vasael.ir

کد خبر: ۱۲۴۷۴
تاریخ انتشار: ۱۲ دی ۱۳۹۷ - ۱۷:۱۰ - 02 January 2019
حجت الاسلام شریفی تبیین کرد؛

نظریه داده بنیاد؛ بهترین روش تحقیق در علوم انسانی اسلامی

وسائل ـ حجت الاسلام شریفی در تبیین فرآیند اجرای نظریه داده بنیاد، گفت: ابتدا سوال تحقیق مشخص شده و مفاهیم مرتبط با سوال جمع آوری می‌شود؛ سپس آن مفاهیم را کدگذاری و اولویت بندی کرده و در مرحله بعد مفهوم کلی و مرکزی را از بین این مفاهیم انتخاب می‌کنیم، به طوری که با تمامی مفاهیم مرتبط باشد.

به گزارش خبرنگار وسائل، کرسی ترویجی با عنوان «بررسی کاربست روش نظریه داده بنیاد؛ بهترین روش تحقیق در علوم انسانی اسلامینظریه پردازی داده بنیاد در علوم انسانی اسلامی» با سخنرانی حجت الاسلام دکتر احمدحسین شریفی و حضور ناقدان محترم، جناب آقای دکتر سیدحسین شرف الدین و حجت الاسلام دکترمحمدمهدی نادری عصر سه شنبه 11 دی 97  در سالن اندیشه موسسه امام خمینی(ره) برگزار شد.

 

مفهوم شناسی روش داده بنیاد

حجت الاسلام شریف در شرح و بسط این نظریه چنین اظهار داشت: این روش به تصریح مدافعانش، نظریه زمینه ای، نظریه مفهوم سازی و نظریه بنیادی و...نیز نامیده می شود. این نظریه در سال‌های اخیر به نظریه داده بنیاد مشهور شده است.

«گلاسر» از نظریه پردازان غربی در رابطه با این روش گفته است که روش داده بنیاد به صورت تعاقبی و زنجیروار و همزمان با خوش اقبالی و زمان‌مند رخ می دهد. یعنی یک فرآیند رفت و برگشتی بوده و به صورت یک کل به هم پیوسته می باشد.

 

فرآیند روش شناسی داده بنیاد

فرآیند اجرای روش این است که ابتدا سوال تحقیق مشخص شده و مفاهیم مرتبط با سوال جمع آوری شود؛ آن مفاهیم را کدگذاری و اولویت بندی کنیم و سپس مفهوم کلی و مرکزی را از بین این مفاهیم انتخاب کرد، به طوری که با تمامی مفاهیم مرتبط باشد.

در این روش اصلا نظریات قبلی را نباید دخالت داد و تحت تاثیر نظریات دیگر نیز نباید قرار گرفت. فرضیه ای که اقامه خواهد شد مبتنی بر داده هایی است که طبقه بندی شده اند و جایگاه هر یک از آنها و ارتباط آن مفاهیم با یکدیگر مشخص شده است.

به عقیده برخی بهترین روش تحقیق برای علوم انسانی اسلامی همین روش است که بدون پیش داوری سراغ منابع می رویم و نظریه، زائیده داده هاست. نظریه در روش داده بنیاد با فرضیه هیچ تفاوتی ندارد.

 

نقایص این روش شناسی از دیدگاه نظریه پرداز

نقدهایی هم متوجه این روش است؛ از جمله اینکه توجه نکردن به روش قدما خلاف اخلاق علمی است و اجماع بر این است که اندوخته های علماء سلف نباید نادیده انگاشته شود. هر نظریه جدیدی که ارائه می‌شود پیش زمینه ای در نظریات ما قبل دارد.

محال است که هیچ نظریه ای پیش زمینه ای نداشته باشد و در تکوین نظریه جدید دخالت نداشته باشند بر فرض که نظریات ماقبل نقشی نداشته باشند ولی آیا مشاهدات شخصی صاحب نظر می تواند بی تاثیر باشد؟

 

عدم توجه به تفاوت روش تحقیق و روش نظریه پردازی

پس از اتمام و جمع بندی نظریه، حجت الاسلام دکتر نادری به عنوان ناقد جلسه وارد بحث شد و گفت: عنوان بحث ما کاربست روش نظریه پردازی داده بنیاد در علوم اسلامی بود اما این بحثی که ارائه شد، به نوعی روش تحقیق به شمار می رود و روش نظریه پردازی نیست. آیا به نظر شما در روش داده بنیاد، روش تحقیق و روش نظریه پردازی باهم تفاوتی دارند یا خیر؟

نظریه پرداز محترم، در مورد کاربست این روش در تولید علوم انسانی اسلامی سخنی نگفتند و صرفا روش داده بنیاد را توضیح داده و تطبیقی با معارف اسلامی ارائه ندادند.

آیا روش داده بنیاد یکی از روش های نظریه پردازی در علوم انسانی می باشد؟ اگر پاسخ مثبت است، این روش در مقابل کدام روش نظریه پردازی قرار گرفته  است؟ توضیحی در این مورد از جانب آقای شریفی ارائه نشد.

 

چیستی ارتباط این روش با فلسفه مصطلح

ارتباط این روش با فلسفه چگونه خواهد بود؟ اگر ارتباطی وجود داشته باشد، فلسفه ای که در این روش مطرح است به چه معناست؟ آیا همان معنا را حامل است که در فلسفه اسلامی مطرح است؟ یعنی وجود بما هو الموجود مد نظر است؛ اگر به این معنا باشد، روش داده بنیاد با فلسفه که روش صرفا عقلانی و نظری است و به داده ها توجه نمی کند، منافات دارد.

 

امکان تحقق این نظریه و تاثیرگذاری جهان بینی صاحب نظر

در ادامه دکتر شرف الدین ناقد دوم این نشست نظرات‌ خود را در رابطه با نظریه مطرح شده ارائه داد و بیان داشت: به نظرم بنده نظریه گلاسر درست تبیین نشد. روش داده بنیاد یکی از بهترین روش های نظریه پردازی است که نقاط قوت متعددی دارد.

نظریات جدید زیادی در علوم اجتماعی ارائه شده است که جزء مهم ترین و اولین آنها می توان نظریه خودکشی دورکیم و قفس آهنین ماکس وبر و... را نام برد و نشان گر این مساله می باشد که خروجی روش داده بنیاد که نظریه جدید، تولیدی و مبتنی بر خلاقیت صاحب نظر است امکان تحقق دارد.

جهان بینی های صاحب نظر یعنی خداشناسی، هستی شناسی و انسان شناسی، قطعا در نظریه تاثیرگذار بوده است، اما این تاثیر گذاری به معنای نفی تولید نظریه جدید نیست.

 

گفتنی است گزارش تفصیلی این نشست در روزهای آتی تقدیم مخاطبین محترم خواهد شد./202/241/ح

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار
اوقات شرعی
۰۷ / ۰۲ /۱۴۰۳
قم
اذان صبح
۰۴:۴۹:۱۳
طلوع افتاب
۰۶:۲۱:۰۰
اذان ظهر
۱۳:۰۴:۴۳
غروب آفتاب
۱۹:۴۷:۴۶
اذان مغرب
۲۰:۰۵:۳۵