به گزارش خبرنگار وسائل، کرسی علمی ترویجی مقاصد اخلاق خانواده، سهشنبه 18 دی ماه 1397 به همّت حلقه تخصص مطالعات خانواده و الگوی اسلامی پیشرفت مرکز مطالعات بینارشتهای پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در تالار فرهنگ این پژوهشگاه برگزار شد.
در این نشست علمی حجت الاسلام دکتر محمدرضا جباران، به عنوان ارائه دهنده و حجح الاسلام دکتر فرج الله هدایت نیا و دکتر محمد جداری عالی به عنوان ناقد حضور داشتند و دبیری این جلسه به عهده حجت الاسلام دکتر محمدعلی سوادی بود.
حجت الاسلام دکتر محمدرضا جباران در مورد تبیین اهداف خانواده گفت: یکی از ارکان بحث در بحث ما مقوله اهداف خانواده است که میتوان یکی از اهداف خانواده را در مؤلفه خوشبختی جستجو کرد.
وی افزود: در رابطه با مؤلفههای خوشبختی در فرهنگ اسلامی این است که این مؤلفهها با چه مصادیقی در متون اسلامی نشان داده شده است؟ جالب است که یکی از اجزاء خوشبختی در دنیا خود خانواده قرار داده شده است و به عنوان یک مؤلفه خوشبختی تلقی میشود.
عضو هیات علمی گروه اخلاق پژوهشکده نظام های اسلامی پژوهشگاه بیان داشت:یکی از مؤلفه های خوشبختی مقبولیت اجتماعی هست که عناصری در روایت به این مؤلفه اشاره دارند و عبارتند از:
پس ارائه دکتر محمد رضا جباران، ناقد اول حجت الاسلام دکتر جداری عالی به بررسی و نقد مطالب ارائه شده پرداخت و گفت: بنده یکی دو نکته را به صورت کلی عرض کنم. یک نکته در رابطه با تقسیمی است که ارائه دادهاید؛ تقسیمی که شما کردید و سه قسم لوازم و اهداف و مؤلفههای سعادت را ذیل ارکان بحث مطرح کردید و اینها را به عنوان قسیم هم در بحث گنجاندید به نظر من باید تبیین و توضیحی پیرامون آن بیان شود که این تقسیم به صورت حصر عقلی و منطقی نیست و باید اشاره شود که این مقدار استقراء شما بوده و چه بسا کسی با تتبع بیشتری بتواند مؤلفههای دیگری هم بر این قضیه اضافه کند.
نقد بر توصیفی بودن مقاله
حجت الاسلام دکتر جداری عالی خاطر نشان کرد: بحث جدیتری که به ذهن من رسید این است که مقاله شما بیشتر جنبه توصیفی دارد یعنی از روایات استفاده شده که سعادت در مؤلفههایی است که شما مطرح کردید در حالی که انتظار بنده این بود که شما به این شکل در بحث ورود کنید که یک شخصی که عضو گروه خانواده است چه کند که رفتار و صفاتش در خانواده بتواند او را به سعادت برساند. یعنی این اهدافی که به عنوان مؤلفههای سعادت اینجا مطرح شده است، اغلب مربوط به وضعیت حال است و اینها چه بسا خارج از اختیار خود عضو خانواده است.
وی افزود: مثلا شباهت فرزند به پدر چیزی نیست که پدر بتواند با رفتارش فرزندی شبیه به خودش را درست کند و اینها باید تبیین شود که پدر نقشش در ایجاد آن مؤلفه چیست؟ همچنین این اشکال در بیشتر مؤلفههایی که مطرح شده وجود دارد، فرضا در رابطه با همسر گفتید شادیبخشی و زیبایی. خوب این دو مؤلفه در اختیار همسر نیست و سؤال اصلی که در مقاله شما باید به آن پرداخته میشد این است که فرد چه عمل اختیاری از خود نشان دهد که خانواده خوشبخت شود؟
پس از تبیین اشکالات توسّط دکتر جداری عالی، ناقد دوم دکتر هدایت نیا به تشریح اشکالات مدّ نظر خویش در رابطه با مسائل مطرح شده در جلسه پرداخت و بیان داشت: بنده اشکالات خویش را در ضمن چند نکته به عرض حضّار میرسانم.
لزوم تبیین هدف در ابتدای مقاله
حجت الاسلام دکتر هدایت نیا گفت: اولین نکته که در فرمایشات ایشان بود مسئله هدف از طرح این بحث است و خیلی مهم است که ما با این بحث چه معضلی را قرار است برطرف کنیم؟
وی افزود: ما الان در مسائل فقهی بحث مقاصد را که مطرح میکنیم میخواهیم ببینیم که میشود معضلی را حل کرد یا نه؟ حالا باید بدانیم که آیا اخلاق خانواده چه مقاصدی را دنبال میکند و در صدد حلّ چه مشکلی است؟
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان داشت: نکته دیگر پس از تبیین هدف این است که باید بین احکام و غایات همسویی باشد. ما الان در حوزه فقه الاخلاق مواردی را داریم که به نظر میآید با اهدافی که دنبال میکنیم تنافی وجود داشته باشد.
حجت الاسلام دکتر هدایت نیا تصریح کرد:ما در مباحث فقهی نمیتوانیم بپذیریم که یک حکمی داشته باشیم و آن حکم با اصول بنیادین همسو نباشد. حالا سؤال این است که آیا احکامی که شما در این مقاله از اخلاق خانواده برداشت کردهاید با اهداف و مقاصد اخلاق خانواده همسو است؟/202/241/ح