی مقاله سقط جنین مدل نوین زنده به گور کردن فرزندان است / مشترکات جاهلیت قدیم و مدرن
تأثیر مثبت رسانه‌های تخصصی در خنثی کردن ترفند رسانه‌ای دشمن / «فقه حکومتی» پشتوانه علمی انقلاب اسلامی
ضرورت توجه به نظریه ارتباطات در فقه رسانه
طعمه یا امانت؛ اخلاق حرفه‌ای کارگزاران عمومی در اندیشه علوی
نشست علمی «قدس و فلسطین در آینه فقه مقاومت»
مبانی دینی دفاع از قدس شریف
معرفی کتاب | اندیشه مقاومت از منظر حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای
اطلاع نگاشت | سیره عملی و گفتاری علمای شیعه در حمایت از فلسطین
فقه القضا | بررسی حکم انواع رشوه در غیر باب قضا
نظام موظف به پشتیبانی مالی و جانی از گزارشگران فساد است
مستثنیات نظارت شورای نگهبان بر اقدامات مجلس شورای اسلامی
نقش منفی دنیامداری نخبگان و خواص بر انحراف جامعه
محرومیت مجرم از حقوق اجتماعی در جرایم عمدی
بررسی مشکلات بین حضانت و ولایت از نظر فقهی و حقوقی
پیشگیری از فساد در منظومه فکری اسلام ناب مهم‌تر از مجازات مفسدان است
سن ازدواج از شاخص های مهم برای ارزیابی بهداشت جسمی و روانی افراد جامعه محسوب می شود / افزایش سن تمایل به تجرد زیستی را بیشتر می کند
افراد ضعیف‌الایمان؛ مهم‌ترین طعمه منافقین در دولت اسلامی
فقه بورس | بررسی ادله وکالت شخص حقوقی
عرصه‌های حقوق بشر اسلامی و کرامت انسان و پیشنهاد‌هایی برای ضمانت اجرای آن
قم
اذان صبح
۰۴:۴۷:۴۷
طلوع افتاب
۰۶:۱۹:۵۳
اذان ظهر
۱۳:۰۴:۳۳
غروب آفتاب
۱۹:۴۸:۳۴
اذان مغرب
۲۰:۰۶:۲۶